تقویم شیعه شانزدهم ذی القعده
۱- ولادت «صاحب ابن عُبّاد» (۳۲۶ هجری قمری)
۲- رحلت آیت الله «شیخ حسین دین محمدی» (۱۳۷۶ هجری قمری)
۳- رحلت آیت الله «شیخ علی جواهری» (۱۴۱۵ هجری قمری)
—
۱- ولادت «صاحب ابن عُبّاد» (۳۲۶ هجری قمری)
ابوالقاسم اسماعیل بن عبّاد، فرزند عباس ملقّب به «صاحب» و مشهور به «صاحب بن عبّاد» در ۱۶ ذیقعده سال ۳۲۶ ه.ق در اصفهان دیده به جهان گشود. وی از علما و بزرگان قرن چهارم هجری در اصفهان است.
پدر و اجداد صاحب، از بزرگان و سرشناسان اصفهان بوده و مرتبه وزارت داشتند.
عبّاس پدر صاحب بدان مرتبه از بزرگى و احترام رسیده بود که مردم او را «شیخ امین» مى گفتند.
بسیارى از بزرگان به تشیّع و برخى به دوازده امامى بودن او تصریح کرده اند. سیّد بن طاووس، شیخ صدوق، علاّمه مجلسى، شیخ حرّ عاملى، شیخ بهایى، شیخ آقابزرگ طهرانى، شیخ عباس قمى، علامه امینى و بسیارى دیگر از این جمله اند.
تصریح بزرگان، دقّت در اشعارى که از صاحب باقى مانده و شور و شوق او به ولایت و دوستى ائمه معصومین(علیهم السلام) بهترین شاهد بر تشیّع این شخصیت بزرگ است.
مرتبه او در دین و دانش به حدی بود که رئیس المحدّثین مرحوم شیخ صدوق کتاب «عیون اخبار الرضا(علیه السلام)» را به نام او نوشت و به وی تقدیم کرد.
کرم و جوانمردی از بارزترین صفات اخلاقی صاحب می باشد و حکایات بسیار در این باره از وی نقل شده است. او از تواضع و فروتنی نیز بهره فراوان داشت و به ویژه سادات و دانشمندان را گرامی می داشت.
پشتکار و شوق صاحب به یادگیری علوم و فنون رایج در آن عصر، او را به فراگیری معارف گوناگون واداشت به گونه ای که در بسیاری از علوم صاحب نظر گردید.
صاحب در دانش هایی چون علوم قرآن و تفسیر، حدیث، کلام، لغت، نحو، عروض، نقد ادبی، تاریخ و طبّ تسلط و تبحّر داشت.
کتاب الإبانه (در علم کلام) ، الأقناع (در عروض) ، الأمثال السائره (در علوم ادبی) ، التذکره (در کلام و اصول دین) ، دیوان اشعار ، رسائل صاحب (مباحث اخلاقی، اعتقادی و اجتماعی) ، رساله ای در فضایل حضرت عبدالعظیم حسنی (علیه السّلام) از جمله آثار اوست.
صاحب در تمامی ابواب و فنون شعر اشعاری سروده و در هر فن قدرت طبع خود را با آوردن معانی نو و مضامین تازه و دقیق آشکار ساخته است. او اشعار متعددی در وصف ائمه و امیرالمومنین(علیه السّلام) و در بیان مقام والای آنان سروده است. صاحب در مدح امیرالمؤمنین ـ علیه السّلام ـ ۲۷ قصیده سروده که در هر یک از قصیده ها یکی از حروف به کار نرفته است. (صنعت حذف) قصیده بیست و هشتم که از حرف واو خالی بود ناتمام ماند. ابن شهرآشوب در معالم العلماء صاحب را در شمار شعرای شیعی آورده و اشعاری از وی نقل کرده و او را از شعرایی دانسته که در بیان تشیع و علاقه خود به خاندان اهل بیت رسول خدا ـ صلّی الله علیه و آله ـ بی پروا بوده اند.
صاحب ابن عباد سرانجام در شب جمعه ۲۴ صفر سال ۳۸۵ ه.ق جان به پروردگار خویش تسلیم کرد و در زادگاهش به خاک سپرده شد.
