آیا اهمیت دادن به عید نوروز بدعت نیست
جهت استحضار خوانندگان گرامی نظریه فقهای بزرگ شیعه و روایاتی را که از ائمه علیهم السلام آمده ذکر می کنیم و آن سیره خلفای اهل سنت را در گرامی داشتن عید نوروز نقل می کنیم و قضاوت را به عهده خوانندگان گرامی می گذاریم
نظریه فقهاى بزرگ شیعه نسبت به نوروز
ابن فهد حلى از فقهاى بزرگ شیعه مى فرماید: «یوم النیروز یوم جلیل القدر». روز نوروز یک روز با عظمتى است. المهذب البارع، ج ۱، شرح ص ۱۹۱٫
حضرت آیت اللّه العظمى خوئى در پاسخ به استفتایى پیرامون فضیلت و اعمال عید نوروز پرسیده اند، ایشان پاسخ داده اند: «لا بأس بالاتیان بالأعمال المذکوره رجاء ، والله العالم». اگر این اعمال را به قصد رجاء باشد نه به قصد ورود، اشکال ندارد. صراط النجاه للمیرزا جواد التبریزی، ج ۲، ص ۴۲۶٫
از حضرت آیت اللّه العظمى سیستانى پرسیده اند: «هل یعد اعتبار النیروز عیدا من البدع فی الدین؟»
که آیا معتبر دانستن عید نوروز بدعت است؟
پاسخ داده اند: «لا یعد بدعه». خیر، بدعت شمرده نمى شود.
فقهاى شیعه به استناد روایات متعدد، فتوى به استحباب غسل روز نوروز داده اند.
علامه حلى مى فرماید: «ویستحب الغسل لیله الفطر… ویوم النیروز للفرس». غسل شب عید فطر و… و نوروز مستحب است. منتهى المطلب (ط.ق)، ج ۱، ص ۱۳۰٫
همین فتوى را مرحوم ابن فهد در مهذب ج ۱، ص ۱۹۱، صاحب حدائق در حدائق، ج ۴، ص ۲۳۴، و مقدس اردبیلى در مجمع الفائده، ج ۷، ص ۱۹٫
صاحب جواهر مى فرماید: «وأما غسل یوم النیروز فعلى المشهور بین المتأخرین بل لم أعثر على مخالف فیه».
و اما استحباب غسل روز نوروز، نظریه مشهور میان متأخرین است بلکه در میان فقهاء کسى را مخالف نیافتم. جواهر الکلام، ج ۵، ص ۴۱٫
سخنان ائمه علیهم السلام در باره نوروز
شیخ صدوق نقل مى کند: «وأتی علی علیه السلام بهدیه النیروز ، فقال علیه السلام : ما هذا؟»
خدمت حضرت امیر (ع) هدیه اى آوردند، حضرت فرمود این چه هدیه این است؟ پاسخ دادند: «یا أمیر المؤمنین الیوم النیروز» این هدیه روز نوروز است، حضرت هدیه را پذیرفت و فرمود «اصنعوا لنا کل یوم نیروزا». شما هر روز را براى ما نوروز قرار دهید. (هر روزتان نوروز باد). من لا یحضره الفقیه، ج ۳، ص ۳۰۰، ح ۴۰۷۳ .
از این روایت استفاده مى شود که حضرت هیچگونه مخالفتى با عید نوروز نفرمودند، بلکه فرمودند هر روزتان نوروز باد.
و در روایت دیگرى حضرت امیر علیه السلام فرمود: «الیوم لنا عید ، وغدا لنا عید ، وکل یوم لا نعصی الله فیه فهو لنا عید
امروز براى ما عید است و فردا هم عید ما هست و هر روز که خدا را معصیت نکنیم آن روز عید ما است.
مستدرک الوسائل، ج ۶، ص ۱۵۴، ح ۶۶۷۹٫
شیخ طوسى در مصباح از امام صادق (ع) نقل کرده که حضرت به معلى بن خنیس فرمودند: «إذا کان یوم النیروز فاغتسل والبس أنظف ثیابک ، وتطیب بأطیب طیبک ، وتکون ذلک الیوم صائما
روز نوروز غسل کن و پاکیزه ترین لباست را بپوش و خود را خوشبو نما و این روز را روزه بگیر و بعد از نماز ظهر و عصر چهار رکعت نماز (با آداب خاصى) بجاى آور و دعا کن «یغفر لک ذنوب خمسین سنه». خداوند گناه پنجاه سال تو را مى آمرزد.
