ژئوپلیتیک شیعه (برزیل؛ تاریخ و فرهنگ)

اولین نشست از سلسله نشست های ژئوپلیتیک شیعه با موضوع “برزیل؛ تاریخ و فرهنگ” در تاریخ ۲۷ مهر ۱۴۰۲، در مجمع جهانی شیعه شناسی برگزار شد.

دبیر: حجت الإسلام دکتر مهدی کریمی

سخنران: حجت الإسلام دکتر مصطفی عسکری نژاد

ناقد: دکتر آیت پیمان

در ابتدا دبیر نشست جناب دکتر مهدی کریمی، معاون آموزش مجمع جهانی شیعه شناسی، مسأله «ژئوپلیتیک شیعه» و بررسی جغرافیا و وضعیت مکتب تشیع در نقاط مختلف جهان را یکی از موضوعاتی دانست که در حوزه شیعه­پژوهی، به عنوان دغدغه فکری و ذهنی مطرح است. وی افزود: مکتب تشیع با وجود موانع بسیار زیاد توانسته به صورت معجزه­گونه، حیات خود را حفظ کند و معنویت و فعالیت و حضور خود را در تمامی کشورها گسترش دهد و موجب برکات و شکل­گیری خیریه­­ها گردد. از این رو، مباحث علمی، نیازمند بررسی ژئوپلیتیک شیعه در اقصی نقاط جهان می­باشد و برزیل از جمله کشورهای بسیار مهمی است که بررسی وضعیت مکتب تشیع در آن ضروری می­نماید.

در ادامه سخنران اصلی نشست ، استادیار جامعه المصطفی العالمیه، مشاور معاون بین الملل و مبلغ اعزامی مجمع جهانی شیعه شناسی به کشور برزیل جناب حجه الاسلام دکتر مصطفی عسکری نژاد مطالبی را در پیرامون موقعیت جغرافیایی و اقتصادی، مراکز اسلامی و شیعی ، زمینه های تبلیغی و در نهایت تجربیات خود در طول سفر ۴ ماهه خویش ارائه داد. وی بیان داشت:  برزیل، کشوری وسیع، واقع در آمریکای جنوبی است که با مساحتی بالغ بر ۸ میلیون کیلومتر مربع (حدوداً ۸ برابر ایران) پنجمین کشور پهناور، و با جمعیت بیش از ۲۱۲ میلیون نفر،  هفتمین کشور پرجمعیت در جهان است. کشوری است دارای ۲۶ ایالت، که هر ایالتی دارای چند شهر می باشد. فاصله بین شهرهای آن بسیار زیاد است به نحوی که بیش از ۸۰ درصد مسافرت­های بین شهری با پرواز انجام می­گیرد. و گاهی پرواز از جنوبی ترین شهر برزیل به شمالی ترین شهر آن، چندین ساعت طول می کشد. بزرگترین شهر برزیل، سائوپائولو با وسعتی چندین برابر تهران است؛ اما پایتخت سیاسی آن، شهر «برازیلیا» می­باشد.

ایشان پیرامون حوزه اقتصاد و منابع افزود: برزیل دارای اقتصاد پایدار و با تورم زیر یک درصد است. بزرگترین تولید کننده و صادرکننده قهوه و دومین صادرکننده زمرد جهان محسوب می شود. رود آمازون از وسط برزیل عبور می کند و بخش اعظم جنگلهای آمازون که از آن به ریه جهان تعبیر می شود، از مهمترین دارایی های طبیعی برزیل محسوب می شوند. برزیل دارای زمین‌های کشاورزی وسیع و جنگل‌های استوایی است؛ و با داشتن منابع طبیعی گسترده و نیروی کاری غنی قدرتمندترین اقتصاد آمریکای جنوبی بوده و در تولید محصولات کشاورزی و دامداری نیز بسیار پیشرفته می باشد.

دکتر عسکری نژاد حول محور فرهنگ و مذهب در این کشور ادامه داد: برزیل، کشوری چند ملیتی است و جمعیت آن متشکل از نژادهای اروپایی، سرخ‌پوستان آمریکا، آفریقائی و نیز آسیائی است. مردمان بسیار مهمان نوازی دارد. و از آنجایی که برزیل، مستعمره امپراتوری پرتغالی بوده، تنها کشور قاره آمریکاست که مردم آن به زبان پرتغالی سخن می گویند.دین رسمی برزیل، مسیحیت کاتولیک است. حدود ۴ درصد نیز از پیروان مذهب پروتستان می باشند.   

همچنین حدود ۵ درصد از جمعیت برزیل هم خود را بی دین می دانند. پیروانی از ادیان دیگر از جمله اسلام نیز در این کشور ساکن می باشند. جمعیت مسلمانان در این کشور به یک میلیون و پانصد هزار نفر تخمین زده می شود.از آنجا که پرتغالی ها، سیاهپوستان مسلمان آفریقایی را به عنوان برده به برزیل بردند، اسلام در این سرزمین نفوذ یافت.  ساخت مسجد در این سرزمین، تنها با نظر انجمن امکانپذیر است. امروزه بیش از ۱۲۷ مسجد وجود دارد که بیشتر آنها در غرب و مرکز برزیل می باشند و بیشتر نیز از آن اهل تسنن می باشند. پس از رونق اقتصادی به خصوص در قرن ۱۹، شیعیانی از ایران و لبنان نیز وارد این کشور شدند و امروزه نیز مراکز محدودی در اختیار دارند.

مبلغ اعزامی مجمع جهانی شیعه شناسی همچنین در مورد مراکز اسلامی شیعی اشاره داشت: مهمترین مرکز اسلامی شیعی با عنوان انجمن خیریه اسلامی  برزیل در شهر سائوپائولو که توسط شیخ طالب خزرجی اداره می شود. این انجمن شامل یک حسینیه با ظرفیت ۶۰۰ نفر، مسجد محمد رسول الله (صلی الله علیه و آله و سلم) کتابخانه، سالن جلسات، دفتر انجمن، آشپزخانه و منزل عالم دین است،  پربیننده ترین سایت اینترنتی شیعه در برزیل، با عنوان سایت »الرساله« نیز متعلق به این مرکز می باشد. وی به انجمن خیریه در شهر کوریتیبا اشاره کردند که متشکل از مسجد امیر المومنین علی (ع) و  حسینیه و یک کتابخانه و یک سالن به ظرفیت ۵۰۰ می باشد.

در پایان، ناقد این نشست دکتر پیمان دبیر کل مجمع جهانی شیعه شناسی در خصوص وضعیت شیعیان در کشور برزیل ابراز داشت: شیعیان وضعیت مالی محدودی دارند و در فضاهای کوچک فعالیت می کنند. هزینه اعزام مبلغ و ایجاد تشکل بسیار بالاست و شیعیان از عهده آن بر نمی آیند. چنانکه در بسیاری از کشورهای دیگر نیز وضعیت به همین شکل می باشد. مثلا در آمریکای جنوبی، سه مبلّغ مهم آقایان ربانی، سهیل اسعد و شیخ قمی فعالیت داشتند که شیخ قمی بخاطر فعالیت مفیدشان، در مجلس سنای آمریکا اسمش مطرح و متهم به همکاری با تروریستها شد. لذا ایشان به ایران بازگردانده شد.

وی تاکید نمود: از آنجا که قوم شناسی و شناخت اقوام و سرزمینها در شناخت بیشتر خدا و نیز در تحلیل آینده جهان و مذاهب تاثیر دارد،  سفر به چنین کشور هایی برای مبلغان دینی ضروری است.