بیست و چهارم جمادی الاول
۱- رحلت ادیب محقق و فقیه فرزانه آیت اللَّه “میرزا علی آقا شیرازی” (۱۳۷۵ هجری قمری)
۲- شهادت آیت الله سید محمدباقر صدر (۱۴۰۰ هجری قمری)
۳- شهادت بانوی عالمه«سیده بنتُ الهدی صدر» (۱۴۰۰ هجری قمری)
۴- درگذشت آیت الله حاج آقا حسن طباطبایی قمی (۱۴۲۸ هجری قمری)
—
۱- رحلت ادیب محقق و فقیه فرزانه آیت اللَّه “میرزا علی آقا شیرازی” (۱۳۷۵ هجری قمری)
عالم ربانی میرزا علی آقا شیرازی در حدود سال ۱۲۹۴ ه.ق در نجف اشرف به دنیا آمد.
او پس از درگذشت پدر، در ۲۲ سالگی راهی اصفهان شد و از محضر درس استادان نامداری همچون سید محمد باقر درچهای در فقه و آخوند ملامحمد کاشانی و جهانگیر خان قشقایی در علوم حکمت و فلسفه استفادههای وافر بُرد.
میرزا علی آقا همچنین به دلیل علاقه به طب، به فراگیری این علم روی آورد و در آن تبحر یافت.
ایشان سپس به شوق علماندوزی بیشتر به نجف اشرف شتافت و از درس عالمانی هم چون شیخ الشریعه اصفهانی، علامه محمد کاظم یزدی و ملامحمد کاظم آخوند خراسانی استفادههای شایانی برد.
میرزا علیآقا شیرازی از آن پس به اصفهان بازگشت و مدتی به امور بازرگانی پرداخت تا اینکه با هم فکری شهید سید حسن مدرس، به تدریس نهج البلاغه روی آورد و جان شیفتگان را با دُرهای تابناک این کتاب مقدس سیراب میساخت.
افکار میرزا در علوم متداول آن زمان تحول آفرید. وی مبنای درس اخلاق و جلسات وعظ خویش را بر محور نهجالبلاغه قرار داد و گروه کثیری از شهرهای مختلف در محضرش گرد آمدند.
در این مسیر شاگردانی پرورش یافتند که: مرتضی مطهری، حاج آقا رحیم ارباب، سید جلال الدین همایی، احمد فیاض، علی مشکوه، سید روحاللَّه خاتمی، شیخ عبدالکریم ملکان، شیخ جواد جبل عاملی و حسین عمادزاده و علی شیخ الاسلام و… از آن جملهاند.
میرزا علی آقا شیرازی به موازات تدریس، از کاوش در منابع قرآنی، رِوایی و نیز آثار گذشتگان غافل نبود و به احیا و چاپ کتبی همچون تفسیر تبیان شیخ طوسی، زادُالمعاد علامه مجلسی و من لایحضُرُهُ الطَّبیب زکریای رازی اهتمام ورزید.
سرانجام این استاد فرهیخته در ۷۹ سالگی رحلت کرد و در قبرستان شیخانِ قم دفن شد.
—
۲- شهادت آیت الله سید محمدباقر صدر (۱۴۰۰ هجری قمری)
سیدمحمدباقر صدر در ۲۵ ذیقعده سال ۱۳۵۳ ه.ق در شهر کاظمین در خانوادهای عالمپرور به دنیا آمد.
وی در کودکی پدر را از دست داد و از آن پس تحت تکفّل برادر بزرگش، سید اسماعیل، قرار گرفت.
صدر در ۱۲ سالگی راهی نجف اشرف گردید و پس از چند سال، دورهی عالی فقه و اصول را در نزد حضرات آیات سید ابوالقاسم خویى و دایى خود شیخ محمدرضا آل یاسین گذراند.
این عالم بزرگوار در جوانی به اجتهاد دست یافت و از ۲۵ سالگی تدریس خارج اصول و سپس خارج فقه را آغاز کرد.
محمدباقر صدر در طول نزدیک به ۳۰ سال تدریس، شاگردان مستعدّی تربیت کرد که حضرات آیات سیدمحمد باقر حکیم، سیدمحمود هاشمی شاهرودی، سیدکاظم حسینی حائری، شیخ مهدی آصفی و… از آن جملهاند.
همچنین کتابهای فراوانی از شهید صدر به یادگار ماندهاند که کتب فَلسَفَتُنا(فلسفهی ما) و اقتصادُنا،(اقتصاد ما) سمبل قدرت نمایى ایدئولوژی اسلامی در برابر اندیشههای وارداتی شرق و غرب بود.
ایشان تفکیک مسألهی رهبری فکری را از مسألهی رهبری سیاسی امکانپذیر نمیدانست و همراهِ فعالیتهای فکری، به فعالیتهای سیاسیِ جامعه نیز همت میگماشت.
این مبارزات پرشور به ویژه پس از پیروزی انقلاب اسلامی ایران و حمایت امام خمینی از ایشان، خطری جدی برای بعثیان به شمار میآمد و بدین سبب حاکمان عراق، حضور این رادمرد صحنهی دین و سیاست را تحمل نکردند.
سرانجام مزدوران حزب بعث عراق وی را پس از چند روز بازداشت و اِعمال وحشیانهترین شکنجهها، به همراه خواهر فداکارش بنت الهدی، در ۲۴ جمادیالاولی ۱۴۰۰ ه.ق در ۴۷ سالگی به شهادت رساند.
