عصمت پیامبران (عصمت حضرت یوسف – آیه ۲۴ یوسف )
عصمت پیامبران (عصمت حضرت یوسف – آیه ۲۴ یوسف )
{وَلَقَدْ هَمَّتْ بِهِ وَهَمَّ بِهَا لَوْلا اَن رَّاَی بُرْهَانَ رَبِّهِ کَذٰلِکَ لِنَصْرِفَ عَنْهُ السُّوءَ وَالْفَحْشَاء إِنَّهُ مِنْ عِبَادِنَا الْمُخْلَصِینَ}([۱])
«آن زن قصد او کرد و او نیز ـ اگر برهان پروردگار را نمی‌دید ـ قصد وی می‌نمود! اینچنین کردیم تا بدی و فحشا را از او دور سازیم؛ چرا که او از بندگان مخلص ما بود!»
بر اساس این آیه، تصوّر می‌شود که یوسف به گناه نزدیک شد و این برداشت با مقام عصمت او سازگار نیست.([۲])
امام رضا(علیه السلام) در پاسخ مأمون که درباره این آیه سؤال نمود، «برهان» را در آیه گفته شده عصمت معنا کرد و فرمود:
«و لولا أن رأی برهان ربه لهم بها کما همت لکنه کان معصوما والمعصوم لایهم بذنب ولایأتیه ولقد حدثنی أبی عن أبیه الصادق(علیه السلام) أنه قال همت بأن تفعل وهم بأن لا یفعل»([۳])
«اگر برهان پروردگارش را نمی‌دید قصد آن زن می‌نمود! همانطور که او قصد یوسف نمود. اما یوسف معصوم بود و معصوم، اراده‌ی گناه نمی‌کند و به جانب آن نمی‌رود. پدرم از پدرش امام صادق(علیه السلام) نقل می‌کند که فرمود: آن زن قصد کرد که انجام بدهد و یوسف قصد نمود که انجام ندهد».
امّا یوسف معصوم است (صغری) و معصوم، اراده گناه نمی‌کند و به جانب آن نمی‌آید (کبری)، پس یوسف گناه نکرد.
در این‌جا، عبارت «لولا أن رأی برهان ربّه» به منزله تعلیل است؛ یعنی چون واجد برهان الهی بود ـ که همان ملکه عصمت است یا به ملکه عصمت برمی‌گردد ـ به ترک میل، اهتمام ورزید.
[۱]) قرآن کریم ـ ترجمه آیت الله مکارم شیرازی.
[۲]) ر.ک: وحى و نبوّت در قرآن، ص ۲۵۷٫
[۳]) بحارالانوار، ج ۱۱، ص ۸۲٫
منبع : اختصاصی مجمع جهانی شیعه شناسی