—
۲- رحلت آیت الله «شیخ حسین دین محمدی» (۱۳۷۶ هجری قمری)
شیخ حسین دین محمدی زنجانی در سال ۱۲۹۳ ه.ق در شهر زنجان به دنیا آمد.
پدر او، حاج فتحعلی از کسبه متدین بازار زنجان، بعد از اتمام دوره مکتب او را وادار کرد تا به شغل کسب و کار برود. ولی شغل بازار او را قانع نکرد و او با علاقه و با مساعدت مادر خود به دنبال طلبگی رفت.
وی با اشتیاق تحصیل ادبیات و مقدمات را پشت سر گذاشت و در مدرسه نصر الله خان زنجان تحصیلات خود را پیگیری نمود و از اساتیدی نظیر: میرزا ابراهیم حکمی زنجانی، میرزا مجید حکمی، میرزا ابراهیم ماهانی فقاهتی، و ملا خلیل زنجانی بهره بُرد و در آن زمان در زنجان که مرکز فقاهت و اصولیون و حکماء ایران بود موفق به کسب درجه اجتهاد شد.
دین محمدی برای ادامه تحصیلات خود با همراهی پدرش به نجف رفت. از اساتید او در نجف می توان: آخوند ملا کاظم خراسانی و سید محمدکاظم طباطبایی یزدی نویسنده کتاب عروهالوثقی و شیخ شریعت اصفهانی را نام برد. دین محمدی در سال ۱۳۳۲ ه.ق به زنجان بازگشت.
از شاگردان وی می توان به آقایان: سید حسین نجفی، شیخ محمد آل اسحق، کمال فقاهتی ، رضا روزبه اشاره کرد.
شرح کفایه الاصول ، رساله لا جبر و لا تفویض، رساله ای در الفاظ در اصول فقه، رساله ای در مباحث قائده لا ضرر، رساله ای مشتمل بر مباحث کتاب و سنت، رساله ای در مباحث علم رجال، رساله ای در مباحث معاملات، کتاب در مواعظ (سه جلد)، تقریرات بحث محقق خراسانی در فقه، تقریرات اصول شیخ شریعت اصفهانی، تقریرات بحث فقهی شیخ شریعت اصفهانی، حاشیه بر طهارت شیخ انصاری از جمله آثار و تالیفات اوست.
آیت الله دین محمدی پس از یک دوره کوتاه بیماری در ۱۶ ذی القعده ۱۳۷۶ه.ق در زنجان در گذشت.
—
۳- رحلت آیت الله «شیخ علی جواهری» (۱۴۱۵ هجری قمری)
شیخ علی جواهری از علمای بزرگ بروجرد، در سال ۱۳۲۲ ه.ق در بیت رفیع و با شکوه آیت الله شیخ محمد حسن نجفی صاحب کتاب جواهرالکلام به دنیا آمد.
وی پس از فراگیری مقدمات علوم اسلامی از پدر و دیگر اساتید، به درس حضرات آیات: میرزای نایینی، آقا ضیاءالدین عراقی و سید ابوالحسن اصفهانی شتافت و هم زمان علاوه بر تدریس، به تبلیغ و ترویج شعائر دینی در شهرهای خوزستان پرداخت.
آیت اللَّه جواهری پس از سفری که به ایران داشت به دعوت آیت اللَّه بروجردی که در آن زمان ساکن بروجرد بود، به آن شهر رفت و سالیان متمادی در آن جا اقامت گزید.
ایشان شعر عربی را بسیار روان می سرود و با خط بسیار زیبایش به استنساخ کتب می پرداخت.
از ویژگی های این عالم برجسته، زهد و تقوی و تهجّد و مداومت بر ادعیه و نوافل و کثرت مطالعه و نوشتن بود.
از تألیفات ایشان می توان از دیوان اشعار، تقریرات درس فقه آیت اللَّه بروجردی و جواهرالعلوم در چهار جلد نام برد.
او همچنین از حضرات آیات: سید حسین بروجردی، میرزای نایینی، سید ابوالحسن اصفهانی، سید عبدالهادی شیرازی، سید ابوالقاسم خویی و سید محسن حکیم دارای اجازه اجتهاد بود.
آیت اللَّه علی جواهری سرانجام در ۱۶ ذی قعده ۱۴۱۵ ه.ق در بروجرد به دیار باقی شتافت و در همان شهر به خاک سپرده شد.