آیا شفاعت پیامبر اسلام(ص) شامل غیر مسلمانان هم می‌شود؟
آیا شفاعت پیامبر اسلام(ص) شامل غیر مسلمانان هم می‌شود؟ آیا مسلمانان می‌توانند از پیامبران دیگر بخواهند تا شفیع آنان شود؟
پرسش
آیا شفاعت پیامبر اسلام(ص) شامل امت‌های دیگر هم می‌شود، و آیا وقتی من مسلمان دعا می‌کنم خدایا شفاعت حضرت مسیح و حضرت مریم(ع) را نصیبم کن، آیا ممکن است حضرت عیسی از ما شفاعت کند، با توجه به این‌که هر پیامبری مسئول امت خویش است؟
پاسخ اجمالی
خدای متعال در مورد عظمت و جایگاه پیامبر اسلام(ص) می‌فرماید: «وَ مِنَ اللَّیْلِ فَتَهَجَّدْ بِهِ نافِلَهً لَکَ عَسى أَنْ یَبْعَثَکَ رَبُّکَ مَقاماً مَحْمُوداً»؛[۱] و پاسی از شب را به عبادت سپری نما امید است خداوند تو را در جایگاه ستوده(محمود) قرار دهد.
مفسران معتقدند؛ مقصود از «مقام محمود»، مقام شفاعت است[۲] که عمومیت داشته و شامل همگان می‌شود؛ «خداوند صفت محمود را برای پیامبر(ص) به صورت مطلق بیان نموده و آن‌را مقیّد به چیزی ننموده؛ لذا از این بیان استفاده می‌شود که این مقامی است که همگان او را به این جهت ستایش می‌نمایند و تنها فردی مورد ستایش همگانی قرار می‌گیرد که خیرات و برکات او شامل همه شده باشد، و از همین جهت مقام محمود را به مقامی که همه مردم آن‌را بستایند تفسیر نموده‌اند».[۳]
در روایاتی می‌خوانیم:
۱٫ «هیچ پیامبری در روز قیامت قبل از اجازه خدا شفاعت نمی‌کند، مگر پیامبر خدا(ص) که اجازه‌اش قبل از قیامت صادر شده است. ابتدا ایشان شفاعت می‌کند، سپس امامان و بعد دیگر پیامبران».[۴]
۲٫ گروهی از یهود درباره شفاعت از پیامبر(ص) پرسیدند و آن‌حضرت فرمود: «شفاعت من شامل کسانی که گناهان کبیره مرتکب شده‌اند، می‌شود مگر کسانی که اهل شرک و ظلم باشند».[۵]
۳٫ امام صادق(ع) فرمود: «در میان انسان‌ها، از اوّلین تا آخرین، هیچ‌کس نیست، مگر آن‌که به شفاعت محمّد(ص) در روز قیامت، نیاز دارد».[۶]
۴٫ سماعه بن مهران از امام کاظم(ع) درباره سخن خدا: «عَسى أَنْ یَبْعَثَکَ رَبُّکَ مَقاماً مَحْمُوداً»، چنین روایت کرده است: «مردم در روز قیامت به مدت چهل سال سرپا می‌ایستند و به خورشید فرمان داده می‌شود تا بر سرهای بندگان بتابد به گونه‌ای که عرق گوشت آنها را بزداید و به زمین فرمان داده می‌شود که چیزی از عرق آنان را نپذیرد(کنایه از سختی آن روز)، پس به نزد آدم(ع) آیند و از او درخواست شفاعت نمایند، وی آنان را به نوح هدایت می‌کند، همین‌گونه نوح به ابراهیم و ابراهیم به موسی و موسی به عیسی(ع). در این هنگام عیسی آنان را به سوی محمد(ص) آخرین پیامبر راهنمایی نموده، آن‌حضرت می‌فرماید: “من آنان را شفیعم”، … و هیچ‌یک از مردم در تمام امت‌ها آبرومندتر از رسول خدا(ص) نیست و این است سخن خداوند که فرمود: ”عَسى أَنْ یَبْعَثَکَ رَبُّکَ مَقاماً مَحْمُوداً”».[۷]
بنابراین، شفاعت پیامبر(ص) عمومیت داشته و شامل تمام امت‌ها می‌شود و طبیعتاً مسلمانان نیز بیشترین بهره را از آن خواهند برد، اما در روایات اسلامی اعلام نشده که در محضر خدا تنها پیامبر اسلام را شفیع خود کنید و بر این اساس می‌توانیم از هر ولی خدا – از جمله پیامبران گذشته – تقاضا کنیم که آنان نیز شفیع ما باشند. چه بسا شفاعت آنان باعث شود که ما مشمول شفاعت پیامبر خودمان شویم.
[۱]. اسراء، ۷۹٫
[۲]. طوسى، محمد بن حسن، التبیان فی تفسیر القرآن، ج ۶، ص ۵۱۲، بیروت، دار احیاء التراث العربی، بی‌تا؛ طبرسى، فضل بن حسن، تفسیر جوامع الجامع، ج ۲، ص ۳۴۲، انتشارات دانشگاه تهران و مدیریت حوزه علمیه قم، چاپ اول، ۱۳۷۷ش؛ طباطبائى، محمدحسین، المیزان فی تفسیر القرآن، ج ۱۳، ص ۱۷۶، قم، دفتر انتشارات اسلامی، چاپ پنجم، ۱۴۱۷ق.
[۳]. المیزان فی تفسیر القرآن، ج ۱۳، ص ۱۷۶٫
[۴]. قمى، على بن ابراهیم، تفسیر القمی، ج ۲، ص ۲۰۱، قم، دار الکتاب، چاپ سوم، ۱۴۰۴ق.
[۵]. صدوق، محمد بن على، الخصال، ج ۲، ص ۳۵۵، قم، مؤسسه نشر اسلامی، چاپ اول، ۱۳۶۲ش.
[۶]. برقى، احمد بن محمد، المحاسن، ج ۱، ص ۱۸۴، قم، دار الکتب الإسلامیه، چاپ دوم، ۱۳۷۱ق.
[۷]. عیاشی، محمد بن مسعود، التفسیر، ج ۲، ص ۳۱۵، تهران، المطبعه العلمیه، چاپ اول، ۱۳۸۰ق.
