حدیثی از امام صادق علیه السلام در کتاب بحار الانوار علیه اهل فلسفه آمده است که خیلی خلاصه و ساده آنرا بررسی می کنیم.
متن روایت
" حدیثی از امام صادق علیه السلام در کتاب بحار الانوار علامه مجلسی آمده است که میفرمایند :
فلاکت، حرمان و هلاکت بر کسانی که پیرو فلسفه شدهاند…
به نظرتون این آیت الله ها چطور فیلسوف شدند ؟! "
پاسخ شایعه
۱. علامه طباطبائی(رحمه الله علیه) درباره روایاتی که "ظاهرا" در مذمت فلسفه وارد شده می گوید:
"اگر بپذیریم دو سه روایتى که در بعضى از کتب در ذّم اهل فلسفه در آخرالزمان نقل شده، از نظر سند قابل خدشه نباشد ، در بر دارنده ذمّ اهل فلسفه است نه خود فلسفه، چنانکه روایاتى نیز در ذّم فقهاى آخرالزمان وارد شده و متضمّن ذمّ «فقها» است نه فقه اسلامى و … "
. بحثهایی در مورد اثبات اصول عقائد در متون حدیثی شیعه وجود دارد که به معنای دقیق کلمه، روش فلسفی و عقلی دارد.
۳. در روایات مذمت فلسفه مویداتی هست که نشان میدهد، منظور نوع خاص یا مسئله خاصی از فلسفه و کلام است نه کلیت آن .
۴. بحثهای اصول عقائد به صورت نقلی قابل اثبات نیست. مثلا نمیتوان خداوند و صفات او را به وسیله آیه قران کریم یا روایت اثبات کرد. لذا باید ابتدا به صورت عقلی اصول عقائد را اثبات کرد و سپس بر اساس آن به اثبات مابقی عقائد و مسائل دین پرداخت.
۵. در تاریخ فلسفه اسلامی نیز از بزرگانی چون ابن سینا و ملاصدرا و خواجه نصیر تا علامه طباطبایی و امام خمینی همگی فیلسوف بودند و نه تنها مخالف دین و اهل بیت (علیهم السلام) نبودند ، بلکه از بزرگترین مبلغان و عوامل پیشرفت مکتب آنها بوده اند.
۶. فلسفه ، پرده برداشتن از رمز و راز هستی بر اساس برهان است. مگر در قرآن دعوت به تدبّر در خلقت آسمانها نشده است و این همه روایاتی که حل آنها جز با برهانهای فلسفی میسّر نمی باشد، وجود ندارند؟ فلسفه ای مورد مذمّت اهل بیت (علیهم السلام) است که مقابل مبانی شریعت قرار گرفته و روح تعبّد و انقیاد را در قبال شرع و خداوند از بین ببرد.
۷. فلاسفه واقعی هیچ مخالفتی با دین و مبانی دینی ندارند و بزرگترین فیلسوف اسلامی صدر المتألّهین در کتاب اصلی خود «الاسفار الاربعه» میگوید: نفرین و مرگ بر فلسفهای که بخواهد با مبانی دینی مخالف باشد.
۸. طرفداران فلسفه به شبهات مخالفین پاسخ داده و ضرورت نیاز به فلسفه را نیز ذکر کردهاند . اگر فردی تنها به ادراکات حسی، قناعت کند و از نیروی عقل استفاده نکند، انسان حقیقی نیست؛ فلسفه تقویت کننده نیروی عقل در انسان است.