شخصیه الحسین (علیه السلام)

الإمام الحسین (علیه السلام) شخصیه مثالیه متمیزه لیس لها فی الوجود نظیر، فقد تغذى فی حجر جده المصطفى (صلى الله علیه و آله وسلم) العطف والحب والحنان، وفی ظل أُمه فاطمه الزهراء (علیها السلام) وجد الأُمومه الرؤوفه، وهی مهجه قلب الرسول (صلى الله علیه وآله وسلم) وترعرع مع أبیه علی (علیه السلام)، ومنه تلقى الرعایه والعنایه والمعرفه، وعاش مع أُخوته وأولاده أعواماً ملیئه بالحب المتبادل والاحترام المقدس.
وبعباره أُخرى أنه تخرج من جامعه الحبیب المصطفى مـحمد (صلى الله علیه وآله وسلم) وأهل بیته (علیهم السلام)، حیث شملتهم العنایه الإلهیه بقولـه تعالى: ( إنما یرید الله لیذهب عنکم الرجس أهل البیت ویطهرکم تطهیراً )(۱).
وحدیث الکساء أکبر شاهد على مکانتهم ومنزلتهم عند الله تعالى، وکتب وأحادیث أهل السنه تصرح بذلک والتی منها: عن أُم سلمه أنَّ النبی (صلى الله علیه وآله وسلم) جَلَّلَ على الحسن والحسین وعلیٍّ وفاطمه کساءً، ثم قال: اللهم هؤلاء أهل بیتی وخاصَّتی، أذهب عنهم الرجس وطهِّرهم تطهیرا، فقالت أم سلمه: وأنا معهم یا رسول الله؟ قال: إنکِ إلى خیر. قال: هذا حدیث حسن، وهو أحسن شیءٍ رُویَ فی هذا الباب(۲).
وعن جابر بن عبد الله الأنصاری عن فاطمه الزهراء (علیها السلام): قالت:… فقال الله عز وجل: یا ملائکتی ویا سُکانَ سماواتی إنِّی ما خلقتُ سماءً مَبنْیَّهً ولا أرضاً مَدْحِیَّهً ولا قَمَراً مُنیراً ولا شَمْساً مُضیئهً ولا فَلَکاً یَدُور ولا بَحْراً یَجْری وَلا فُلْکاً یَسْری إلاَّ فی مَحَبَّهِ هؤلاءِ الخَمْسَهِ الذین هُمْ تحت الکِساءِ. فَقَال الأمینُ جَبرائیل: یا رَبِّ وَمَنْ تحت الکِساء؟ فقال عَزَّ وَجَلَّ: هم أهلُ بیتِ النبوَّهِ وَمَعْدِنُ الرِّسالهِ، هُمْ فاطمهُ وأَبوها وَبَعْلُها وَبَنُوها…(۳)
وأحادیث الرسول (صلى الله علیه وآله وسلم) فی حق ولدیه الحسن والحسین شاهده على علاقه النبی (صلى الله علیه وآله وسلم) بهما، ومنها التی رواها أهل السنه فی صحاحهم وکتبهم، منها:
عن الحسین بن علی (علیهما السلام) قال: دخلت على رسول الله (صلى الله علیه وآله وسلم) وعنده أُبیّ بن کعب. فقال لی رسول الله (صلى الله علیه وآله وسلم): مرحباً بک یا أبا عبد الله، یا زین السماوات والأرض. قال أُبیّ: وکیف یکون یا رسول الله زین السماوات والأرض أحد غیرک؟ قال: یا أُبیّ والذی بعثنی بالحق نبیّاً، إن الحسین بن علی فی السماء أکبر منه فی الأرض، وإنه المکتوب على یمین العرش، أنه مصباح هدى وسفینه نجاه، وإمام غیر وهن، وعز وفخر، وعلم وذخر. وإن الله عزّ وجلّ رکّب فی صلبه نطفه مبارکه طیبه زکیّه، خُلقت من قبل ان یکون مـخلوق فی الأرحام، ما یدعو بهنَّ مـخلوق إلاّ حشره الله عزّ وجلّ معه، وکان شفیعه فی آخرته، وفرّج الله عنه کربه، وقضى بها دینه، ویسَّر أمره، وأوضح سبیله، وقوّاه على عدوّه، ولم یهتک ستره…(۴)
عن أنس بن مالک قال: کتب النبی (صلى الله علیه وآله وسلم) لرجل عهداً، فدخل الرجل یسلِّم على النبی (صلى الله علیه وآله وسلم) والنبی (صلى الله علیه وآله وسلم) یصلّی، فرأى الحسن والحسین یرکبان على عنقه مرَّه ویرکبان على ظهره مرَّهویمران بین یدیه ومن خلفه. فلما فرغ (صلى الله علیه وآله وسلم) من الصلاه قال له الرجل: ما یقطعان الصلاه؟ فغضب النبی (صلى الله علیه وآله وسلم) وقال: (صلى الله علیه وآله وسلم)ناوِلْنی عَهْدَک فأخذه ومزَّقه، ثم قال: (صلى الله علیه وآله وسلم)من لم یرحم صغیرنا، ولم یُوَقِّر کبیرنا، فلیس منّا ولا أنا منه(۵).
