تقویم شیعه بیست و سوم ذی القعده
۱- وقوع غزوه ی «بنی قُرَیظه» (۴ هجری قمری)
۲- شهادت امام رضا «علیه السلام» بقولی (۲۰۳ هجری قمری)
۳- مرگ «زبیر بن بکار» (۲۵۶ هجری قمری)
۴- درگذشت آیت الله «اسماعیل معزی» (۱۳۶۳ هجری قمری)
۵- درگذشت آیت الله «شیخ محمدصالح حائری مازندرانی» (۱۳۹۱ هجری قمری)
۶- درگذشت آیت الله «محمود انصاری قمی» (۱۴۱۹ هجری قمری)
—
۱- وقوع غزوه ی «بنی قُرَیظه» (۴ هجری قمری)
یهودیان طایفه ی بنی قریظه که با مسلمانان مدینه، پیمان دفاعی برقرار کرده بودند، پس از هجوم جبهه ی متحد استکبار، متشکل از یهودیان، مشرکان قریش و طوایف دیگر عرب به شهر مدینه و وقوع نبرد سرنوشت ساز خندق (جنگ احزاب) نسبت به مسلمانان، مرتکب خیانت شده و موجب تقویت جبهه ی کفر و شرک و تضیعف روحیه ی مسلمانان مدینه گردیدند.
به همین جهت، پس از پیروزی مسلمانان درجنگ احزاب با قهرمانی های مولای متقیان امام علی بن ابیطالب (علیهماالسلام)، مسلمانان به فرمان پیامبر اکرم (صلی الله علیه و آله و سلّم) بلادرنگ به سوی قلعه ی بنی قریظه رهسپار گردیدند و آنان را به مدت ۱۵ (و به روایتی ۲۵) روز در محاصره ی خویش گرفتند.
سرانجام سران طایفه ی بنی قریظه چاره ای جز تسلیم ندیده و به داوری سعدبن معاذ یکی از صحابه ی بزرگ پیامبر (صلی الله علیه و آله و سلّم( رضایت دادند.
سعدبن معاذ، اشد مجازات را که قتل مردان جنگی قبیله بود برای آنان پیشنهاد نمود که مورد پذیرش پیامبر اکرم (صلی الله علیه و آله و سلّم( واقع گردید.
به این صورت، فتنه و خیانت، از ریشه خشکانیده شد و شرّ یهود از سر مسلمانان کوتاه گردید.
در این جنگ که در روز بیست و سوم ذی القعده سال ۴ ه.ق به وقوع پیوست مسلمانان ۳۰۰۰ نفر بودند و یک نفر به نام خلّاد بن سوید از آنان شهید شد و کفار ۹۰۰ نفر بودند که همۀ آنها کشته شدند.{۱}
۱) الموسوعه الکبری فی غزوات النبی الاعظم صلی الله علیه و اله: ج ۳ ص ۱۹۲ .
—
۲- شهادت امام رضا «علیه السلام» بقولی (۲۰۳ هجری قمری)
بیست و سوم ذیقعده روز زیارتی امام رضا (علیه السلام) و به روایتی{۱} شهادت آن حضرت در طوس از سوی مأمون عباسی است.
البته قول مشهور درشهادت آن امام همام روز آخر ماه صفر سال ۲۰۳ ه.ق یعنی دو سال پس از آوردن آن حضرت از مدینه به خراسان و یک سال و اندی پس ازصدور فرمان ولیعهدی به نام آن حضرت، از سوی مأمون عباسی می باشد.
طبق قول مشهور، آن حضرت پس ازشهادت پدربزرگوارش، درسن ۳۵ سالگی عهده دارمقام ولایت و رهبری شد و مدت امامت آن حضرت ۲۰ سال به طول انجامید، که ۱۰ سال آن با خلافت هارون الرشید و ۵ سال با خلافت محمد امین و ۵ سال دیگر با خلافت عبداللَّه مامون مصادف بود.
از عمر آن حضرت در هنگام شهادت، ۵۴ سال و ۳ ماه و ۱۹ روز می گذشت.
۱) مسار الشیعه : ص ۱۶ . العدد القویه: ص ۲۷۵ . فیض العلام : ص ۹۷ .
—
۳- مرگ «زبیر بن بکار» (۲۵۶ هجری قمری)
ابوعبدالله، زبیر بن بکار بن عبدالله بن مصعب بن ثابت بن عبدالله بن زبیر در حدود سال ۱۷۲ ه.ق در حجاز به دنیا آمد و در همان سرزمین رشد کرد و در مکه معظمه به قضاوت منصوب گردید.
پیش از او، پدرش بکار بن عبدالله، قاضی مکه بود و پس از مرگ بکار، بنا به فرمان متوکل عباسی دهمین خلیفه عباسیان زبیر بن بکار، به این مقام برگزیده شد و تا آخر عمرش، منصب قضاوت را برعهده داشت{۱} و به میل و خواست خلفای عباسی (یعنی: متوکل، منتصر، مستعین، معتز و مهتدی) در میان مردم داوری می‌نمود.
وی از علمای اهل سنت و از نَسَب‌شناسان معروف عرب بود و کتاب‌های چندی در أنساب و تاریخ، به رشته تحریر درآورد.
زبیر بن بکار، همانند جدش عبدالله بن زبیر، از جهت اعتقادی، از مخالفان و دشمنان اهل بیت (علیهم السلام) بود و نسبت به مقام شامخ امیرالمومنین (علیه السلام) دشمنی و کینه زیادی داشت.{۲}
او همان شخصى است که بر حضرت رضا (علیه السلام) ظلم نمود و حضرت نیز او را نفرین فرمود، در وقت دعاى حضرت از قصر بیرون افتاد و گردنش کوبیده شد.
