معنی عصمت قرآن

معنی عصمت قرآن

عصمت در لغت به معنای منع کردن و بازداشتن است و به همین معنا در برخی از آیات و روایات به کار رفته است که نمونه‌هایی از آن را بیان می‌کنیم:
الف. «لا عاصِمَ الْیَوْمَ مِنْ اَمْرِ اللّه اِلاّ مَنْ رَحِمَ»؛

 امروز هیچکس را از قهر خدا جز به لطف او پناه نیست. (تنها رحمت او است که مانع از عذاب می‌گردد).
ب. «وَ اللّه یَعْصِمُکَ مِنَ النّاسِ»؛

 خدا تو را از شر و آزار مردمان محفوظ خواهد داشت.
ج. «الاعتبارُ یُفیدُ العِصمَه»؛

 عبرت‌گیری (از کارهای دیگران) مصونیت آدمی‌ را به دنبال دارد (و از آزمودن دوباره‌ی اعمال ناپسند جلوگیری می‌کند).
د. «انَّ التَقوی عِصمَه لَکَ فِی حَیاتِک»؛

 تقوای الهی (از آلودگی به گناه) بازتان می‌دارد.
گفتنی است که بازداشتن و منع کردن، همواره با جبر و اکراه همراه نیست؛ بلکه در مورد کسی که به پند و‌اندرز بسنده می‌کند و دایره‌ی اختیار دیگری را تنگ نمی‌نماید نیز می‌توان این واژه را به کار گرفت.

عصمت در کلام اندیشمندان  معنی غصمت

ز سوی دیگر، از دیدگاه آیات و روایات، پیامبران و امامان از هر گونه گناه و خطایی در امان‌اند. برای بیان این حقیقت، الفاظ و تعابیر گوناگونی به کار رفته که واژه‌ی عصمت نیز یکی از آن‌ها است.
‌اندیشمندان مسلمان با بهره‌گیری از آیات و روایات و بر پایه مبانی پذیرفته شده در مکاتب مختلف کلامی، تعاریف گوناگونی از عصمت به دست داده‌اند که کم و بیش با یک دیگر تفاوت‌هایی نیز دارند.

فاضل مقداد در تعریف عصمت می‌گوید: «عصمت، لطفی است که خداوند در حق مکلف به جای می‌آورد، به گونه‌ای که انگیزه‌ای برای ترک اطاعت و یا انجام معصیت در او باقی نمی‌ماند، هر چند این لطف، توان انجام گناه را از وی نمی‌ستاند»این متکلم برجسته‌ی امامیه، در ادامه، اسباب تحقق لطف الهی را چنین بر می‌شمارد: الف. برخورداری از ملکه‌ای که آدمی‌ را از اقدام بر معاصی باز می‌دارد، ب. آگاهی کامل از پیامدهای اعمال زشت و زیبا، ج. ترس از مؤاخذه بر ترک اولی.معنی عصمت قرآن

که در ذیل آمده دلالت بر عصمت ائمه علیهم السلام دارد:

۱ – آیه اولی الامر: قرآن کریم به نحو مطلق اطاعت از پیامبر خدا (ص) و ائمه (ع) را سفارش میکند (یَأَیهَُّا الَّذِینَ ءَامَنُواْ أَطِیعُواْ اللَّهَ وَ أَطِیعُواْ الرَّسُولَ وَ أُوْلیِ الْأَمْرِ مِنکمُ‏ْ  فَإِن تَنَازَعْتُمْ فیِ شیَ‏ْءٍ فَرُدُّوهُ إِلیَ اللَّهِ وَ الرَّسُولِ إِن کُنتُمْ تُؤْمِنُونَ بِاللَّهِ وَ الْیوْمِ الاَْخِرِ  ذَالِکَ خَیرٌْ وَ أَحْسَنُ تَأْوِیلاً ) ای کسانی که ایمان آورده‏اید! اطاعت کنید خدا را! و اطاعت کنید پیامبر خدا و اولو الأمر [اوصیای پیامبر] را! و هر گاه در چیزی نزاع داشتید، آن را به خدا و پیامبر بازگردانید (و از آنها داوری بطلبید) اگر به خدا و روز رستاخیز ایمان دارید! این (کار) برای شما بهتر، و عاقبت و پایانش نیکوتر است.[۱] و این آیه دلالت دارد بر اینکه ائمه علیهم السلام مطلقا خلاف دستور خداوند عمل نخواهند کرد.

۲ – آیه تطهیر: همچنین این آیه دلالت بر عصمت اهل بیت علیهم السلام دارد: «إِنَّما یریدُ اللّه ُ لِیذْهِبَ عَنْکُمُ الرِّجْسَ أَهْلَ الْبَیتِ وَ یطَهِّرَکُمْ تَطْهیرا» جز این نیست که خداوند می خواهد پلیدی را فقط از شما اهل بیت دور کند و شما را به راستی پاک سازد.[۲]

صدها روایت شیعه و سنی، از دهها صحابه و تابعی به حد تواتر رسیده که آیه تطهیر فقط در شأن اهل کساء به ویژه حضرت فاطمه(س) نازل شده است. این آیه بر طهارت و عصمت اصحاب کساء دلالت کامل دارد، چنان که به دور بودن اصحاب کساء از هر گونه پلیدی، همچنین طهارت و عصمت آنان را به صراحت اعلام می کند. مطابق روایات فراوان که حدیث شناسان شیعه و سنی روایت کرده اند، رسول خدا(ص) دختر بزرگوارش فاطمه زهرا و فرزندانش یعنی حسن و حسین علیهماالسلام و شوی بزرگوار او را زیر عبایی گرد آورد و در حق آنان دعا کرد و طهارت و پاکی آنان را از خداوند طلب نمود، در اجابت دعای آن بزرگوار، این آیه نازل شد. این رفتار رسول خدا چندین بار در خانه ام سلمه، حضرت فاطمه(س)، عائشه، ام سلیم، زینب، صفیه و در وقت مباهله تکرار شد.

نتیجه اینکه اهل بیت علیهم السلام هرگز دچار اشتباه نمی شوند (زیرا با حقایق ثابت عالم در ارتباط بوده و بر آنان سیطره دارند) و چون باطن گناه را دیده و زشتی و قباحت و مهلک بودن  آن را می فهمند، هرگز بدان آلوده نمی شوند؛ مثلا همه ما نسبت به یک سم کشنده که علم به آن داریم، معصوم هستیم، چون هرگز حتی هوس خوردن آن را نخواهیم کرد.

دلایل نقلی عصمت ائمه

[۱] . سوره نسا، آیه ۵۹٫

[۲] . سوره احزاب آیه ۳۳٫