عبارات «قبل» و «من قبل» در قرآن کریم، چه تفاوتی با یکدیگر دارند؟
پرسش
فرق مفهومی و معنایی بین (قبلَ) و (مِن قبلِ) در آیه شریفه «وَ إِنْ طَلَّقْتُمُوهُنَّ مِنْ قَبْلِ أَنْ تَمَسُّوهُنَّ» چیست؟
پاسخ اجمالی
در عبارت‌هایی؛ مانند «مِن قبل» یا «مِن تحت»، با قرائنی نظیر «فعل موجود در جمله» و «آنچه این ظرف و جار و مجرور، متعلق به آن می‌شود»، گاه در آیاتی مانند «قالُوا هذَا الَّذِی رُزِقْنا مِنْ قَبْلُ»[۱]،[۲] و «وَ الَّذِینَ مِنْ قَبْلِکُمْ لَعَلَّکُمْ تَتَّقُونَ»[۳]،[۴] و «مِنْ قَبْلُ هُدىً لِلنَّاس»[۵]، می‌توان «مِن» را برای ابتدای غایت و آغاز زمان یا مکانی در نظر گرفت که در این موارد، گفته شده، تفاوت عباراتی مانند «قبل» و «من قبل» این خواهد بود که عبارت اول، تنها ناظر به زمان انجام گرفتن کار است که در گذشته انجام شد، ولی در عبارت دوم، علاوه بر اشعار به گذشته بودن زمان، به ابتدای غایت و شروع متعلق خود نیز اشاره می‌کند که به نوعی ناظر به استمرار متعلق در بازه‌ای از زمان است.[۶]
اما اگر نتوان «من» را برای بیان ابتدای غایت گرفت، «زائده» محسوب شده و معنای خاصی برای آن در نظر گرفته نمی‌شود، بلکه آوردن آن تنها تأکیدی بر مطلب مورد نظر داشته و نوعی تفنن در عبارت است که بر زیبایی و فصاحت کلمات می‌افزاید.(از این‌رو و با نگاهی دقیق‌تر، واقعاً زایده نیست).
به عنوان نمونه، از آن‌جا که در آیه «وَ إِنْ طَلَّقْتُمُوهُنَّ مِنْ قَبْلِ أَنْ تَمَسُّوهُنَّ»؛[۷] «و اگر زنان را، پیش از آن‌که با آنها تماس بگیرید و (آمیزش جنسى کنید) طلاق دهید»، کلام، بدون حرف جر «مِنْ» کامل است، حرف جر «من» زائده محسوب شده و معنای خاصی برای آن در نظر گرفته نمی‌شود و فقط تأکیدی بر مطلب مورد نظر داشته[۸] و تفنن در عبارت ارزیابی می‌شود.
[۱]. بقره ۲۵٫
[۲]. درویش، محیی الدین، اعراب القرآن و بیانه، ج ۱، ص ۶۵، سوریه، دارالارشاد، چاپ چهارم، ۱۴۱۵ق.
[۳]. بقره ۲۱٫
[۴]. عکبری، عبدالله بن حسین، التبیان فی اعراب القرآن، ص ۲۰، عمان، ریاض، بیت الافکار الدولیه، چاپ اول، ۱۴۱۹ق.
[۵]. آل‌عمران ۴٫
[۶]. نحاس، ابوجعفر احمد بن محمد، اعراب القرآن، ج ۱، ص ۱۴۳، بیروت، منشورات محمدعلی بیضون، دارالکتب العلمیه، چاپ اول، ۱۴۲۱ق.
[۷]. بقره ۲۳۷٫
[۸]. ر. ک: «اعراب «قبل» و «بعد»»، ۷۹۷۲۶٫
هیچ نظری وجود ندارد