هدف پژوهشی
هدف از این تحقیق ، شناسایی و بررسی تاثیر عوامل اجتماعی بر گرایش افراد به اعتیاد ، سرقت و روسپیگری در شهر کرمان می باشد . به منظور هدف مذکور ، فرضیات زیر مطرح هستند :۱. عوامل اجتماعی بر گرایش فرد به اعتیاد تاثیر دارند .۲. عوامل اجتماعی بر گرایش فرد به سرقت تاثیر دارند .۳. عوامل اجتماعی بر گرایش فرد به روسپیگری تاثیر دارند .در این پژوهش ، منظور از عوامل اجتماعی عبارت است از : مدت زمان تفریح و گردش و با دوستان بودن ، وضعیت دوستان از لحاظ اخلاقی و دینی ، وضعیت خویشان از لحاظ اخلاق و دینی ، رفتن به شب نشینی های غیر مجاز .
روش پژوهش روش تحقیق به کار رفته در این پژوهش ، روش علی – مقایسه ای می باشد ؛ زیرا هدف از انجام این تحقیق شناسایی تاثیر عوامل اجتماعی بر گرایش آنان به اعتیاد ، سرقت و روسپیگری است . بدین منظور ، تاثیر عوامل اجتماعی در افراد عادی و در افراد دارای سابقه اعتیاد ، سرقت و روسپیگری مورد بررسی و مقایسه قرار گرفته است . نمونه تحقیق ، شامل ۲۸۳ نفر از افراد ، عادی و افراد دارای سابقه اعتیاد ، سرقت و روسپیگری می باشد که با روش نمونه گیری تصادفی ساده انتخاب شده اند . در واقع ، نمونه تحقیقی مشتمل بر ۱۰۰ نفر افراد عادی و ۲۰۰ نفر افراد دارای سابقه اعتیاد ، سرقت و روسپیگری می باشد که برخی تجزیه و تحلیل آماری لحاظ نشده اند . در این پژوهش ، ابزار جمع آوری داده ها ، پرسش نامه بوده است که در آن وضعیت ، عوامل مختلف اجتماعی مورد سوال قرار گرفته است . روانی پرسش نامه تحقیق معادل ۱ و پایانی آن معادل ۸۳% به دست آمده است . به منظور تجزیه و تحلیل داده ها ، از آزمون (h2) کای دو و رگرسیون لجستیک استفاده شده است .
نتایج ۱. عوامل اجتماعی در گرایش افراد به اعتیاد موثر می باشند .عوامل اجتماعی شامل مدت زمان تفریح و گردش و با دوستان بودن ، وضعیت دوستان از لحاظ اخلاقی و دینی ، وضعیت خویشان از لحاظ اخلاقی و دینی و رفتن به شب نشینی های غیر مجاز می باشند .
آزمون کای دو (h2) HO1 : مدت زمان تفریح و گردش و با دوستان بودن و اعتیاد از هم مستقل می باشند .HO2 : وضعیت دوستان از لحاظ اخلاقی و دینی و اعتیاد از هم مستقل می باشند .HO3 : وضعیت خویشان از لحاظ اخلاقی و دینی و اعتیاد از هم مستقل می باشند .HO4 : رفتن به پارتی های غیر مجاز و اعتیاد از هم مستقل می باشند .تاثیر عوامل اجتماعی در گرایش افراد به اعتیاد ، بر اساس محاسبات از طریق آزمون کای دو (h2) به دست آمده است . با توجه به اینکه P – مقدار محاسبه شده در متغیرهای مدت زمان تفریح و گردش و با دوستان بودن ، وضعیت دوستان از لحاظ اخلاقی و دینی ، وضعیت خویشان از لحاظ اخلاقی و دینی ، کمتر از سطح معنی داری ۵% (a=0/05) است ، از این رو ، در این سطح فرض های HO3، HO2،HO1 رد می شوند . پس از این متغیرها با اعتیاد رابطه دارند ، بطوری که افراد معتاد نسبت به افراد عادی ، مدت زمان بیشتری به تفریح و گردش و با دوستان بودن اختصاص می دهند . وضعیت دوستان و خویشان آنها از لحاظ اخلاقی و دینی نامناسب تر می باشد (جدول ۱).
