حامد الگار

یکی از مستبصرین معروف غربی آقای حامد الگار می‌باشد. پروفسور حامد الگار در سال ۱۹۴۰ میلادی (۱۳۱۹هـ.ش) در انگلستان، در خانواده‌ی مسیحی به دنیا آمد. (اخبار شیعیان، ۱۳۹۱: ۸۰/۳۰)

– شخصیت علمی

وی به دلیل علاقه و توانایی که در یادگیری زبان‌های خارجی داشت، موفق شد زبان‌های فرانسه و آلمانی را در دوران دبیرستان و پیش از ورود به کالج بیاموزد. وی در دانشگاه کمبریج به مدت سه سال در رشته‌ی زبان شناسی فارسی و عربی تحصیل کرد و با ادبیات اسلامی و قرآن کریم آشنا شد. الگار در سال سوم تحصیل در دانشگاه کمبریج، مسلمان شد و در سال ۱۹۵۹ برای اولین بار به خاورمیانه و جهان اسلام سفر کرد. وی با دریافت بورس تحصیلی عازم ایران و دانشگاه تهران شد تا تحصیلات مقطع دکتری خود را در این دانشگاه بگذراند. ورود وی به دانشگاه تهران مصادف می‌شود با تظاهرات دانشجویان انقلابی علیه نظام استبدادی پهلوی. او خود می‌گوید که چگونه شاهد حمله سربازان گارد به دانشگاه تهران بود و آن را تجربه‌ای فراموش ناشدنی می‌خواند. در پی این حوادث پروفسور الگار از تحصیل در دانشگاه تهران صرف نظر کرده و روی به مسافرت می‌آورد. یک سال را به گردش و مسافرت به نقاط مختلف ایران می‌گذراند و به گفته‌ی خودش هیچ نقطه‌ی مهمی در ایران باقی نماند که به آنجا سفر نکرده باشد.

سپس الگار برای طی دوره‌ی دکترا به دانشگاه کمبریج بازگشت و پایان نامه­اش را با موضوع نقش سیاسی علمای شیعه در قرن نوزدهم میلادی به رشته تحریر در آورد که به زبان فارسی ترجمه و منتشر شد. وی دلیل انتخاب این موضوع را شروع حرکت انقلاب ایران به رهبری امام خمینی& در سال ۱۳۴۲ شمسی می‌خواند.

از این شیعه شناس شهیر که به بیش از ۵ زبان زنده دنیا و ازجمله زبان فارسی تسلط کامل دارد، تا کنون بیش از صد مقاله ترجمه و تألیف به زبان‌های انگلیسی، آلمانی، ترکی، فارسی و عربی به چاپ رسیده است. وی در مصاحبه‌ای که در سال ۲۰۰۳ با مجله دانشگاه برکلی داشته است، می‌گوید کار خود را در دانشگاه برکلی ابتدا با مطالعه و تمرکز بر روی ایران و تاریخ معاصر آن کشور آغاز کرد، اما این تحقیقات به مرور به مناطق و دوره‌های تاریخی دیگر نیز گسترش پیدا کرد. همچنین وی سفر‌های متعددی به کشور‌های اسلامی از جمله: ایران، ترکیه و افغانستان داشت و می‌گوید: آنچه تحسین مرا در این سفرها بر انگیخت، تنوع فرهنگی بسیار بود. (همان، ۳۱)

– زمینه تحول فکری و علت گرایش به تشیع

– روحیه و فرهنگ مردم ایران

الگار در بخش دیگری از سخنان خود، به دلیل مسلمان شدنش اشاره کرده می‌گوید: «روحیه و فرهنگ مردم ایران و کشورهای مسلمان مرا، به دین اسلام جذب کرد و در نتیجه به آن گرویدم و در ایران با افرادی رو به رو شدم که نهایت علاقه را به من نشان دادند و موجب علاقه‌مندی من به اسلام شدند.» پروفسور الگار، رعایت اخلاق اسلامی را در ترویج اسلام موثر می‌داند و معتقد است: «تجلی اخلاق اسلامی در افراد و جوامع، بهترین وسیله‌ی تبلیغ اسلامی است که اهمیت به سزایی در طول تاریخ اسلام داشته است. او می‌گوید: «رفتار نیکو و مکارم اخلاقی بیشتر از صدها کتاب، سخنرانی، و مقاله می‌تواند بر جان و دل مردم اثر گذاشته و مردم را به دین کامل اسلام هدایت نماید.» از نظر او اخلاق انسانی در پیشبرد تعالیم آسمانی اسلام نقش به سزایی دارد. به طوری که دین اسلام و تمسک کامل مسلمانان به دین، رفتار و کردار آنان را تحت تأثیر قرار داده و آنان را به نیکویی و ارتباطات سالم اجتماعی امر می‌نماید. از نظر او روح انسانی و رفتار خوب مردم ایران، یکی از عوامل مهم در مسلمان شدن من است که بدانم منشاء این رفتار نیکو از چیست؟ این اخلاق و روح انسانی ایرانیان باعث ترغیب وی به فرهنگ، دین و زبان ایران شد، در حالی که در گذشته علاقه چندانی به بررسی ادیان نداشت.

همچنین این اسلام شناس معاصر از نقش شهید چمران در زندگی خود سخن می‌گوید و بر آن است که چمران، نخستین کسی بود که او را در آمریکا با شخصیت امام خمینی& آشنا کرد و موجب آشنایی وی با انقلاب اسلامی ایران شد. پس از آن بود که رساله‌ای با عنوان «نقش سیاسی علما در عصر قاجاریه» نوشت و منتشر کرد.