عن مدرک بن زیاد قال: کنت مع ابن عباس فی حائطٍ، فجاء الحسن والحسین فسألا الطعام، فأکلا ثم قاما، فأمسک لهما ابن عباس الرکاب، فقلت: أتمسک الرکاب لهذین وأنت أکبر منهما؟ فقال: ویحک هذان ابنا رسول الله (صلى الله علیه وآله وسلم) أوَلیس هذا مما أنعم الله علیَّ به أن أمسک لهما وأسوّی علیهما(۶).
وقال النبی (صلى الله علیه وآله وسلم): (صلى الله علیه وآله وسلم)سمّى هارون ابنیه شبراً وشبیراً، وإنی سمّیت ابنی الحسن والحسین بما سمّى به هارون ابنیه(۷).
فی حدیث أسماء بنت عمیس فی مـجیء رسول الله (صلى الله علیه وآله وسلم) إلى بیت فاطمه، عندما ولد الحسین (علیه السلام). قالت أسماء: فجاءنی النبی (صلى الله علیه وآله وسلم) فقال: یا أسماء هلّمی بابنی. فدفعته فی خرقه بیضاء. فأذَّن فی أذنه الیمنى وأقام فی الیسرى، ووضعه فی حجره وبکى!
قالت أسماء، قلت: فداک أبی وأمی ممَّ بکاؤک؟ قال: على ابنی هذا. قلت: ولد الساعه وتبکیه؟! قال: یا أسماء تقتله الفئه الباغیه من بعدی، لا أنالهم الله شفاعتی. ثم قال: یا أسماء لا تخبری فاطمه بهذا، فإنها قریبه عهد بولاده. ثم قال لعلیّ: أی شیء سمَّیت ابنی؟ فقال: ما کنت لاسبقک باسمه یا رسول الله… قال النبی (صلى الله علیه وآله وسلم): ولا أنا اسبق باسمه ربّی.
ثم هبط جبرئیل (علیه السلام) فقال: یا مـحمد العلیّ الأعلى یقرأ علیک السلام، ویقول: علیّ منک بمنزله هارون من موسى ولا نبیّ بعدک، فسمّ ابنک هذا باسم ابن هارون. قال النبی (صلى الله علیه وآله وسلم): وما اسم ابن هارون؟ قال: شبیر. قال: لسانی عربیّ یا جبرئیل. قال: سمّه الحسین…(۸).
وقال النبی (صلى الله علیه وآله وسلم): (علیه السلام)الحسن والحسین اسمان من أسماء أهل الجنه ما سمّیت العرب بهما فی الجاهلیه(۹).
عن أبی رافع، عن أبیه قال: رأیت رسول الله (صلى الله علیه وآله وسلم) أذن فی أُذن الحسین حین ولدته فاطمه (رضی الله عنها)(۱۰).
