فضائل الإمام الحسن علیه السّلام

ینقل کثیر من المحدثین من الشیعه و السنه، جمله من فضائل الإمام الحسن علیه السّلام، نذکر قسما منها :
۱) سید شباب أهل الجنّه :
أخرج الترمذی و الحاکم عن أبی سعید الخدری قال: قال رسول اللّه صلّى اللّه علیه و آله: «الحسن و الحسین سیّدا شباب أهل الجنّه»(1)
۲) أحب الناس الی النبی صلی الله علیه و آله:
أخرج الترمذی، عن انس، قال: سئل رسول اللّه صلّى اللّه علیه و آله أیّ أهل بیتک أحبّ إلیک؟
قال صلّى اللّه علیه و آله: «الحسن و الحسین»(2).
أخرج الشیخان عن البراء قال: رأیت رسول اللّه صلّى اللّه علیه و آله و الحسن علیه السّلام على عاتقه‏ و هو یقول: «اللهم إنّی احبّه فأحبّه»(3).
أخرج البخاری عن ابن عمر قال: قال النبی صلّى اللّه علیه و آله: «هما(الحسن و الحسین) ریحانتای من الدنیا»(4).
أخرج الترمذی عن اسامه بن زید قال: رأیت رسول اللّه صلّى اللّه علیه و آله و الحسن و الحسین علیهما السّلام على ورکیه فقال صلّى اللّه علیه و آله: «هذان ابنای و ابنا ابنتی، اللهمّ إنّی احبّهما فأحبّهما و أحبّ من یحبّهما»(5).
أخرج الحاکم عن زهیر بن الأقمر، قال: قام الحسن بن علی علیه السّلام یخطب، فقام رجل من أزد شنوءه فقال: أشهد لقد رأیت رسول اللّه صلّى اللّه علیه و آله واضعه على حبوته و هو یقول: «من أحبنی فلیحبه، و لیبلغ الشاهد الغائب» و لو لا کرامه النبی صلّى اللّه علیه و آله ما حدّثت به أحدا.(۶)
أخرج الشیخان، عن أبی هریره: أنّ النبی صلّى اللّه علیه و آله قال: «اللهمّ إنّی احبّه و أحبّ‏ من یحبّه»(7).
و فی حدیث أبی هریره أیضا عند الحافظ السلفی، فقال: ما رأیت الحسن بن علی علیهما السّلام قطّ إلّا فاضت عینای دموعا. و ذلک أنّ رسول اللّه صلّى اللّه علیه و آله خرج یوما و أنا فی المسجد، فأخذ بیدی و اتکأ علیّ حتّى جئنا سوق بنی قینقاع، فنظر فیه. ثمّ رجع حتّى جلس فی المسجد. ثمّ قال: ادع ابنی. قال: فأتى الحسن بن علی علیهما السّلام یشتدّ حتّى وقع فی حجره، فجعل رسول اللّه صلّى اللّه علیه و آله یفتح فمه ثمّ یدخل فمه فی فمه، و یقول: «اللهمّ إنّی أحبّه فأحبّه و أحبّ من یحبّه» ثلاث مرّات.(۸)
و روى أحمد: «من أحبّنی و أحبّ هذین- یعنی حسنا و حسینا- و أباهما و امّهما کان معی فی درجتی یوم القیامه»(9).
أخرج الحاکم، عن ابن عبّاس، قال: أقبل النبی صلّى اللّه علیه و آله و قد حمل الحسن علیه السّلام على رقبته، فلقیه رجل، فقال: نعم المرکب رکبت یا غلام! فقال رسول اللّه صلّى اللّه علیه و آله: «نعم الراکب هو»(10).