– شخصیت اجتماعی، سیاسی

الگار در سال ۱۹۶۵ م به آمریکا رفت و بیش از ۴۰ سال در دانشگاه کالیفرنیا و دانشگاه برکلی به عنوان استاد در زمینه‌ی پژهش‌های اسلامی به تدریس پرداخت. همسر الگار نیز استاد دانشگاه کالیفرنیاست که در این دانشگاه زبان ترکی تدریس می‌کند. (همان، ۳۲)

الگار از سال ۱۹۶۵م عضو هیأت علمی دانشگاه برکلی بود و در این مدت دروس ادبیات فارسی، تاریخ اسلام، شیعه و عرفان را در این دانشگاه تدریس می‌کرد. وی مدتی پیش و پس از ۴۵ سال تدریس بازنشسته شد، ولی همچنان به فعالیت‌های علمی، تحقیقاتی خود ادامه می‌دهد.

دفاع مستمر و صریح وی از مردم مظلوم فلسطین و همچنین پا فشاری بر دفاع از آرمان‌های حضرت امام&، نظام جمهوری اسلامی، مخالفت صریح و علنی با رژیم صهیونیستی و سیاست‌های جنگ افروزانه‌ی دولتمردان ایالات متحده در خاورمیانه، باعث شد نام وی در کتابی به وسیله نویسنده‌ی صهیونیست دیوید هوروتیز در زمره‌ی صد و یک استاد خطرناک دانشگاه‌های آمریکا جای بگیرد.

– جوایز و افتخارات

پروفسور حامد الگار، استاد مطالعات اسلامی و زبان فارسی دپارتمان خاورمیانه دانشگاه کالیفرنیای آمریکا، در بخش مجموعه آثار منتشره در زمینه انقلاب اسلامی، به عنوان یکی از برگزیدگان بخش بین الملل دومین جشنواره بین المللی فارابی در دی ماه ۸۷، موفق به کسب رتبه برتر گردید، اما امکان حضور در مراسم را نیافت. دبیرخانه‌ی این جشنواره، همچنین با اهدای لوح تقدیر ریاست جمهوری، لوح تقدیر آیسکو، لوح تقدیر یونسکو، تندیس فارابی و جایزه نقدی ویژه برگزیدگان خارجی دومین جشنواره بین المللی فارابی، از این استاد برجسته مطالعات اسلامی و ایرانی تقدیر به عمل آورده است. وی علاوه بر این افتخارات و جوایز متعدد دیگری را نیز در کارنامه‌ی خود دارد. شایان ذکر است که در سال ۸۸ جامعه المصطفی العالمیه مراسم نکوداشتی را برای تقدیر از وی به عمل آورد.

آثار:

اولین دیدار الگار با حضرت امام خمینی& در پاریس صورت گرفت. هرچند بعد از انقلاب نیز چندین بار با حضرت امام در قم دیدار کرد. وی منتخبی از نوشته‌ها و سخنرانی‌های امام را با عنوان «اسلام و انقلاب» درسال ۱۹۸۱ (۱۳۶۰) ه.ش به زبان انگلیسی ترجمه کرد و حدود دو سال بعد، خود کتابی با عنوان ریشه‌های انقلاب اسلامی در ایران نوشت. اولین ترجمه انگلیسی کتاب ولایت فقیه حضرت امام& و بعدها ترجمه قانون اساسی جمهوری اسلامی و همچنین چند اثر از استاد مطهری& از زمره‌ی دیگر ترجمه‌های ایشان در رابطه با انقلاب اسلامی ایران می‌باشد. از منظر وی انقلاب اسلامی ایران مهم‌ترین، امید بخش‌ترین و تاثیرگذارترین حادثه کل تاریخ معاصر اسلام بوده است.

انتشار بیش از ۲۰۰ کتاب و مقاله در زمینه‌ی مطالعات اسلام و ایران، وی را در زمره‌ی معروفترین اسلام شناسان غربی قرار داده است که در ذیل برخی از این آثار معرفی شده است:

۱- انقلاب اسلامی در ایران: این اثر مجموعه چهار سخنرانی از پروفسور الگار بوده وموضوع سخنرانی‌ها شامل موارد زیر است:

– ایران و تشیع

– آیت الله امام خمینی: تجسم یک سنت

– اسلام بعنوان ایدئولوژی: اندیشه علی شریعتی

– سال انقلاب

این کتاب به وسیله آقایان مرتضی اسعدی و حسن چیذری ترجمه گردیده و در سال ۱۳۶۰ به وسیله انتشارات قلم به چاپ رسیده است.

۲- در آمدی برتاریخ فراماسونری در ایران: این کتاب در سال ۱۳۶۰ ش با ترجمه یعقوب آژند در نشر گستره به چاپ رسید.

۳- میرزا ملکم خان: این کتاب در رابطه با شخصیت سیاسی و اجتماعی میرزا ملکم خان با ترجمه آقایان جهانگیر عظیما و مجید تفرشی، در سال ۱۳۶۹ ش توسط انتشارات مدرس به زینت طبع آراسته گردید.

۴- وهابیگری: پروفسور الگار در این کتاب به جایگاه و خاستگاه وهابیگری و آموزه‌های وهابی اشاره نموده است.

ضمناً این اثر در سال ۱۳۸۶ش با ترجمه آقای احمد نمایی توسط بنیاد پژوهشهای اسلامی منتشر گردید.

۵- دین و دولت در ایران: نویسنده در این اثر، به نقش علما در دوره قاجار اشاره کرده است. این کتاب در ۱۴ فصل تنظیم شده است. اثر فوق در سال ۱۳۶۹ش توسط ابوالقاسم سری ترجمه و از انتشارات توس به چاپ رسید.