چگونگی تولد اهل بیت علیهم السلام
آیا اهل بیت(ع) از پهلوی راست مادرانشان به صورت نور متولد شده‌اند؟
پرسش
آیا اهل بیت(ع) از پهلوی راست مادرانشان به صورت نور متولد شده‌اند، و این‌که می‌گویند مادران امامان(ع) حیض نمی‌شدند صحت دارد؟
پاسخ اجمالی
یک. در ارتباط با پرسش اول باید گفت؛ احمد بن جعفر طوسی از حکیمه دختر امام جواد(ع) نقل می‌کند که امام حسن عسکری(ع) فرمود: ما اوصیاء در شکم حمل نمی‌شویم، بلکه در پهلو حمل می‌شویم و از رحم خارج نمی‌شویم، بلکه از ران خارج می‌شویم؛ زیرا ما نور خدا هستیم که کثافات (خون نفاس) به ما نمی‌رسد.[۱]
مضمون این روایت، محال عقلی نیست، امّا روایت از چند جهت قابل نقد است:
۱. این حدیث از حیث سند، مرسل است؛ چرا که تمام راویان این حدیث ذکر نشده‌اند.
۲. صاحب کتاب الهدایه الکبری در منابع رجالی، مانند رجال نجاشی، تضعیف و فاسد المذهب شمرده شده است.[۲]
۳. این روایت با روایاتی که سال تولد امام زمان(عج) را نیمه شعبان سال ۲۵۵ می‌داند در تعارض است.[۳]
۴٫ سیاق روایت به گونه‌ای است که این مسئله را حکیمه خاتون نمی‌دانسته و امام به وی می‌آموخت. چگونه ممکن است کسی مثل حکیمه خاتون که خودش امام زاده است و از جنس زنان و تا آن زمان حدود چهل سال داشت، از این مسئله بی‌خبر باشد!؟
۵٫ مشابه چنین روایتی در دیگر منابع وجود ندارد.
۶٫ این نوع تولد برای پیامبر اسلام(ص) و حضرت فاطمه زهرا(س) که تولدشان مشهود دیگر زنان بوده گزارش نشده، همچنین دربارۀ سایر امامان(ع)، از جمله حسنین(ع) نیز نقل نشده است.
دو. درباره بخش دوم پرسش نیز روایتی که بر حیض نشدن مادران امامان(ع) دلالت کند، نیافتیم.
[۱]. «… قَالَ الْحُسَیْنُ بْنُ حَمْدَانَ حَدَّثَنِی مَنْ زَادَ فِی أَسْمَاءِ مَنْ حَدَّثَنِی مِنْ هَؤُلَاءِ الرِّجَالِ الَّذِینَ أُسَمِّیهِمْ وَ هُمْ غَیْلَانُ الْکِلَابِیُّ، وَ مُوسَى بْنُ مُحَمَّدٍ الرَّازِیُّ، وَ أَحْمَدُ بْنُ جَعْفَرٍ الطُّوسِیُّ عَنْ حَکِیمَهَ ابْنَهِ مُحَمَّدِ بْنِ عَلِیٍّ الرِّضَا (عَلَیْهِ السَّلَامُ)، قَالَ: کَانَتْ تَدْخُلُ عَلَى أَبِی مُحَمَّدٍ (عَلَیْهِ السَّلَامُ) فَتَدْعُو لَهُ أَنْ یَرْزُقَهُ اللَّهُ وَلَداً وَ إِنَّهَا قَالَتْ دَخَلْتُ عَلَیْهِ فَقُلْتُ لَهُ کَمَا کُنْتُ أَقُولُ، وَ دَعَوْتُ لَهُ کَمَا کُنْتُ أَدْعُو فَقَالَ یَا عَمَّهُ، أَمَّا الَّذِی تَدْعِینَ إِلَى اللَّهِ أَنْ یَرْزُقَنِیهِ یُولَدُ فِی هَذِهِ اللَّیْلَهِ وَ کَانَتْ لَیْلَهَ الْجُمُعَهِ لِثَمَانِ لَیَالٍ خَلَتْ مِنْ شَهْرِ شَعْبَانَ سَنَهَ سَبْعٍ وَ خَمْسِینَ وَ مِائَتَیْنِ مِنَ الْهِجْرَهِ فَاجْعَلِی إِفْطَارَکِ عِنْدَنَا فَقَالَتْ یَا سَیِّدِی مَا یَکُونُ هَذَا الْوَلَدُ الْعَظِیمُ قَالَ إِلَی نَرْجِسَ یَا عَمَّهُ قَالَتْ یَا سَیِّدِی مَا فِی جَوَارِیکَ أَحَبُّ إِلَیَّ مِنْهَا فَقُمْتُ وَ دَخَلْتُ عَلَیْهَا فَفَعَلْتُ کَمَا کَانَتْ تَفْعَلُهُ فَخَاطَبَتْنِی بِالسِّنْدِیَّهِ فَخَاطَبْتُهَا بِمِثْلِهَا وَ انْکَبَبْتُ عَلَى یَدَیْهَا فَقَبَّلْتُهَا فَقَالَتْ فَدَیْتُکِ فَقُلْتُ لَهَا: بَلْ أَنَا فِدَاءُکِ وَ جَمِیعُ الْعَالَمِینَ فَأَنْکَرَتْ ذَلِکَ مِنِّی فَقُلْتُ: تُنْکِرِینَ مَا فَعَلْتُ فَإِنَّ اللَّهَ سَیَهَبُ لَکِ بِهَذِهِ اللَّیْلَهِ سَیِّداً فِی الدُّنْیَا وَ الْآخِرَهِ وَ هُوَ فَرَجُ الْمُؤْمِنِینَ فَاسْتَحْیَتْ مِنِّی فَتَأَمَّلْتُهَا فَلَمْ أَرَ فِیهَا أَثَرَ حَمْلٍ فَقُلْتُ لِسَیِّدِی أَبِی مُحَمَّدٍ (عَلَیْهِ السَّلَامُ) مَا أَرَى لَهَا أَثَرَ حَمْلٍ فَتَبَسَّمَ وَ قَالَ: إِنَّا مَعَاشِرَ الْأَوْصِیَاءِ لَا نُحْمَلُ فِی الْبُطُونِ وَ إِنَّمَا نُحْمَلُ فِی الْجُیُوبِ وَ لَا نُخْرَجُ مِنَ الْأَرْحَامِ وَ إِنَّمَا نُخْرَجُ مِنَ الْفَخِذِ الْأَیْمَنِ مِنْ أُمَّهَاتِنَا لِأَنَّنَا نُورُ اللَّهِ الَّذِی لَا تَنَالُهُ الدَّنَاسَاتُ»، خصیبى، حسین بن حمدان، الهدایه الکبرى، ص ۳۵۵، بیروت، البلاغ، ۱۴۱۹ق.
[۲]. نجاشی، احمد بن علی، فهرست أسماء مصنفی الشیعه(رجال نجاشی)، ص ۶۷، قم، دفتر انتشارات اسلامی، چاپ ششم، ۱۳۶۵ش.
[۳]. «وُلِدَ علیه السلام لِلنِّصْفِ مِنْ شَعْبَانَ سَنَهَ خَمْسٍ و خَمْسِینَ و مِائَتَیْنِ»، کلینی، کافی، ج ۲، ص ۶۴۵، قم، دارالحدیث، چاپ اول، ۱۴۲۹ق؛ شیخ صدوق، کمال الدین و تمام النعمه، محقق، مصحح، غفاری، علی اکبر، ج ۲، ص ۴۳۰، تهران، دار الکتب الاسلامیه، چاپ دوم، ۱۳۹۵ق.