۳) مقاسمه ماله مع اللّه مرتین‏
و نروى فی ذلک أحادیث:
الاول حدیث زید بن جذعان‏، قال: خرج الحسن بن علیّ من ماله مرّتین، و قاسم اللّه تعالى ماله ثلاث مرّات حتّى أن کان لیعطى نعلا و یمسک نعلا و یعطى خفّا و یمسک خفّا.(۱۱)
الثانی حدیث شهاب بن عامر، قال: إنّ الحسن بن علیّ قاسم اللّه عزّ و جلّ ماله مرّتین حتّى تصدّق بفرد نعله.(۱۲)
۴) کثره الحج ماشیا:
أخرج ابن عافیه بإسناده عن ابن عمیر قال: لقد حج الحسن بن علی خمسا و عشرین بنفسه ماشیا، و إن النجائب لتقاد معه‏.(13)
و أخرج محمّد بن عبد اللّه الحافظ بإسناده عن ابن عمیر قال: قال ابن عباس: ما ندمت على شی‏ء فاتنى فی شبابی إلّا أنّى لم أحجّ ماشیا، و لقد حجّ الحسن بن علیّ رضی اللّه عنهما خمسه و عشرین حجّه ماشیا و أنّ النجائب لتقاد معه.(۱۴)
و الشیخ کمال الدین محمد بن عیسى الشافعی الدمیری قال: یروى عن الحسن رضی اللّه تعالى عنه أنّه قال: «إنّی لأستحیی من ربّی عزّ و جلّ أن ألقاه و لم أمش إلى بیته»؛ فمشى عشرین مرّه على رجلیه من المدینه إلى مکّه، و انّ النجائب لتقاد معه؛ و خرج رضی اللّه تعالى عنه من ماله مرّتین، و قاسم اللّه عزّ و جلّ ماله ثلاث مرّات حتّى أنّه یعطى نعلا و یمسک أخرى.(۱۵)
۵) أشبه الناس برسول اللّه صلی الله علیه و آله:
أخرج ابن سعد، عن عبد اللّه بن الزبیر قال: أشبه أهل النبی صلّى اللّه علیه و آله به و أحبّهم إلیه الحسن علیه السّلام، رأیته یجی‏ء و هو ساجد فیرکب رقبته- أو قال: ظهره- فما ینزله حتّى یکون هو الّذی ینزل، و لقد رأیته و هو راکع، فیفرج له بین رجلیه حتّى یخرج من الجانب الآخر.(۱۶)
و أخرج أحمد بن علی بن عافیه عن رجاله عن [أبی‏] إسحاق، عن أم هانئ عن علی علیه السلام أنه قال: الحسن أشبه الناس برسول اللّه ما بین الصدر إلى الرأس، و الحسین أشبه‏ برسول اللّه فیما کان إلى أسفل من ذلک‏.(17)
أخرج ابن سعد، عن أبی سلمه بن عبد الرحمان قال: کان رسول اللّه صلّى اللّه علیه و آله یدفع لسانه للحسن بن علی علیهما السّلام فإذا رأى الصّبی حمره اللسان یهشّ إلیه.(۱۸)
و … .
و عن کثیر من المفسّرین والمؤرخّین: کان رسول اللَّه یخطب فجاء الحسن والحسین وعلیهما قمیصان أحمران یمشیان ویعثران فنزل رسول اللَّه إلیهما فأخذهما فوضعهما فی حجره على المنبر… ثمّ أخذ فی خطبته(۱۹).
إن قطع الرّسول لخطبته لا یعنی أنّه غفل عن ذکر اللَّه، أو عن أداء مسؤولیته التبلیغیه، وإنّما کان على‏ علم بما لهذین الطفلین من مقام عظیم عند اللَّه، ولذا بادر إلى قطع الخطبه لیبرز مدى حبّه وإحترامه لهما.
إنّ عمل الرّسول (صلی الله علیه و آله) هذا و احادیثه کان تنبیها لکلّ المسلمین لیعرفوا شأن هذین الطفلین العظیمین ابنی علی وفاطمه.(۲۰).
________________________________
۱- . مسند أحمد: ۳/ ۳۶۸ الحدیث ۱۰۶۰۵ و ۴۶۹ الحدیث ۱۲۰۰ و ۴۷۳ الحدیث ۱۱۲۲۴ و ۵۰۲ الحدیث ۱۱۳۶۸، سنن الترمذی: ۵/ ۶۱۴ الحدیث ۳۷۶۸، الخصائص للنسّایی: ۳۶ و ۳۷، المعجم الکبیر للطبرانی: ۳/ ۲۵؛ المستدرک على الصحیحین: ۳/ ۱۸۲؛ تاریخ الخلفاء للسیوطی: ۱۸۹و… .
۲-. سنن الترمذی: ۵/ ۶۱۵ الحدیث ۷۳۷۲، مصابیح السنّه: ۴/ ۱۹۴، تاریخ الإسلام:۴/ ۳۵، تاریخ الخلفاء للسیوطی: ۱۸۹، إحقاق الحق: ۱۰/ ۶۵۵، و… .
۳-. الصواعق المحرقه: ۱۳۷، صحیح البخاری: ۳/ ۳۱ الحدیث ۳۷۴۹، صحیح مسلم: ۴/ ۱۵۰۰ الحدیث ۵۷- ۵۹، سنن الترمذی: ۵/ ۶۲۰ الحدیث ۳۷۸۳، و… .