تأثیر عوامل اجتماعی بر گرایش افراد به اعتیاد ، سرقت و روسپیگری (۲)
رگرسیون لجستیک Ho : عوامل اجتماعی در گرایش افراد به اعتیاد موثر نمی باشند .H1 : حداقل یکی از عوامل اجتماعی در گرایش افراد به اعتیاد موثر می باشد .با توجه به مناسب بودن مدل ، نتایج برآورد مدل در قالب جدول آنالیز رگرسیون ارائه می شود . به دلیل اینکه p- مقدار محاسبه شده (۰/۰۰۰) ، کمتر از سطح معنی داری ۰/۰۵= a است ، پس در این سطح معنی داری فرض HO رد می شود . این بدان معنی است که عوامل اجتماعی در گرایش افراد به اعتیاد موثر می باشند (جدول ۲) .
تأثیر عوامل اجتماعی بر گرایش افراد به اعتیاد ، سرقت و روسپیگری (۲)۲. عوامل اجتماعی در گرایش افراد به سرقت موثر می باشند .عوامل اجتماعی شامل مدت زمان تفریح و گردش و با دوستان بودن ، وضعیت دوستان از لحاظ اخلاقی و دینی ، وضعیت خویشان از لحاظ اخلاقی و دینی و رفتن به شب نشینی های غیر مجاز می باشند .
آزمون کای دو HO1 : مدت زمان تفریح و گردش و با دوستان بودن و سرقت از هم مستقل می باشند .HO2 : وضعیت دوستان از لحاظ اخلاقی و دینی و سرقت از هم مستقل می باشند .HO3 : وضعیت خویشان از لحاظ اخلاقی و دینی و سرقت از هم مستقل می باشند .HO4 : رفتن به پارتی های غیر مجاز و سرقت از هم مستقل می باشند .تاثیر عوامل اجتماعی در گرایش افراد به سرقت ، بر اساس محاسبات از طریق آزمون(h2) به دست آمده است . با توجه به اینکه، P- مقدار محاسبه شده در متغیرهای مدت زمان تفریح و گردش و با دوستان بودن ، وضعیت دوستان از لحاظ اخلاقی و دینی ، وضعیت خویشان از لحاظ اخلاقی و دینی ، و رفتن به شب نشینی های غیر مجاز ، کمتر از سطح معنی داری ۵% (۰/۰۵=a) است ، پس در این سطح همه فرض های HO 3، HO 2،HO 1 ، HO 4 ، رد می شوند پس این متغیرها با سرقت رابطه دارند ، بطوری که افراد با سابقه سرقت نسبت به افراد عادی ، مدت زمان بیشتری به تفریح و گردش و با دوستان بودن اختصاص می دهند . وضعیت دوستان و خویشان آنها از لحاظ اخلاقی و دینی نامناسب تر می باشد . این افراد نسبت به افراد عادی به شب نشینی های غیر مجاز بیشتر می روند (جدول ۳).
تأثیر عوامل اجتماعی بر گرایش افراد به اعتیاد ، سرقت و روسپیگری (۲)
رگرسیون لجستیک HO: عوامل اجتماعی در گرایش افراد به سرقت موثر نمی باشند .H1: حداقل یکی از عوامل اجتماعی در گرایش افراد به سرقت موثر می باشد .با توجه به مناسب بودن مدل ، نتایج برآورد مدل در قالب جدول آنالیز رگرسیون ارائه می شود . به دلیل اینکه P- مقدار محاسبه شده (۰/۰۰۰) ، کمتر از سطح معنی داری ۰/۰۵=a است ، از این رو ، در این سطح معنی داری فرض HO رد می شود . این بدان معنی است که عوامل اجتماعی در گرایش افراد به سرقت موثر می باشند (جدول ۴).