عن عبد العزیز بإسناده، عن النبی (صلى الله علیه وآله وسلم) قال: کان رسول الله (صلى الله علیه وآله وسلم) جالساً فأقبل الحسن والحسین، فلما رآهما (صلى الله علیه وآله وسلم) قام لهما، واستبطأ بلوغَهُما، فاستقبلهما وحملهما على کتفیْه وقال: (علیه السلام)نِعْمَ المطیُّ مطیُّکما، ونِعْمَ الراکبان أنتما(۱۱)
عن ابن عباس قال: کان رسول الله (صلى الله علیه وآله وسلم) حامل الحسین بن علی على عاتقه فقال رجل: نِعْمَ المرکب رکبت یا غلام، فقال النبی (صلى الله علیه وآله وسلم): (علیه السلام)ونِعْمَ الراکب هو(۱۲).
عن جابر قال: دخلت على النبی (صلى الله علیه وآله وسلم) وهو یصلی والحسن والحسین على ظهره، وقلت: نعم الجمل جملکما، ولما فرغ قال: (علیه السلام)نعم. نعم العدلان أنتما(۱۳).
وقال النبی (صلى الله علیه وآله وسلم): (علیه السلام)إن الحسن والحسین ریحانتای من الدنیا(۱۴).
وقال النبی (صلى الله علیه وآله وسلم): (علیه السلام)خیرُ رجالکم علی بن أبی طالب، وخیرُ شبابکم الحَسَن والحُسَیْن، وخیر نسائکم فاطمه بنت مـحمد(۱۵).
عن جعفر بن مـحمد، عن أبیه قال:(صلى الله علیه وآله وسلم)بایع رسول الله (صلى الله علیه وآله وسلم) الحسن والحسین وعبد الله بن جعفر وهم صغار، ولم یُبایع قطّ صغیرٌ إلا هم(علیهم السلام)(۱۶).
وروی عن جعفر بن مـحمد الصادق (علیه السلام) أنه قال: اصطرع الحسن والحسین (علیهما السلام) بین یدی رسول الله (صلى الله علیه وآله وسلم) فقال رسول الله (صلى الله علیه وآله وسلم): إیهاً حسن، فقالت فاطمه (علیها السلام): یا رسول الله استنهضت الکبیر على الصغیر، فقال (صلى الله علیه وآله وسلم): هذا جبرائیل (علیه السلام) یقول للحسین: إیهاً حسین خذ الحسن(علیه السلام)(۱۷).
فشخصیه الحسین (علیه السلام) وهو فتىً کانت بلا حدود، وقد ورثها من جده وأبیه وأُمه وأخیه (علیهم السلام)، فکانت قوته وجرأته قد ظهرت منذ صباه، فقد ورد عن الحسین بن علی (علیه السلام) أنّه قال: أتیت عمر بن الخطاب وهو یخطب على المنبر فصعدت إلیه، فقلت له: انزل عن منبر أبی واذهب إلى منبر أبیک. فقال عمر: لم یکن لأبی منبر، منبر أبیک والله لا منبر أبی، ثم قال لی: من علمک هذا؟ فقلت: والله ما علمنی أحد. فقال: لا تزال تأتینا، فجئت یوماً وهو خال بمعاویه وابن عمر على الباب فرجعت، فلقینی فقال: ألم أقل لک تأتینا؟ قلت: قد جئت وأنت خال بمعاویه وابن عمر على الباب قال: أفأنت مثل ابن عمر؟ وهل أنبت على رؤوسنا الشعر إلاّ الله ثم أنتم، إذا جئت فلا تستأذن(علیهم السلام)(۱۸).
کل هذا إشاره إلى أهلیتهم للإمامه والخلافه وهم صغار؛ لقول النبی (صلى الله علیه وآله وسلم): (علیه السلام)الحسن والحسین إمامان قاما أو قعدا(علیه السلام) وقول الحسین (علیه السلام) لعمر کلام خطیر للغایه، حیث نبهه على عدم التصدی للخلافه؛ لأنّ صعود المنبر معناه تزعم الخلافه.