۴-. صحیح البخاری: ۳/ ۳۲ الحدیث ۳۷۵۳ و ۴/ ۹۱ الحدیث ۵۹۹۴؛ سنن الترمذی:۵/ ۶۱۵ الحدیث ۳۷۷۰، الخصائص للنسّایی: ۳۷؛ مسند أحمد: ۲/ ۲۰۸ الحدیث ۵۵۴۳ و ۲۲۳ الحدیث ۵۶۴۲، و ۲۶۰ الحدیث ۲۹۰۴ و ۳۲۸ الحدیث ۶۳۷۰؛ تاریخ الخلفاء للسیوطی: ۱۸۸؛ المعجم الکبیر للطبرانی: ۳/ ۱۳۷ الحدیث ۲۸۸۴؛ اسد الغابه: ۲/ ۱۹و… .
۵- . صحیح مسلم: ۴/ ۱۵۰۰ الحدیث ۵۹، سنن الترمذی: ۵/ ۶۱۴ الحدیث ۳۷۶۹، الخصائص للنسّایی: ۳۶، مصابیح السنّه: ۴/ ۱۹۴ الحدیث ۴۸۲۹، اسد الغابه: ۲/ ۱۱، و… .
۶-. مسند أحمد: ۵/ ۳۶۶، المستدرک على الصحیحین: ۳/ ۱۷۳٫
۷-. صحیح البخاری: ۱۰/ ۳۳۲، صحیح مسلم: الحدیث ۱۸۸۲، سنن ابن ماجه: ۱/ ۵۱، مسند أحمد: ۲/ ۲۴۹، فضائل الصحابه: الحدیث ۱۳۴۹، المستدرک على الصحیحین: ۹/ ۱۶۹٫
۸-. حلیه الأولیاء: ۶/ ۳۵٫
۹-. مسند أحمد: ۱/ ۱۲۵ الحدیث ۵۷۷، مختصر تاریخ دمشق: ۷/ ۱۱، تهذیب الکمال: ۶/ ۲۲۸، ینابیع المودّه: ۱۹۲، ملحقّات إحقاق الحق: ۲۶/ ۱۵۵٫
[۱۰]. سنن الترمذی: ۵/ ۶۲۰ الحدیث ۳۷۸۴، المستدرک على الصحیحین: ۳/ ۱۸۶،و… .
۱۱-. «صفه الصفوه» (ج ۱ ص ۳۲۰ ط حیدرآباد)؛ و «اسد الغابه» (ج ۲ ص ۱۳ ط مصر)؛ و«سیر أعلام النبلاء» (ج ۳ ص ۱۷۸ ط مصر) و… .
۱۲-. «حلیه الأولیاء» (ج ۲ ص ۳۷ ط السعاده بمصر) .
۱۳-. الحدائق الوردیه (۱/ ۹۰)؛ و«المستدرک» (ج ۳ ص ۱۶۹ ط حیدرآباد).
۱۴-. «السنن الکبرى» (ج ۴ ص ۳۳۱ ط حیدرآباد الدکن).
۱۵-. «حیاه الحیوان» (ج ۱ ص ۵۸ ط القاهره)؛ و«المختار» (ص ۲۰ ط الظاهریه بدمشق)؛ و… .
۱۶-. مختصر تاریخ دمشق: ۷/ ۸، تهذیب الکمال: ۶/ ۲۲۵، نظم درر السمطین: ۱۹۹، ینابیع المودّه: ۱۹۵، مجمع الزوائد:۹/ ۱۷۵، تاریخ الخلفاء للسیوطی: ۱۸۹٫
۱۷-. مناقب أمیر المؤمنین. للکوفی حدیث (۷۲۱)؛ الطبقات الکبرى (ج ۸)، حدیث (۲۳)؛ تاریخ دمشق ط (۱) ص (۳۳)، و أخرجه المتقی الهندی فی منتخبه (۵/ ۶۱) و أحمد فی مسنده و… .
۱۸-. مسند أحمد: ۵/ ۳۶۶، فضائل الصحابه: الحدیث ۱۳۸۷، المستدرک على الصحیحین: ۳/ ۱۷۳ و ۱۷۴، مجمع الزوائد: ۹/ ۱۷۶، النهایه لابن أثیر: ۱/ ۱۶۶، تاریخ الخلفاء للسیوطی: ۱۸۹٫
۱۹-. ورد الحدیث فی تفاسیر، القرطبی، وروح‏المعانی، وفی ظلال القرآن، والمیزان، و….
۲۰-. الامثل فی تفسیر کتاب الله المنزل، ج‏14، ص: ۲۴۲٫
/ج