وسائل الشیعه (آل البیت)، ج ۸، ص ۱۷۲ – ۱۷۳، ح ۱۰۳۳۸، مصباح المتهجد : ۷۹۰٫
ابن فهد حلى در مهذب نقل کرده که امام صادق (ع) به معلى بن خنیس فرمود: «إن یوم النیروز هو الیوم الذی أخذ فیه النبی ( صلى الله علیه وآله ) لأمیر المؤمنین ( علیه السلام ) العهود بغدیر خم فأقروا له بالولایه ، فطوبى لمن ثبت علیها ، والویل لمن نکثها»
روز نوروز همان روزى است که پیامبر اکرم صلّى اللّه علیه وآله در غدیر خم، از مردم نسبت به امیر مؤمنان (ع) عهد و پیمان گرفت. و در این روز با ولایت على (ع) تجدید پیمان نمایید، خوشا به حال کسى که در ولایت على (ع) ثابت قدم بماند و واى به حال کسى که پیمان شکنى کند.
و حضرت در ادامه فرمود: «وما من یوم نیروز إلا ونحن نتوقع فیه الفرج ، لأنه من أیامنا حفظه الفرس وضیعتموه».
ما در روز نوروز انتظار فرج داریم، زیرا آن روز از روزهاى ویژه ما اهل بیت است که شما آن را ضایع کردید ولى فارسها آن را حفظ کردند.
المهذب : ۱۹۴، وسائل الشیعه (آل البیت)، ج ۸، ص ۱۷۳ ، ح ۱۰۳۳۹، والبحار ۵۹ : ۱۱۹٫
سیره خلفای اسلامی در عید نوروز
علامه سید جعفر مرتضى مى نویسد: اهل سنت روز نوروز را گرامى مى داشتند و به همدیگر هدایا مى فرستادند، خلیفه اسلامى متوکل عباسى، در بغداد، چیزهاى ساخته شده از عنبر و گلهاى مخصوصى میان مردم توزیع مى کرد. الدیارات / ص ۵۷ ، وراجع ص ۳۹ / ۴۰ ونشوار المحاضرات / ج ۸ / ص ۲۴۶ والعامه فی بغداد / ص ۲۵۳ / ۲۵۴ عنهما وعن عجائب المخلوقات / ص ۱۲۱ وعن صبح الأعشى / ج ۲ / ص ۴۲۰ .
«وقیل إنّه أول من أخر النیروز رفقا بأهل الخراج
گفته اند که ایشان اولین کسى بود که روز عید نوروز را به خاطر مدارا با اقلیتهاى مذهبى، به تأخیر انداخت. محاضره الأوائل / ص ۱۴۲ .
و مادر مقتدر عباسى این روز را گرامى مى داشت. نشوار المحاضرات / ج ۱ / ص ۲۹۳ ، وراجع : المستطرف / ج ۲ / ص ۵۲ .
واثق هم این روز را گرامى مى داشت. الأغانی / ج ۱۹ / ص ۲۳۰ .
و مصنور دوانیقى نیز به این روز اهمیت مى داد
و اول کسى که روز نوروز را گرامى داشت و عید باستانى اعلام کرد، حجاج بن یوسف ثقفى بود. الأوائل / ج ۲ / ص ۳۴٫
دکتر صالح وردانى از علماى مصر مى نویسد: وکان الفاطمیون بالإضافه إلى ذلک یحتفلون بعید النیروز ویوزعون فیه أصناف الحلوى.
در زمان حکومت فاطمیون، عید نوروز را جشن مى گیرفتند و انواع شیرینى جات در این روز توزیع مى کردند. الشیعه فی مصر ص ۳۴٫
تمام این کارها توسط خلفاى اسلامى در سه قرن آغازین اسلام، انجام مى گرفت و هیچ یک از علماى بزرگ اعتراض نمى کردند. المواسم والمراسم ص ۹۹٫