سعد به معنای فراهم شدن امور و مقدمات الهی است برای رسیدن به خیر (دنیوی و اخروی).( المفردات فی غریب القرآن، راغب اصفهانی، تهران، دفتر نشر الکتاب، دوم، ص ۲۳۲٫)
در مقابل آن شقاوت و یا نحس قرار دارد. نحس در لغت به معنای «سرخ شدن افق» است، همچون مس گداخته و در اصطلاح به هر چیز شومی نحس گفته می شود.( ۳ـ همان، ص ۴۸۵٫)فراهم نشدن مقدمات و امور نیز نحس تلقی می شود.
سعد و نحسی ایام از دیدگاه قرآن:
الف) در آیات قرآن تنها در دو مورد به «نحوست و سعد ایام» اشاره شده است.
۱. «فِی یوْمِ نَحْسٍ مُسْتَمِرٍّ: ما تندباد وحشتناک سردی را در یک روز شوم مستمر بر آنها فرستادیم که مردم را همچون تنه های نخل ریشه کن شده از جا برمی کند» « قمر/۱۹»
۲. «فَأَرْسَلْنا عَلَیهِمْ رِیحاً صَرْصَراً فِی أَیامٍ نَحِساتٍ: بادی سخت و سرد در روزهایی شوم بر آنها فرستادیم(فصلت/ ۱۶)
۳. در نقطه مقابل تعبیر «مبارک» نیز در بعضی از آیات قرآن دیده می شود، چنانکه در باره شب قدر می فرماید: «إِنَّا أَنْزَلْناهُ فِی لَیلَهٍ مُبارَکهٍ»: ما قرآن را در شبی پربرکت نازل کردیم».ـ دخان/ ۳»
به این ترتیب قرآن اشاره سربسته ای به این مسئله دارد و می توان گفت اصل سعد و نحس بودن بعضی از ایام را به صورت اجمال پذیرفته است.
معروف بودن سعد و نحس ایام در میان مردم، به خود آن روز مرتبط نمی شود؛ بلکه در ارتباط با حوادثی است که در آن روز واقع شده است.
سعد و نحسی ایام از دیدگاه روایات :
ب) در بین روایات معتبری نیز وجود دارند:
۱. از امیر مؤمنان دربارۀ روز «چهارشنبه» و فال بدی که به آن می زنند و سنگینی آن و این که منظور کدام چهارشنبه است، سئوال شد، حضرت فرمود: «چهارشنبه آخر ماه است که در محاق اتفاق افتد و در همین روز «قابیل» برادرش «هابیل» را کشت… و خداوند در این روز چهارشنبه تندباد را بر قوم عاد فرستاد.»( تفسیر نور الثقلین، ج ۵، ص ۱۸۳، حدیث ۲۵؛ تفسیر نمونه، (پیشین)، ج ۲۳، ص ۴۳؛ تفسیر صافی، ج ۵، ص ۱۰۲:) لذا بسیاری از مفسران به پیروی از روایات، آخرین چهارشنبۀ هر ماه را روز نحس می دانند و از آن به «اربعاً لا تدور» تعبیر می کنند، یعنی چهارشنبه ای که تکرار نمی شود.
۲. در بعضی دیگر از روایات می خوانیم که روز اول ماه، روز سعد و مبارکی است، زیرا آدم«علیه السلام» در آن آفریده شده است. و همچنین روز ۲۶ زیرا خداوند دریا را برای موسی«علیه السلام» شکافت.( تفسیر نور الثقلین، ص ۱۰۵، حدیث ۲۵، به نقل از تفسیر نمونه (پیشین)، ج ۲۳، ص ۴۳، و ر.ک: محسن فیض کاشانی، تفسیر الصافی،)
روایت نحوست در باب ماه صفر
لازم به ذکر است در رابطه با نحس بودن ماه صفر مدرک قابل اعتمادی پیدا نشد جز روایت مستدرک سفینه البحار« که هر کس به من اطلاع بدهد خروج ماه صفر ار من هم به او وعده بهشت می دهم» (۵ . مستدرک سفینه البحار. علی نمازی شاهرودی، ۱۳۶۳، ص ۲۸۴، ج ۶٫)که از این روایت اجمالاً استفاده می شود که ماه صفر مبغوض پیامبر بوده است یا به خاطر حوادثی که در آن واقع می شود و یا جهت دیگری داشته است.
دوایی برای رفع نحوست
روایاتی که برای رفع نحوست اعمال یا دعاها یا اذکار خاصی بیان شده ، مثل آن چه از امام صادق (علیه السلام) نقل شده که:کسی که اولّ صبح صدقه دهد، خداوند نحوست در آن روز را از او دفع سازد”. ( بحارالانوار، ج۵۶،، ص ۳۱)
یا فرموده اند: “اگر روز چهار شنبه سفر می‌کنی، صدقه بده و آیت الکرسی بخوان”.( بحارالانوار، ج۵۶،، ص ۲۸)
در کتاب مفاتیح الجنان در رابطه با ماه صفر می فرماید: این ماه معروف به نحوست است و برای رفع نحوست هیچ چیز بهتر از تصدق و ادعیه و استعاذات وارده نیست.( مفاتیح الجنان، مرحوم شیخ عباس قمی، در اعمال ماه صفر، فصل هشتم، ص ۳۹۱٫)