علم ناقص

🔸 سلام بفرمایید.

🔹 حاج آقا نظر اسلام در مورد علم چیست؟
🔸 علم یکی از مقدسات عالم و حداقل از مقدسات بشریت است. هیچ کس حتی نادان‌‌ترین انسان‌ها هم در شرافت و تقدس علم تردید نمی‌کند. اسلام به شرافت علم گواهی داده و اهمیت زیادی برای آن قائل شده است. آیات و روایات دینی پر است از احترام به علم و تشویق به آموختن آن.

🔹 علم چه تفاوتی با فضیلت‌های دیگر دارد؟
🔸 فرق اساسی علم با فضیلت‌های دیگر در این است که کم و زیاد فضیلت‌های دیگری مانند عفت، تقوا، شجاعت، غیرت و طهارت نفس مجموعا خوب است، مگر اینکه تغییر کرده و مثلًا شجاعت تبدیل به تهوّر شود. اما علم کمش مضر و زیادش خوب است. غزالی می‌گوید: هر چیزی وجود ناقصش بهتر است از عدم محض، مگر علم.

🔹 چرا علم ناقص مضر است؟
🔸 چون از یک سو تولید نخوت و غرور می‌‌کند و از سوی دیگر منطق عامیانه تقلید را از انسان گرفته و منطق صحیحی به دستش نمی‌دهد.

🔹 اما این فقط علم نیست که موجب غرور می‌شود، ثروت و قدرت هم موجب غرور می‌شوند.
🔸 تکبر و غرور ثروت و قدرت از زیادی آنها ناشی می‌شود، بدین صورت که زیادی ثروت و قدرت انسان را به جنون واداشته و او را به طغیان و فساد می‌کشاند، اما تکبر و غرور علم از کمی آن نشات می‌گیرد. لذا نداشتن علم از داشتن ناقص آن بهتر است، چون علم ناقص جنون‌آور و مست‌کننده است و موجب تکذیب‌ حقایق می‌شود.

🔹 مگر منطق عامیانه از جهل ناشی نمی‌شود؟
🔸 چرا، اما عوام مطلق می‌داند که نمی‌داند، لذا به عالم رجوع کرده و تسلیم او می‌شود، ولی عالم ناقص نمی‌داند و خیال می‌‌کند که می‌داند و ناچار گرفتار نوعی جهل مرکب‌‌ می‌شود. یعنی نمی‌داند و نمی‌داند که نمی‌داند. علم ناقص منطق تقلید را از انسان می‌گیرد، اما منطق تحقیق به او نمی‌دهد و انسان را در بلاتکلیفی رها می‌کند.

🔹 آیا مکاتب بشری که بطلانشان در گذر زمان ثابت شده است، حاصل علم ناقص است؟
🔸 بله، مثلا مادیگری نه معلول جهل مطلق است و نه معلول علم کامل و صحیح، بلکه معلول علم ناقص است. کسانی که چند فرمول ناقص یا درست از فیزیک، شیمی، تاریخ طبیعی، تشریح و فیزیولوژی خوانده‌اند، تصور می‌‌کنند همه حقایق هستی را با این مقیاس‌ها می‌‌توان تبیین کرد. این است که قرآن کریم می‌فرماید: وَ قُلْ رَبِّ زِدْنِی عِلْماً. یعنی بگو: پروردگارا! علم مرا افزون کن.

🔹 ممنون حاج آقا

✍️ اکبر مظفری
📚 برداشتی از کتاب: بیست گفتار، (غرور علم ناقص)، تالیف: متفکر شهید استاد مرتضی مطهری (ره) و آثار دیکر شهید

اشاره: الو سلام حاج آقا، گفت و شنودی در موضوعات مختلف است و حاج آقا روحانیت عالم و عاملی را نمایندگی می‌کند که از سرچشمه اسلام سیراب شده و عقل را با نقل و علم را با تقوا و فضیلت‌های اخلاقی درآمیخته و اقتضائات زمانه خود را می‌شناسد. او به همین دلیل نامیراست.