همکاری عباس افندی با ارتش انگلیس در فلسطین، یادآور همکاریخواهر زاده وی (حسین افنان) در همان زمان با افسران انگلیسی در عراق است. افنان با ویلسون نایب کمیسر عالی انگلیس در عراق (که در برنامه نظرخواهی و انتخابات فرمایشی عراق پس از اشغال آن توسط بریتانیا نقش داشت و در اکتبر ۱۹۲۰ جایش را به سرپرسی کاکس، سفیر پیشین انگلیس در ایران و عاقد انگلیسی قرارداد ۱۹۱۹ با وثوق الدوله، داد) از نزدیک همکاری داشت.۱ محمد ولی میرزا فرمانفرمائیان (پسر فرمانفرمای مشهور، و از دولتمردان مطلع عصر قاجار و پهلوی) در سفری که سال 1300ش به عـراق داشـتـه با افنان در بغداد تحت سلطه انگلیسیها دیدار کرده است.۲اساساً در آن دوران بحرانی برای اسلام و مسلمانان، شواهد تاریخی متعددی دال بر همکاری بهائیان با انگلیسیها وجود دارد، که افشای آن، از جمله، سبب شد که دولت انقلابی و نوپای شوروی، با بهائیان رفتاری تند در پیش گرفته و آنان را قلع و قمع کند.۳خان ملک ساسانی (سفیر ایران در اسلامبول پس از جنگ جهانی اول) ضمن اشاره به پـیـونـد بـهـائیان با سفارت انگلیس و سرویس اطلاعاتی بریتانیا در عصر قاجار، راز برخورد تند بلشویکها با این فرقه را در جاسوسی آنان به نفع انگلیس جستجو میکند:«بعد از جنگ بینالمللی اول که حکومت شوروی در روسیه برقرار شد، در عشقآباد که مرکز اجتماع و عملیات بهائیها بود بالشویکها درون مشرق الاذکار شبکه جاسوسی به نفع انگلیسها کشف کرده و قریب یکصد نفر از وجوه بهائیهای آنجا را معدوم ساختند. همچنین جاسوسانی که در جنگ بینالمللی اول عربها را در سوریه و حجاز و نجد و شرق اردن برای جدا شدن از عثمانیها و به دست آوردن استقلال تبلیغ میکردند، همه از بهائیها [بوده] و به دستور انگلیسها این تبلیغات را انجام میدادند. از جمله آنها، یکی حسین روحی بود که پدرش اهل آذربایجان و گویا در مصر متولد شده بود و در سفارت انگلیس مقیم قاهره منشی بود و در جنگ بینالملل اول پولهایی که بایستی میان عربها تقسیم شود او میبرد و میرساند و بعد هم مطابق آخرین اطلاعی که به من رسید در فلسطین وزیر فرهنگ شده بود. و نیز برادران افنان که خود را از خویشاوندان میرزا علی محمد باب میدانستند در وقت تشکیل دولت عراق دست اندر کار کلیه امور عراق بودند…۴»آقای فضلالله نورالدین کیا، عضو کنسولگری ایران در فلسطین زمان قیمومت بریتانیا، مینویسد: «بهائیانِ سرزمینهای فلسطین، شرق اردن و قبرس، اصـولاً مورد توجه و اطمینان کامل مقامهای انگلیسی حکومت فلسطین بودند و اکثر آنها در مقامهای حساس دولتی مانند فرمانداری، ریاست ثبت اسناد و مأموریتهای خیلی بالایی در این سرزمین دیده میشدند» .5
پی نوشت :
۱٫ مظالم انگلیس در بین النهرین، چ 4، ضمیمه جریده اتحاد اسلام، تهران، مطبعه باقرزاده. درباره همکاری افنان با انگلیسیها در عراق، همچنین ر.ک، دست پنهان سیاست انگلیس در ایران، خان ملک ساسانی، صص 103 -102 .2. ر.ک، از روزگار رفته حکایت…، محمد ولی میرزا فرمانفرمائیان، ۱/۹۷٫ حسین افنان، گذشته از اینکه عباس افندی داییاش بود، سه برادر داشت که به ترتیب، با سه تن از نوههای عباس افندی ازدواج کرده بودند و همسر دو تن از آنها، خواهران شوقی افندی (جانشین عباس افندی) بودند. حسین افنان، در جنگ قدرتی که پس از مرگ عباس افندی، بین بستگان وی درگرفت جانب محمد علی (برادر عباس افندی) را گرفت و به اصطلاح از «ناقضین» شد. ر.ک، گوهر یکتا، ص 111 به بعد۳٫ ر.ک، قرن بدیع، شوقی افندی، ۴/ ۱۲۲- ۱۲۵؛ سالهای سکوت، خاطرات اسدا علیزاد، صص 34 -27، ۳۷، ۷۰- ۷۴، ۸۲ -۸۳ ، ۸۹ و ۲۴۰۴٫دست پنهان سیاست انگلیس در ایران، صص 103 -102.5. ر.ک، خاطرات خدمت در فلسطین، صص 118 – 115منبع: ایام ۲۹/س