آیت الله میرجهانی در فنون مختلف دست داشت و در طول حیات علمی خود آثار ارزنده ای در معارف اسلامی به رشته تحریر درآورد. هنگامی که قلم به دست، مشغول نگارش مسائل مختلفه ی علمی و روایی بود، حُسن خط و تبحر در نگارش نسخ و نستعلیق، انسان را مبهوت می کرد. اشعار فارسی عمیق و والای ایشان چنان انسان را در بحر مواج معارف غرق می کرد که گویی در جهانی دیگر و حالی دیگر است.از ایشان به قولی پنجاه و هفت اثر بر جای مانده است، که اکثر این آثار به زیور طبع آراسته نشده است. برخی از آثار چاپ شده یا نشده ایشان که از آن اطلاع داریم، عبارتند از:(۱)
1-الدرر المکنونه فی الامام و الامامه و صفاته الجامعهاین کتاب ارزشمند که نمونه اش یا نیست و یا بسیار کم است، در امام شناسی با سبکی عالمانه و ادیبانه در دو هزار بیت عربی سروده شده و چنان خواننده را مغروق بحر ولایت می نماید، که گویی از نزدیک در محضر هُدات مهدیین، خود را مشاهده می کند.این اثر در تهران توسط مکتبه الصدر در سال (۱۳۸۸ق) به خط ناظم در یک جلد به چاپ رسیده است.
2-مصباح البلاغه فی مشکوه الصیاغهاین کتاب که چند برابر نهج البلاغه سید رضی می باشد، شامل کلیه خطبه هایی است، که سید رضی آنها را جمع آوری نکرده و یا در آنها اختلاف روایت است. این کتاب با شرح لغات مشکله و خط زیبای مؤلف به عربی، آن چنان جاذب است که خواننده و بیننده را مسحور حقایق خُطَبِ مولای متقیان می نماید.این اثر به سال (۱۳۸۸ق) به خط مؤلف، در دو جلد به چاپ رسیده است.
3-نوائب الدهور فی علائم الظهوردر حالات حضرت صاحب الزمان – عج – آثار فراوانی از مؤلفین امامیه و غیر امامیه در دسترس است، اما این اثر که در چهار جلد می باشد، همچون خورشیدی فروزان در برابر کواکب می باشد.این کتاب در سال (۱۳۸۳ق) به خط مؤلف در چهار جلد به چاپ رسیده است.
4-ولایت کلّیّهاین کتاب در دفاع از حریم ولایت می باشد که مرحوم میرجهانی آن را با خط زیبایشان در دو جلد نگاشته اند، که در سال (۱۳۹۲ق)، در تهران به چاپ رسیده است.
5-کنوز الحکم و فنون الکلماین در حالات و خُطَبِ امام حسن مجتبی علیه السلام می باشد.
6-مقلاد الجنان و مغلاق النیراناین کتاب مشتمل بر ادعیه و زیارات می باشد، که در سال (۱۳۶۰ق) به چاپ رسیده است.
7-السّبیکه البیضاءچنان که بیان شد، مرحوم میرجهانی در این کتاب، گزارش مفصل از فعالیت های خود برای دست یافتن به نام اجداد خویش و اثبات سیادت خود آورده است.آشنایی با تجربه ی ایشان در این کتاب برای کسانی که به دنبال دست یافتن به نام اجدادشان هستند، مفید است.آیت الله میرجهانی این کتاب را در سال (۱۳۳۹ش)، به خط خود به چاپ رسانده و آقای سید حسن فاطمی در (۱۴۲۴ق) آن را تحقیق و با تطبیق مجدد عبارات اسناد و تأییدیه ها با آنچه در کتاب آمده است، در صد نسخه چاپ کرده است.
8-دیوان حیراناین اثر شامل اشعار مختلف در مدح و منقبت ائمه اطهار علیه السلام است که به خط مؤلف توسط کتابخانه ی صدر به چاپ رسیده است.
9-مقامات اکبریهاز جمله دیگر آثار ارزشمند مرحوم میرجهانی این اثر وی می باشد که در تاریخ زندگانی حضرت علی اکبر علیه السلام می باشد.
10-ذخیره المعاداین اثر درباره ی ادعیه و آداب ساعات، مواعظ و نصایح می باشد.
11-سعادت ابدیاین کتاب درباره آداب تشکیل مجالس مذهبی می باشد.
12-رساله ای در احکام رضاعاین رساله ی فارسی، فقه استدلالی مشتمل بر یک هزار و کسری فرع در احکام رضاع می باشد.
13-رساله ای در اخبار نجوم و کواکب و فلکیّات
14-گنج رایگانکشکول مانندی است، شامل برخی علوم غریبه و اخبار ولایت.
15-روائح النسماتاین اثر نفیس شرح دعای سمات می باشد که آقا بزرگ تهرانی از آن در الذریعه: ج ۱۱، ص ۲۵۵ یاد نموده است.
16-ابصار المستبصریناین اثر داستان فکاهی در محاجه ی شیعه و سنی است، که در سال (۱۳۷۷ق) به چاپ رسیده است.
