اطاعت‏هاى ممنوع در قرآن

مطیع محض حاکمان جور بودن و اطاعت از آنان خلاف قرآن است؛ زیرا خداوند در قرآن اطاعت از گروه‏های زیر را ممنوع کرده است:

کافران: از کسانى که اطاعت از آنها منع شده است، کافران هستند.

به این آیه توجه کنید:

{ فَلا تُطِـعِ الکافِرِینَ وَجاهِدْهُمْ بِهِ جِهاداً کَبِیراً}⁽[۱]⁾

پس تو هرگز تابع کافران مباش و با آنان سخت جهاد و کارزار کن.

در حالى که پیشتر از باقلانى نقل کردیم که اکثریت اهل حدیث بر این باورند که اگر حاکم مسلمانى کافر شد، نه مشروعیت خود را از دست مى‏دهد و نه مى‏توان علیه او قیام کرد، بلکه باید مطیع او بود.

۲- غافلان و تبهکاران: از کسانى که در قرآن اطاعت از آنان منع شده است، این گروه هستند. به این آیه توجه کنید

{ وَلا تُطِعْ مَنْ أَغْفَلْنا قَلْبَهُ عَنْ ذِکْرِنا وَاتـَّبَعَ هَواهُ وَکانَ أَمْرُهُ فُرُطاً }⁽[۲]⁾

و هرگز از کسانى که قلبشان را از یاد خود غافل کردیم و تابع هواى نفس خود شده و به تبهکارى پرداخته‏اند، متابعت مکن.

۳- تکذیب کنندگان: از کسانى که اطاعت از آنان ممنوع شده است، تکذیب کنندگان آیات الهى هستند؛

{فَلا تُطِـعِ المُـکَذِّبِینَ}⁽[۳]⁾

پس تو هرگز از تکذیب‏کنندگان آیات الهى پیروی مکن.

۴- قسم خوران فرومایه: از کسانى که اطاعت از آنان منع شده است، انسانهاى پست و فرومایه‏اى هستند که دائم سوگند مى‏خورند؛

{وَلا تُطِـعْ کُلَّ حَلاّفٍ مَهِـینٍ}⁽[۴]⁾

و تو هرگز اطاعت مکن از انسان فرومایه‏اى که بسیار قسم یاد مى‏کند.

۵- گناهکاران: از کسانى که در قرآن اطاعت از آنان منع شده است، گناهکاران هستند؛

{فَاصْبِرْ لِحُکْمِ رَبِّک َ وَلا تُطِـعْ مِنْهُمْ آثِماً أَوْ کَفُوراً}⁽[۵]⁾

پس در حکم پروردگارت صبور باش و از هیچ گناهکار یا کافرى اطاعت مکن.

۶- اسراف کاران: از کسانى که اطاعت از آنان منع شده است، مسرفان هسستند.

{وَلا تُـطِـیعُوا أَمْـرَ المُـسْرِفِـینَ}⁽[۶]⁾؛

و هرگز از اسرافکاران متابعت نکنید.

و آیات دیگرى که با الفاظ متفاوت این واقعیت را بیان مى‏کنند که از کسانى که برخلاف دستورات خداوند رفتار مى‏کنند، اطاعت نکنید. با این حال، آیا مى‏توان به خداوند نسبت داد که مقصود او از «اولى‏الامر» حاکمان فاسد، گناهکار، اسراف کار، تبهکار و… هستند و مردم موظفند در هر شرایطى از آنان پیروى کنند!

([۱]) فرقان/۵۲.

([۲]) کهف/۲۸.

([۳]) قلم/۸.

([۴]) قلم/۱۰.

([۵]) انسان/۲۴.

([۶]) شعراء/۱۵۱.