پیکر پاک این دو عزیز در فضایی غمبار و بدون حضور مردم در نجف اشرف به خاک سپرده شد.
—
۳- شهادت بانوی عالمه«سیده بنتُ الهدی صدر» (۱۴۰۰ هجری قمری)
سیده بنت الهدی صدر در سال ۱۳۵۷ ه.ق در خانوادهی علم و تقوا در کاظمین به دنیا آمد.
بنت الهدی دوران کودکی خود را در کنار پدری دانشمند، مادری مُتّقی و برادرانی عالم گذراند.
وی بدون آن که به مدارس نامناسبِ دخترانهی آن روزِ عراق پای گذارد، نزد برادرانش سیدمحمدباقر و گاه سیداسماعیل، قرآن، ادبیات، تاریخ، فقه و اصول را تا بالاترین سطوح پشت سرگذاشت و پس ازمدتی به تدریس علوم اسلامی پرداخت.
این بانوی عالمه توانست رهبری زنان مسلمان عراق را به عهده گیرد و مدارس اسلامی وابسته به جمعیّت خیریهی اسلامی در بغداد را سرپرستی کند.
ایشان در مدارس تحت نظر خود در نجف و کاظمین نیز خواهرانی آگاه و مبارز را پرورش داد و در نشر علوم اسلامی فعالیت موثری به انجام رساند.
پس از دستگیری برادرش آیت اللَّه سید محمد باقر صدر، بنت الهدی با ایراد خطابههای پرشور در حرم امام علی(علیه السلام) مردم را به فریادخواهی خواند و علیه نظام بعث به قیام دعوت کرد.
سرانجام، بنت الهدی صدر به همراه برادر بزرگوارش پس از تحمل شکنجههای طاقتفرسای مزدوران بعثی عراق در ۴۳ سالگی به شهادت رسید و در کنار برادر به خاک سپرده شد.
—
۴- درگذشت آیت الله حاج آقا حسن طباطبایی قمی (۱۴۲۸ هجری قمری)
سید حسن قمی در سال ۱۲۸۹ ه.ش در شهر نجف به دنیا آمد و پس از تحصیلات مقدماتی در دروس آقایان: محمد حسین نائینی، محمدحسین غروی اصفهانی ، شیخ کاظم شیرازی و میرزا محمد آقازاده به تعلیم علوم دینی و حوزوی پرداخت.
پس از چند سال همراه پدر به ایران آمد و در مشهد مقیم شد و به ادامه تحصیل و تدریس علوم دینی پرداخت. پس از واقعه مسجد گوهرشاد در۱۳۱۴ ه.ش، همراه پدر به عراق رفت و به تحصیل و تدریس در حوزههای علمیه عراق پرداخت. سید حسن قمی بعد از درگذشت پدر، در اواخر دهه ۱۳۲۰ ه.ش از عراق به ایران مراجعت کرد و در شهر مشهد سکونت گزید. وی بعد از اقامت در مشهد به تدریس علوم دینی در حوزههای دینی خراسان پرداخت.
سید حسن قمی در مشهد، به تدریج ارتباطات خود را با تودههای مردم گسترش داد و امامت جماعت مسجد گوهرشاد را به عهده گرفت.
او در قیام ۱۵ خرداد که در قم شکل گرفت، به همراه مرجع هم دورهاش آیتالله «سید هادی میلانی» به این امر اعتراض کرد.تعصب دینی و صراحت لهجه وی باعث شد که نیروهای امنیتی رژیم پهلوی از گفتارهای او هراس به دل راه دهند.
وی پس از گذشت چند روز دستگیر شد و به تهران منتقل شد و مدتی را در زندان به سر بُرد و پس از آن به خاش تبعید شد.
قمی چند سالی را در خاش در تبعید بهسر برد و پس از آن به تهران آمد که همچنان تحتنظر مقامات امنیتی به گذران زندگی میپرداخت. او در نهایت در خانه شخصی خود در کرج محصور شد و تمامی ورود و خروج او و همراهانش تحتکنترل قرار گرفت.
او تا سال ۵۷ همچنان در حصر به سر میبرد که اجرای برخی تظاهرات مردمی همچون تظاهرات میدان ژاله در ۱۷ شهریور مقدمات آزادی او را فراهم کرد. آیتالله قمی در ۱۹ شهریور با استقبال مردم مشهد وارد این شهر شد.
پس از پیروزی انقلاب اسلامی، آیت الله قمی در دیدار با امام خمینی از برخی مسئولین و سیاستهای انقلابی گلایه کرد. برخی از انتقادهای صریح وی باعث شد هر از گاهی اعتراضات و تجمعاتی علیه او در مشهد به راه افتاد. پس از این اعتراضات بیت او مدتی بسته شد و امکان مراجعات به این بیت مهیا نبود.
آیت الله قمی پس از سال ۱۳۷۵ه.ش اندک اندک مراسم مذهبی را در بیت خود برگزار میکرد. در سالهای آخر عمر برخی از مراجع تقلید از جمله آقایان: شبیری زنجانی، حسین وحید خراسانی و محمد تقی بهجت به ملاقات وی میرفتند.
وی در ۲۱ خرداد ۱۳۸۶ه.ش برابر با ۲۴ جمادی الاولی ۱۴۲۸ ه.ق در مشهد درگذشت و فردای آن روز بعد از اقامه نماز توسط آیت الله وحید خراسانی بر پیکر وی، در حرم امام رضا(علیه السلام) به خاک سپرده شد.