عن هشام بن مـحمد قال: لما أُجری الماء على قبر الحُسَیْن. نضب بعد أربعین یوماً، وامتحى أثر القبر فجاء أعرابی من بنی أسد فجعل یأخذ قبضه قبضه ویشمّه حتى وقع على قبر الحسین وبکى، وقال: بأبی وأُمی ما کان أطیبک وأطیب تربتک میتاً، ثم بکى، وانشأ یقول:
أرادوا لیخفوا قبره عن ولیِّه***فطیب تراب القبر دلّ على القبر(۱۹)
وأما نظمه (علیه السلام) فمن ذلک ما نقله عنه ابن أعثم صاحب کتاب الفتوح، وهو أنـّه (علیه السلام) لما أحاطت به جموع ابن زیاد (لعنه الله)(۲۰) وقتلوا من قتلوا من أصحابه، ومنعوهم الماء کان له ولد صغیر فجاءه سهم فقتله، فرمله الحسین (علیه السلام)، وحفر له بسیفه، وصلى علیه، ودفنه وقال شعراً منه:
غدر القوم وقدماً رغبوا***عن ثواب الله رب الثقلین
قتلوا قدماً علیاً وابنه***حسن الخیر کریم الأبوین
حسداً منهم وقالوا اقبلوا***نقتل الآن جمیعاً للحسین
خیره الله من الخلق أبی***ثم أُمّی فأنا ابن الخیرتین
فضه قد صفیت من ذهب***فأنا الفضه وابن الذهبین
من له جد کجدی فی الورى***أو کشیخی فأنا ابن القمرین
فـاطم الزهراء أُمّـی وأبی***قاصم الکفر ببدر وحنین(۲۱)
________________________________________
۱-سوره الأحزاب : الآیه ۳۳٫
۲-المعجم الصغیر: ج ۱ ص ۱۷۶ ح ۱۷۷؛ سنن الترمذی: ج ۵ ص ۶۹۹ ح ۳۸۷۱، ص ۶۶۳ ح ۳۷۸۷؛ سیر أعلام النبلاء: ج ۴ ص ۳۸۴؛ بغیه الطلب: ج ۶ ص ۲۵۸۰؛ انظر المعجم الکبیر وفیه وحامتی: أی خاصه الرجل من أهله وولده وذوی قرابته، حامه الإنسان: خاصته ومن یقرب منه، لسان العرب: ج ۱۲ ص ۱۵۳ م.
۳-مفاتیح الجنان: ص ۴۰۵ حدیث الکساء؛ ینابیع الموده: ص ۱۲۵٫
۴-فرئد السمطین: ج۲ ص ۱۵۵، ح ۴۴۷٫
۵-ذخائر العقبى: ص ۲۲۹٫
۶-فرائد المسطین: ج ۲ ص ۷۲ ح ۳۹۵٫
۷-المعجم الکبیر: ج ۳ ص ۹۷ – ۲۷۷۸؛ کنز العمال: ج ۱۲ ص ۱۱۷ – ۳۴۲۷۱، انظر: مسند الإمام أحمد بن حنبل: ج ۲ ص ۱۵۹ ح ۷۶۹، الاستیعاب فی معرفه الأصحاب: ج۱ ص ۳۸۴؛ أنساب الأشراف: ج ۳ ص ۱۴۴؛ المعجم الکبیر: ج ۳ ص ۹۶ ح ۲۷۷۳؛ الأغانی: ج ۱۶ ص ۱۴۵؛ أسد الغابه: ج ۲ ص ۲۴؛ ذخائر العقبى: ۲۰۸؛ تاریخ مدینه دمشق: ج ۱۴ ص ۱۱۸ ح ۳۴۱۱؛ بُغیه الطلب: ج ۶ ص ۲۵۶۶٫