تأثیر عوامل اجتماعی بر گرایش افراد به اعتیاد ، سرقت و روسپیگری (۲)۳. عوامل اجتماعی در گرایش افراد به روسپیگری و انحرافات جنسی موثر می باشند .
آزمون کای دو HO1 : مدت زمان تفریح و گردش و با دوستان بودن و روسپیگری و انحرافات جنسی از هم مستقل می باشند .HO2 : وضعیت دوستان از لحاظ اخلاقی و دینی و روسپیگری و انحرافات جنسی از هم مستقل می باشند .HO3 : وضعیت خویشان از لحاظ اخلاقی و دینی و روسپیگری و انحرافات جنسی از هم مستقل می باشند .HO4 : رفتن به شب نشینی های غیر مجاز و روسپیگری و انحرافات جنسی، از هم مستقل می باشند .تاثیر عوامل اجتماعی در گرایش افراد به روسپیگری و انحرافات جنسی ، بر اساس محاسبات از طریق آزمون (h2) به دست آمده است . با توجه به اینکه p- مقدار محاسبه شده در متغیرهای مدت زمان تفریح و گردش و با دوستان بودن ، وضعیت دوستان از لحاظ اخلاقی و دینی ، و وضعیت خویشان از لحاظ اخلاقی و دینی ، کمتر از سطح معنی داری ۵% (۰/۰۵=a) است ، از این ، در این سطح فرض های HO 3، HO 2،HO 1 رد می شوند ، پس این متغیرها با روسپیگری و انحرافات جنسی رابطه دارند . بطوریکه افراد با سابقه روسپیگری و انحرافات جنسی نسبت به افراد عادی ، مدت زمان بیشتری به تفریح و گردش و با دوستان بودن اختصاص می دهند و وضعیت دوستان و خویشان آنها ، از لحاظ اخلاقی و دینی نامناسب تر می باشد (جدول ۵).
تأثیر عوامل اجتماعی بر گرایش افراد به اعتیاد ، سرقت و روسپیگری (۲)
رگرسیون لجستیک HO: عوامل اجتماعی در گرایش افراد به روسپیگری و انحرافات جنسی موثر نمی باشند .H1: حداقل یکی از عوامل اجتماعی در گرایش افراد به روسپیگری و انحرافات جنسی موثر می باشد .با توجه به مناسب بودن مدل ، نتایج برآورد مدل در قالب جدول آنالیز رگرسیون ارائه می شود . به دلیل اینکه P- مقدار محاسبه شده (۰/۰۰۰) ، کمتر از سطح معنی داری ۰/۰۵=a است ، از این رو ، در این سطح معنی داری فرض HO رد می شود . این بدان معنی است که عوامل اجتماعی در گرایش افراد به روسپیگری و انحرافات جنسی موثر می باشند (جدول ۶).
