دل انگیز ترین فضاهای تربیت دینی

آن‏چه مى‏تواند براى پرورش دینى کودک، فضاى مناسب و محیط مساعد، فراهم دارد، عبارتند از:فضاى اول – پدر و مادر، که به منزله‏ى یک فضاى بعددار است (۱) و فضایى که فرزند با آن تقریبا همه وقت در تماس مى‏باشد؛ شب و روز، در تاریکى و روشنى، در خواب و بیدارى، همه گاه و در همه حال. رابطه‏اى افراد در این فضا، محبت است و تدریجا باید این محبت خانوادگى را به محبتى خدایى تبدیل کرد؛ تا صفاى بیشتر و نفوذى عمیق‏تر و دوامى جاودانه داشته باشد.فضاى دوم – نماز، این فضا نیز ابعادى دارد و در جهات مختلف مى‏تواند نمایش تربیتى عرض کند؛ در اذکارش، باطن آدمى را با خدا رابطه دهد؛ در دعاهایش، روح نیازمند آدمى را استغنا بخشد و به فضل غنى مطلق متکى دارد؛ در تکرارش، بیدارى مداوم به انسان دهد و این هشیارى و توجه را در او امرى فطرى و وجودى سازد و چون همه‏ى اهل خانه بدین نماز مى‏پردازند، این عمل، به همه‏ى خانواده تلقین مى‏کند که ما همه با یک‏دیگر، هم جهت و هم نظر هستیم و آن جهت، جهت خدایى است و بس مقدس و بلندتر از حدود علم و عقل همه‏ى ما و راهبر علم و افزاینده‏ى عقل… و نماز با حفظ این مقاصد، فضایى مساعد، جهت تربیتى دینى فرزند، به وجود مى‏آورد.فضاى سوم – خانه‏ى خدا، یعنى: مسجد (۲) که کودک را به اجتماعى آشنا مى‏سازد که آنان را «هدفى مقدس» جمع داشته است (نه پول و مال و شهوات و امور دنیایى موقت و بى‏اساس) (۳) و همه براى سالم بودن و بهتر شدن و بندگى حق و خیر کردن، در آن‏جا گرد آمده‏اند و نظام نماز جماعت و احترام به «بزرگتر علمى و عملى» و انضباطى که در عمل دارند، همه آموزنده و آماده‏ساز پرورش وجودى فرزند خواهند بود و بنا به قولى «مسجد، روح دینى را از فردى که متدین و مؤمن است به فردى که مى‏خواهد متدین شود، منتقل مى‏نماید».(4)فضاى چهارم – مجالس مذهبى (اعم از مجالس سخنرانى، یا سوگوارى یا اعیاد) که حضور کودکان و نوجوانان در آن‏ها، باعث مى‏شود که روح دینى و فطرت مذهبى‏شان پرورش یابد؛ البته بدین شرط که بزرگتران، مواظبت کنند که در آن مجالس، مطلب خرافى و القاى نادرست مطرح نگردد.فضاى پنجم – دیدار افراد سلیم النفس و صاف دل، (گرچه عامى باشند و به هر شغل و کارى) و نیز دیدار افراد مؤمن و علماء و افراد خلیق و عطوف و شجاع و کریم و منصف و مؤدب و باتقوى و نظیر این‏ها، گرچه اکتفا به دیدار و نظاره‏ى حال و حرکت ایشان باشد، بس نافذ و اثربخش است.فضاى ششم – نگاه به آسمان صاف در بلندى‏ها قرار گرفتن در میان دشت وسیع، نگاه به کبوتران، به گوسفندان، به سبزه‏ها، به آب‏ها به شبنم‏هاى صبحگاهى، به هرچه وسعت روح مى‏دهد، پاکى نظر و دل مى‏بخشد، تعالى عاطفه را موجب مى‏شود، عمق و دقت را سبب مى‏گردد، آرام جان، اعتدال درون، سادگى، کم‏توقعى، بى‏خشمى، پرحوصلگى، دیرپایى و پرصفایى و قوت روح را ایجاد مى‏کند که همه، براى پرورش مذهبى، فضاى مساعد هستند.اصولا باید دانست، آدمى وقتى خود را در مکانى مقدس حس کرد و آن را اهمیت داد، موجب مى‏شود که خود را پاک و بى‏خلاف بدارد و تا مى‏تواند و متوجه است به کار خلاف و حتى منافى ادب هم نپردازد و چنین است اثر شب‏هاى مقدس، در آن کس که توجه و بینش دارد و آن شب را محترم مى‏دارد. همین اعتنا، اثرى خاص در پیش‏گیرى از رفتار نامناسب مى‏گذارد. (۵)حال، اگر این «مکان مقدس و زمان مقدس» را تعمیم دهیم و محل کسب را هم مقدس بدانیم و کوچه و بازار و مدرسه و… همه جا را «زمین خدا» بشناسیم و مقدس شماریم و همه وقت را چنان احساس کنیم که «عنایت خاص الاهى» و توجهات او در همان زمان، معطوف ما و زندگى ما است؛ چه خواهد شد؟آیا تصور غلطى کرده‏ایم؟ نه، نه، فقط به حقیقتى، خود را متوجه داشته‏ایم که هست و ما قبلا از آن غافل بوده‏ایم.آن گاه، بى‏شبهه در همه جا و همه وقت، ما همان حالت را خواهیم داشت که در اماکن مقدسه و شب‏هاى مقدس داریم؛ خلاف نمى‏کنیم؛ بد نمى‏خواهیم؛ عطوفت مى‏ورزیم؛ به کمالات، متمایل مى‏شویم؛ نگاه خدا را به سوى خود، احساس مى‏نماییم؛ هر جا مى‏رویم و هر گوشه مى‏نشینیم و هر کار مى‏کنیم، خود را زیر پرتو مقدس خدایى و تحت نظارت او مى‏بینیم؛ در چنین حالت و موقعیتى است که دیگر «فضاهاى مقدس» همه وحدت یافته‏اند و زندگى و محیط زندگى، همه مقدس و مساعد شده است و بى‏شبهه، چیزى که این امر را واقعیت بخشیده، توجه ما است به خدا و احساس خدا در همه جا و همه وقت و ایمانى که قلبا بدین امور یافته‏ایم.
پی نوشت :

(۱) سخ، ۱۵۰(مهندس مصحف).(۲) سخ، ۱۵۰(مهندس مصحف).(۳) که اگر اهداف دنیایى بر آن حاکم بود مسجد نیست؛ دکان است.(۴) سخ، ۱۵۰(مهندس مصحف).(۵) رجوع شود به کتاب «دیباچه‏اى بر رهبرى» از دکتر صاحب الزمانى – صفحه‏ى ۳۳۳ – آمارى که در روزهاى ۱۹ تا ۲۳ رمضان از اداره‏ى پلیس و دادگسترى دریافته است.منبع: گامی در مسیر تربیت اسلامی از کودکی تا بلوغ / دکتر رجبعلی مظلومی
 

بازدیدها: ۱