۸-فرائد السمطین: ج ۲ ص ۱۰۳ ح ۴۱۲٫
۹-الصواعق المحرقه: ص ۱۹۲٫
۱۰-المستدرک على الصحیحین: ج ۳ ص ۱۷۹٫
۱۱-ذخائر العقبى: ص ۲۲۶٫
۱۲-سنن الترمذی: ج ۵ ص ۶۶۱ ح ۳۷۸۴؛ سیر أعلام النبلاء ج ۴ ص ۳۸۵ رقم:۲۷۰؛ ینابیع الموده: ص ۲۶۲، ص ۱۹۴؛ أسد الغابه: ج ۲ ص ۱۶٫
۱۳-سیر أعلام النبلاء: ج ۴ ص ۳۸۵؛ ینابیع الموده: ص ۲۶۳؛ مقتل الحسین للخوارزمی: ج ۱ ص ۹۹؛ بغیه الطلب: ج ۶ ص ۲۵۷۴٫
۱۴-الإصابه فی تمییز الصحابه: ج ۱ ص ۳۳۲؛ الفصول المهمه: ص ۱۵۲؛ ینابیع الموده: ص ۱۹۳؛ تاریخ مدینه دمشق: ج ۱۴ ص ۱۲۹ ح ۳۴۱۹؛ کنز العمال: ج ۱۲ ص ۱۱۳ ح ۳۴۲۵۱؛ النهایه: ج ۲ ص ۲۸۸٫
۱۵-تاریخ مدینه دمشق: ج ۱۴ ص ۱۶۷ ح ۳۵۰۵؛ کنز العمال: ج ۱۲ ص ۱۰۲ ح ۳۴۱۹۱٫
۱۶-العقد الفرید: ج ۴ ص ۳۵۱؛ تاریخ مدینه دمشق: ج ۱۴ ص ۱۸۰ ح ۳۵۱۷٫
۱۷-الفصول المهمه: ص ۱۶۹؛ الإصابه فی تمییز الصحابه: ج ۱ ص ۳۳۲؛ ذخائر العقبى: ص ۲۳۳؛ تاریخ مدینه دمشق: ج ۱۴ ص ۱۶۵ح ۳۵۰۰؛ سیر أعلام النبلاء: ج ۴ ص ۴۰۵ رقم:۲۷۰؛ مقتل الحسین للخوارزمی: ج ۱ ص ۱۰۵؛ أسد الغابه: ج ۲ ص ۲۶؛ نور الأبصار: ص ۲۲۱
۱۸-تهذیب التهذیب: ج۳ ص ۴۳۶؛ الإصابه فی تمییز الصحابه: ج ۱ ص ۳۳۳، ینابیع الموده: ص ۱۹۷؛ تاریخ مدینه دمشق: ج ۱۴ ص ۱۷۵ ح ۳۵۱۷؛ مقتل الحسین للخوارزمی: ج ۱ ص ۱۴۵؛ سیر أعلام النبلاء: ج ۴ ص ۴۰۵ – ۲۷۰، وفیه: (صلى الله علیه وآله وسلم)أی بُنیّ، لو جعلت تأتینا وتغشانا، تهذیب الکمال: ج ۶ ص ۴۰۴؛ بغیه الطلب: ج ۶ ص ۲۵۸۴٫
۱۹-تاریخ مدینه دمشق: ج ۱۴ ص ۲۴۵ ح ۳۵۴۷؛ سیر أعلام النبلاء: ج ۳ ص ۳۱۷ وفیه: (صلى الله علیه وآله وسلم)انمحى بدل امتحى؛ کفایه الطالب: ص ۳۹۷؛ تهذیب الکمال: ج ۶ ص ۴۴۴؛ بغیه الطلب: ج ۶ ص ۲۶۵۷٫
۲۰-اللعن فی اللغه: هو الطرد والإبعاد من الخیر، ولعنهم الله: أی طردهم وأبعدهم من رحمته، واللعن فی القرآن الکریم بمعنى الطرد من رحمه الله، وقیل اللعن: هو العذاب، وقیل: الدعاء. واللعین: هو الشیطان لأنّه أبعد من رحمه الله. وهناک فرق بین السب واللعن لغویاً، مع أن کثیراً من الناس خلطوا بینهما حیث اعتبروا اللعن هو السب.