تأثیر عوامل اجتماعی بر گرایش افراد به اعتیاد ، سرقت و روسپیگری (۲)
نتیجه گیری در این تحقیق به دست می آید که عوامل اجتماعی در گسترش افراد به اعتیاد ، سرقت و روسپیگری موثر می باشند . به عبارت دیگر ، متغیرهای مدت زمان تفریح و گردش و با دوستان بودن ، و وضعیت دوستان از لحاظ اخلاقی و دینی با اعتیاد ، سرقت و روسپیگری رابطه دارند . به طوری که افراد با سابقه اعتیاد ، سرقت و روسپیگری نسبت به افراد عادی ، مدت زمان بیشتری را به تفریح و گردش و با دوستان گذراندن اختصاص می دهند . وضعیت دوستان و خویشان آنان از لحاظ اخلاقی و دینی نامناسب تر می باشد . همچنین علاوه بر متغیرهای مذکور ، متغیر رفتن به شب نشینی های غیر مجاز نیز با سرقت رابطه دارد . بطوری که افراد داری سابقه سرقت نسبت به افراد عادی ، بیشتر به شب نشینی های غیر مجاز می روند .صالحی نیز (۱۳۸۱) نتیجه تحقیق بلوم (۱۹۷۴) را در الجزایر مطرح می سازد که در آن تایید گردید که در خانواده های افراد معتاد ، اعتقادات مذهبی و پایبندی به سنت های خانوادگی کمتر دیده می شود .به گزارش ایلینگورث (۱۹۸۶) بزهکاران از خانواده هایی هستند که به طبقه اجتماعی – اقتصادی پایین ، بیکاری زیاد ، و خانواده های مسامحه کار و از هم گسیخته اند . کارگر (۱۳۷۹) سابقه اعتیاد در خانواده را از عوامل موثر در اعتیاد فرزندان معرفی می کند . به اعتقاد کلارک (۱۹۸۷) محیط اولیه و تربیت شخص در بروز جرم موثر است .در مطالعه ای که درباره صرف اوقات فراغت معتادان قبل و بعد از اعتیاد به عمل آمده است ، نیز مشخص گردید که داشتن تفریحات ناسالم و خوشگذرانی با دوستان ، پس از اعتیاد ، از عمده ترین گذراندن اوقات فراغت بوده است .(۱)اکبری (۱۳۸۱) ، به نقل از نادری (۱۳۸۷) ، این گونه اظهار می دارد : نتایج حاصل از پژوهشی که در استان مرکزی با موضوع « مطالعه و نحوه پیشگیری از شیوع گرایش دانش آموزان در دوره متوسطه به مواد مخدر در استان مرکزی » صورت گرفت ، نشان می دهد : ۱ . عوامل موثر در اعتیاد دانش آموزان عبارت است از : عدم وجود رابطه صمیمانه بین اعضای خانواده (۹ درصد) و وجود دوستان ناباب و وجود معتاد در خانواده (۴ درصد) ۲ . نگرش مثبت اولیا نسبت به گرایش فرزندان خود به اعتیاد ، به طوری که خود دانش آموزان این نگرش را تا حد ۳۳ درصد تعیین نموده اند .غیاثی حافظی (۱۳۸۲) در تحقیقی با عنوان « بررسی نظرات افراد معتاد راجع به علل گرایش برخی مردم شهرستان سیرجان به مصرف مواد مخدر » به این نتیجه دست یافت که از دیدگاه افراد معتاد عواملی از قبیل عوامل محیطی ، اجتماعی ، اقتصادی ، فردی ، فرهنگی ، روانی ، خانوادگی و طبیعی در بروز اعتیاد موثر هستند.یزدی زاده (۱۳۸۲) در تحقیق خود نتیجه می گیرد که تعدادی از عوامل فردی ، خانوادگی ، اجتماعی در گرایش مردم شهر کرمان به مواد مخدر موثر می باشند . (۲)با توجه به نتایج پژوهش حاضر ، که در آن تایید گردید که عوامل اجتماعی به گرایش افراد به اعتیاد ، سرقت و مواد مخدر موثر می باشند ، پیشنهاد می گردد به منظور کاهش جرائم دو مسائل مذکور در جامعه ، به عوامل اجتماعی توجه فراوانی مبذول گردد ، مثلاً ، کاملاً لازم است رفت و آمد افراد با دوستان ناباب و شرکت در شب نشینی های غیر مجاز ، به شدت تحت کنترل قرار گیرد و در انتخاب دوستان متخلق و متدین دقت افزونتری به عمل آید . توجه به سایر موارد مطرح شده در تحقیق نیز حائز اهمیت است .