7-شهاب ثاقبکتابی است در رد طایفه ی ضالّه و مضلّه.
18-لوامع النور فی علائم الظهوراین اثر کتابی است در علائم ظهور، که به عربی نوشته شده است.
19-تفسیر امّ الکتاباین اثر در تهران به خط مؤلف، به وسیله کتابخانه صدر در سال (۱۳۹۸ق) به چاپ رسیده است.
20-رساله های متعدد در جفر، رَمْل، اسطرلاب و نجوم۲۱-رساله ای در طب قدیم۲۲-صمدیه منظوم۲۳-رساله ای در ریاضیات۲۴-رساله ای در شیمی۲۵-تقریرات درس حضرت آیه الله العظمی سید ابوالحسن اصفهانی۲۶-جزواتی در تفسیر قرآن
۲۷-جزواتی در انساب سادات
۲۸-جزواتی در اشعار فارسیایشان قرآنی نیز به خط زیبای خود همراه با کشف الآیات آن نگاشته اند، که دو بار به چاپ رسیده است.
29-البکاء للحسین علیه السلامیکی از آثار بسیار پر ارزش و مفید آیت الله میرجهانی، کتاب گران سنگ البکاءللحسین علیه السلام می باشد، که مرحوم میرجهانی کار تألیف آن را در روز سه شنبه بیست و سوم رمضان المبارک (۱۴۰۰ق) به پایان رسانده است.این کتاب پر ارزش در سال (۱۳۷۲ش) در تهران در تیراژ (۲۰۰۰) نسخه توسط کتابخانه صدر به خط مرحوم میرجهانی به چاپ رسیده است.
30-الجُنّه العاصمهاین کتاب که در بیان زندگی و حالات حضرت فاطمه زهرا علیه السلام است در ۳۶۸ صفحه، به خط مؤلف آن آیت الله میرجهانی در سال (۱۳۹۸هـ) توسط انتشارات کتابخانه صدر به چاپ رسیده است.کتاب الجُنّه العاصمه همانند دیگر کتبی که در زندگی و حالات حضرت فاطمه زهرا علیه السلام نگاشته شده، دارای امتیازات و خصوصیات مختلفی است که ذکر آنها را ضروری نمی دانم، اما امتیازات و ویژگی خاصی که این کتاب در میان کتب معاصرین، آن را به خود اختصاص داده است این است که مرحوم میرجهانی در این کتاب سلسله روایت حدیث مشهوری از احادیث قدسی را ذکر کرده که این سلسله سند در هیچ کتابی نیامده، مگر آن که منبع و مصدر آن، کتاب مرحوم میرجهانی است.این روایت در کتب متقدمین از شیعه ذکر نشده، اما مرحوم میرجهانی در طی ملاقاتی که با مرحوم سماوی، از علمای نجف داشته، پس از دریافت کتابی با عنوان کشف اللئالی، منصوب به ابن عرندس از فقهای قرن نهم هجری، این روایت را به همراه سلسله مشایخ آن به دست می آورند.در واقع می توان گفت که تنها واسطه نقل این روایت از کتب متقدمین شیعه پس از ابن عرندس، مرحوم میرجهانی است،چون خود کتاب کشف اللئالی که مربوط به قرن نهم هجری است، هم اکنون در دست نیست.میرجهانی درباره چگونگی یافتن این حدیث و سلسله سند در الجُنّه العاصمه می نویسد:«نگارنده، مؤلّف قاصر حسن میرجهانی طباطبائی جرقوئی اصفهانی – عفی الله عن جرائمه -گوید: زمانی که در نجف اشرف مشرف بودم، بر حسب اتفاق برای اخذ کتابی از فضیله العلّامه، خلد مقام، شیخ محمّد سماوی، مؤلّف کتاب الصار العین فی انصار الحسین علیه السلام، شرف خدمت ایشان را حاصل کردم. در مکتبه ایشان به کتابی مخلوط که در مقابل داشتند نگاه می کردم. از نام آن کتاب پرسیدم، فرمودند: کتاب کشف اللئالی، تألیف عالم جلیل شیخ صالح بن عبدالوهّاب بن العرندس حلّی(۲) است که یکی از علماء بزرگ شیعه بوده در قرن نهم، و کتاب را به من دادند. کتابی بود به قطع وزیری، کاغذ زرد، قریب سیصد صفحه، که به خطّ شیخ احمد تونی نوشته شده بود.در ضمن اینکه مشغول دیدن عناوین آن بودم، برخورد کردم به حدیثی که مکرر از زبان معدودی از بزرگان اهل فضل شنیده بودم بطور مرسل، و هر چند تفحّص کرده و از بعضی از محدّثین از سند آن پرسش می کردم، اظهار بی اطّلاعی می کردند و بعضی هم آن را از احادیث موضوعه می دانستند. دیدم که حدیث را مسنداً نقل نمود. از مرحوم سماوی استجازه استنساخ آن را نمودم، ایشان هم مضایقه نفرمودند، پس با نهایت خوشحالی در همان مجلس حدیث را نوشتم. چون در فضیلت بی بی معظّمه فاطمه زهرا – سلام الله علیها – بود، مقتضی دیدم که در این کتاب درج نمایم، و العهده علی راویه.فی کتاب کشف اللئالی الصالح بن عبدالوهّاب بن العرندس، إنّه روی عن الشیخ إبراهیم بن الحسن الذرّاق، عن الشیخ علیّ بن هلال الجزائری، عن الشیخ أحمد بن فهد الحلّی، عن الشیخ زین الدین علیّ بن الحسن الخازن الحائری، عن الشیخ أبی عبدالله محمّد بن مکّی الشهید، بطرقه المتصله إلی أبی جعفر محمّد بن علیّ بن موسی بن بابویه القمّی ، بطریقه إلی جابر بن یزید الجعفی، عن جابر بن عبدالله الأنصاری، عن رسول الله صلی الله علیه و آله، عن الله تبارک و تعالی، أنّه قال:یا أحمد، لولاک لما خلقت الأفلاک، و لولا علیّ لما خلقتک، و لولا فاطمه لما خلقتکما.ثمّ قال جابر: هذا من الأسرار التی أمرنا رسول الله صلی الله علیه و آله بکتمانه ألّا عن أهله.(۳)میرجهانی پس از ذکر این حدیث به شرح و توضیح آن پرداخته که از ذکر بیانات ایشان خودداری می کنم.