وأما السب: بمعنى الشتم، أی شتمه شتماً وجیعاً، أی نال من عرضه، وحتى النظر یأتی بمعنى السب إذا کان نظر شامت. وفی القرآن الکریم یوجد أکثر من أربعین آیه فی اللعن. وإن دلّ على شیءٍ فإنّما یدلّ على مشروعیه اللعن وجوازه، بل ورد الاستحباب به، ومن الآیات قوله تعالى: (إن الذین یؤذون الله ورسوله لعنهم الله فی الدنیا والآخره وأعد لهم عذاباً مهین). سوره الأحزاب: الآیه ۵۷، (إنّ الذین یکتمون ما أنزلنا من البینات والهدى من بعدما بیّنّاهُ للناس فی الکتاب أولئک یلعنهم الله ویلعنهُمُ اللاعنون) سوره البقره: الآیه ۱۵۹، (ألا لعنه الله على الظالمین) سوره هود: الآیه ۱۸٫ وأما الروایات فی اللعن منها:
عن أبی هریره قال: قال رسول الله ۲ : (صلى الله علیه وآله وسلم)ملعون ملعون من سب أباه، ملعون ملعون من سب أُمه، ملعون ملعون من عمل عمل قوم لوط، ملعون ملعون من أغرى بین بهیمتین، ملعون ملعون من غیَّر تخوم الأرض، ملعون ملعون من کمه أعمى عن الطریق تاریخ بغداد: ج ۴ ص ۳۳۰ ح ۲۱۴۶؛ میزان الاعتدال: ج ۱ ص ۱۰۶ ح ۴۲۰٫
عن أبی یحیى قال: کنت یوماً مع الحسن والحسین، فسبهما مروان سبَّاً قبیحاً، حتى قال: والله إنکم أهل بیت ملعونون، فقال الحسن والحسین، أو أحدهما: (صلى الله علیه وآله وسلم)والله، والله، والله لقد لعنک الله على لسان نبیه وأنت فی صلب الحکم فسکت مروان. المطالب العالیه: ج ۴ ص ۳۲۹ ح ۴۵۲۲٫
عن أبی هریره قال: قال رسول الله ۲: (صلى الله علیه وآله وسلم)لعن الله الراشی والمرتشی فی الحکم تاریخ بغداد: ج ۱۰ ص ۲۵۴ ح ۵۳۷۰٫
عن عائشه قالت قال رسول الله ۲: (صلى الله علیه وآله وسلم)شارب الخمر ملعون فی التوراه والإنجیل والقرآن. کتاب فردوس الأخبار: ج ۲ ص ۵۰۷ ح ۳۴۲۷٫
عن جابر قال: لعن رسول الله ۲ آکل الربا ومُوکِلَهُ وکاتبه وشاهدیْه وقال: (صلى الله علیه وآله وسلم)هم سواء. صحیح مسلم: ج ۳ ص ۴۰۷ ح ۱۵۹۸ – باب لعن آکل الربا ومؤکله.
عن أبی سعید: لعن رسول الله ۲ الفاعل والمفعول به، وأنا منهم بریء. میزان الاعتدال: ج ۲ ص ۵۰ ح ۲۷۸۰٫
قال رسول الله ۲ : (صلى الله علیه وآله وسلم)من تغوط على ضفه نهر یُتَوضأ منه ویُشرب فعلیه لعنه الله والملائکه والناس أجمعین تاریخ بغداد: ج ۸ ص ۳۵۶ ح ۴۴۵۶٫
عن أبی هریره قال: قال رسول الله ۲: (صلى الله علیه وآله وسلم)من لم تکن عنده صدقه، فلیلعن الیهود، فإنّها صدقه له تاریخ بغداد: ج ۱ ص ۲۵۸ ح ۸۷٫
راجع کتابنا أهل البیت (علیه السلام) امتداد القرآن، الفصل الخامس، مشروعیه اللعن [ المؤلف ].
۲۱-الفصول المهمه: ص ۱۷۷؛ مقتل الحسین لأبی مـخنف: ص ۱۳۴ وفیه: (صلى الله علیه وآله وسلم)بعد جدی فأنا ابن الخیرتین کتاب الفتوح: ج ۵ ص ۲۱۰؛ نور الأبصار: ص ۲۴۲