پی‌نوشت‌ها:

* استاد دانشگاه شهید باهنر کرمان .۱. منیژه کرباسی و منوچهر وکیلیان ، مسائل جوانان و نوجوانان ، ص ۱۵۳۲. ر . ک : اکرم یزدی زاده ، بررسی عوامل موثر بر گرایش به مواد مخدر در بین مردم شهر کرمان در سال ۱۳۸۲ . منابعاکبری ، ابوالقاسم ، مشکلات نوجوانی و جوانی ، تهران ، ساوالان ، ۱۳۸۱.ستوده ، هدایت الله ، آسیب شناسی اجتماعی ، تهران ، آوای نور ، چ چهارم ، ۱۳۷۶ .سلیمی ، علی و داوری ، محمد ، جامعه شناسی کجروی ، زیر نظر غلامرضا صدیق اورعی ، قم ، پژوهشکده حوزه و دانشگاه ، ۱۳۸۰ .صالحی ، ایرج اعتیاد ، سراب زندگی و انواع مواد تاثیر گذار و راه درمان ، چ دوم ، تهران ، آوای نور ، ۱۳۸۱ .غیاثی حافظی ، محمد ، بررسی نظرات افراد معتاد راجع به علل گرایش برخی مردم سیرجان به مواد مخدر ، پروژه کارشناسی ارشد چاپ نشده ، کرمان ، مدیریت آموزش و پژوهش ، ۱۳۸۲ .کرباسی ، منیژه و وکیلیان ، منوچهر ، مسائل نوجوانان و جوانان ، تهران ، دانشگاه پیام نور ، ۱۳۷۷ .کر.نلسون و لامبرت ، درمان مسائل نوجوانان ، ترجمه مجتبی جوادیان ، چ سوم ، تهران ، آستان قدس رضوی ۱۳۸۰ .کوئن ، بروس ، در آمدی به جامعه شناسی ، ترجمه محسن ثلاثی ، چ پنجم ، تهران ، توتیا ، ۱۳۷۷یزدی زاده ، اکرم ، بررسی عوامل موثر بر گرایش به مواد مخدر در بین شهر کرمان در سال ۱۳۸۲ ، پروژه کارشناسی ارشد (چاپ نشده) ، کرمان ، مدیریت آموزش و پرورش ، ۱۳۸۲ .Clements . C.B. Delinquency prevention and Treatment . Criminal Justice and Behavior , 15 . 286-305 (cited in R.Kresge,1982) .Davision , G.C; Neale , J.M . &King, A.M.. Abnormal psychology , (ninth ed) . England : John Wiley & Sons,Inc, 2004.Freyvogel , S.. Which Adolescent, Cease Delinquent Behavior and Which continue ! Adolescent Development at the Pennsylvania State University, 2003.Haney .C.&Zimbarco, P.G. The Past and Future of U.S. Prison Policy . Twenty five years After the Stanford Prison Experiment. American psychologist, Vol . 53, No.5,PP.702 -727 ,1998.Kresge,R.Peer School Influence on Juvenie Delinquency .Development at the Pennsylvania state University , 2003 .Markwitz ,L. Who Is at Risk for substance Use? Development at the pensylvania State University , 2003.Mehta , s.Substance Abuse In Adolescence . Adolesence Development at the Pennsylvania state University , 2003.Shelters , K . Merjuana. Development at the pensylvania State University , 2003.Sattin , H. & Magnusson , K. onset of official delinquency : Its co- occurrence in time with education , behavioral , and interpersonal Problems : British Journal of Criminology , 35 , 438 – 445 (cited in Freyvogel , 1995 .Warr, M.Age, Peers , and deliquency . Criminology , 34 , -17 -40 ,(cited in Kcesge , R.,1993).Warr, M.Parents Peers , and deliquency . Social forces , 27 , 247 -264 ,(cited in Kresge , R.),1993.Wicks – Nelson and Israel . Behavior diorders of childhood (3rd.ed). New Jersey prentice Hall (cited in M. savino, 1977.نشریه اسلام و پژوهش های تربیتی شماره ۴