پی نوشت ها :
۱-برخی از منابع شرح حال و آثار قلمی ایشان عبارتند از: الذریعه، ج۱۱، ص ۲۵۵؛ گنجینه ی دانشمندان، ج ۲، ص ۴۱۰؛ مجله آینه پژوهش، (۱۳۷۱ش)، شماره ۱۶، ص ۱۱۷؛ مجله کیان، (۱۳۷۱ش)، شماره ۱۰، ص ۶۴-۶۵؛ سبیکه البیضاء، تحقیق سید حسن فاطمی.۲-شیخ صالح بن عبدالوهّاب بن عرندس حلّی منشور به ابن عرندس، از علمای اعلام شیعه می باشد که آثار متعددی در فقه و اصول دارد. از وی اشعاری در مدح اهل بیت علیه السلام بر جای مانده، که از جمله آنها غدیریه ای است که علّامه امینی آن را در الغدیر: ج ۷، ص ۳ به نقل از المنتخب طریحی، ج ۲، ص ۳۵۲ آورده و به آن پرداخته است. از وی همچنین قصیده ای بر جای مانده است که به گفته مرحوم علّامه امینی، مشهور است که این قصیده در مجلسی خوانده نمی شود مگر آنکه حضرت حجّت – عجّ الله تعالی فرجه الشریف – در آن مجلس حاضر می شوند. طلیعه قصیده مذکور از این قرار است:طوایا نظامی فی الزمان لها نشریعطّرها من طیب ذکراکمُ نشر۳- تا کنون بخش هایی از این روایت شریف در برخی از کتب معاصرین آمده بود اما در هیچ کدام از آنها سلسله سند آن ذکر نشده بود و همه آن را به عنوان حدیث مشهور قدسی می شناختند. این کتب عبارتند از: ۱. بحر المعارف نوشته وحید بهبهانی؛ ۲.مستدرک سفینه البحار، ج۳، ص ۱۶۹، ح ۸؛ ۳. مجمع النورین، ص ۱۴. پس از چاپ کتاب الجُنّه العاصمه در سال (۱۳۹۸هـق( و ذکر سلسله سند این روایت شریف، تعدادی از کتب، این روایت را با ذکر سلسله سند از کتاب الجُنّه العاصمه آوردند که از جمله آنها عبارتند از: سیّد محمّد باقر ابطحی در استدراک خود بر کتاب عوالم العلوم بحرانی، ج ۱۱، ص ۲۵؛ فاطمه من المهد الی اللحد، ص ۹؛ الموسوعه الکبری عن فاطمه الزهرا علیه السلام، ج۱، ص ۲۵۹. صاحب الموسوعه الکبری این روایت را از عوالم العلوم، به نقل از الجُنّه العاصمه آورده. اما چون در عوالم آدرس این روایت از الجُنّه العاصمه به اشتباه از ص ۵۰ ذمر شده، الموسوعه نیز آن را به نقل از صفحه ۵۰ آورده، اما در واقع این روایت در ص ۱۴۸ الجُنّه العاصمه، چاپ (شعبان ۱۳۹۸هـ ق)، از انتشارات کتابخانه صدر تهران آمده است.منبع: میرجهانی، محمد حسن، (۱۳۷۱)، البکاء للحسین(ع)، در ثواب گریستن و عزاداری یر حضرت سید الشهداء(ع) و وظایف عزاداری، تحقیق روح الله عباسی، قم، نشر رسالت، ۱۳۸۵، چاپ دوم.
بازدیدها: ۲
هیچ نظری وجود ندارد