وی به خاطر اختلاف با یکی از طالبیین و سوگند دادنش به محراب و قبر رسول خدا (صلی الله علیه و آله)، به بیماری برص (پیسی) گرفتار و پاهایش به آن مبتلا شده بود. {۳}
سرانجام در ۲۳ ذی القعده سال ۲۵۶ ه.ق در ۸۴ سالگی در مکه معظمه، به کام مرگ گرفتار آمد و به سرای مکافات منتقل گردید.{۴}
۱) کشف الیقین (علامه حلی)، ص ۴۷۰٫
۲) همان.
۳) وقایع الایام (شیخ عباس قمی)، ص ۹۹٫
۴) کشف الیقین، ص ۴۷۰؛ وقایع الایام، ص ۹۹٫
—
۴- درگذشت آیت الله «اسماعیل معزی» (۱۳۶۳ هجری قمری)
شیخ اسماعیل فرزند محمد حسن معزّی (معزالدین) در سال ۱۲۸۸ ه.ق در خانواده ای مذهبی و دوستدار دانش و فرهنگ در شهر اصفهان چشم به جهان گشود.
وی با اشتیاق فراوان به تحصیل علم و معرفت پرداخت و نزد استادان برجسته, علوم ادبیات عرب و منطق و کلام و فقه و اصول را فرا گرفت.
از جمله اساتیدش آخوند ملا محمد کاشی، آقا شیخ هادی تهرانی ، شیخ الشریعه اصفهانی و سید محمدکاظم یزدی می باشند.
در مدت اقامتش در نجف اشرف, سحرگاهان به حرم مطهر امیرالمومنین حضرت علی (علیه السلام) مشرف می شد و پس از برپایی نماز شب و نماز صبح و زیارت آن مضجع شریف و خواندن زیارت جامعه و زیارت عاشورا و اقامه ی یک شبانه روز نماز قضا برای مرحوم پدرش, روح و روان خویش را در ملکوت الهی به پرواز در می آورد و با اذکار و ادعیه خاص به حضرت ولی عصر (عجل الله تعالی فرجه) اظهار ارادت می کرد.
وی افزون بر مداومت به قرائت زیارت عاشورا با آداب ویژه, در فرصت های مناسب نیز به شوق زیارت حضرت ابا عبدالله الحسین (علیه السلام) از نجف با پای پیاده به کربلا مشرف می شد و از فیوضات قدسی سیدالشهداء بهره مند می گردید.
آیت الله معزی پس از دوازده سال اقامت در نجف اشرف و کسب علم و معرفت و تدریس و تزکیه نفس در ۲۱ رجب سال ۱۳۳۳ ه.ق به ایران و اصفهان باز می گردد و مورد استقبال علما و مردم اصفهان قرار می گیرد.
ایشان در اصفهان در مسجد کمر زرین و مسجد سلام به اقامه ی نماز جماعت می پردازد و در مدرسه علمیه نوریّه و مدرسه علمیه کاسه گران- حکیمیه- و مدرسه علمیه جدّه بزرگ تدریس می کند.
او برای درک شب قدر واقعی، یک سال تمام شب ها را به احیا و عبادت در مسجد سلام می گذراند و سپس به درخواست جمعی از خواص این کار را تکرار می کند و یک سال دیگر نیز همه آداب احیا و عبادت و شب زنده داری را به جا می آورد.
از جمله آثار ایشان «مجالس الموحدین» و «رساله در اجتهاد و تقلید» است.
سرانجام این عالم عامل و فقیه زاهد و مدرس محقق در سن ۷۵ سالگی, در شب جمعه بیست و سوم ذی القعده سال ۱۳۶۳ ه.ق به بارگاه ربوبی بار یافت و در تکیه کازرونی اصفهان به خاک سپرده شد.
—
۵- درگذشت آیت الله «شیخ محمدصالح حائری مازندرانی» (۱۳۹۱ هجری قمری)
شیخ محمد صالح حائری مازندرانی در حدود سال ۱۲۹۸ ه.ق در شهر مقدس کربلا به دنیا آمد.
وی در ابتدا ادبیات عرب را فرا گرفت و دروس دیگر سطح و فلسفه و منطق را از محضر پدر و برادرش استفاده نمود.
هنوز ۱۵ سال از عمر محمد صالح نمی گذشت که “رساله غَسّاله” را تألیف کرد و به مرحوم آخوند خراسانی عرضه نمود.
آخوند با مشاهده این رساله و پی بردن به نبوغ و استعداد بی نظیر این نوجوان، وی را با خود به نجف اشرف برد، و پس از سالیانی در شمار شاگردان بزرگ آخوند گردید.
ایشان همچنین از محضر بزرگانی همچون: میرزا حسین خلیلی و ملااسماعیل بروجردی فقه و اصول و حکمت آموخت و به مدارج والای علمی رسید.
تلاش علمی و ذوق سرشار شیخ محمدصالح، توجه همه صاحب نظران را به خود جلب کرد، چرا که کتاب ها و رسایل زیادی را به تألیف درآورده بود و حتی در شانزده سالگی به درجه اجتهاد نائل آمد.
آیت الله مازندرانی در ۲۶ سالگی راهی بابل گردید و در آنجا به اقامه شعائر دینی و خدمات مذهبی مشغول شد و بعدها مرجع دینی بسیاری از مؤمنین قرار گرفت.
شیخ محمدصالح در زمان رضاخان پهلوی، سخنان قاطعی در مسجد جامع بابل ایراد کرد و از حکومت و شخص شاه انتقاد نمود که به حبس وی در تهران انجامید.
بر اثر این حرکت، قرار بر اعدام ایشان شد که به دلیل اعتراض شدید مراجع وقت، به آزادی و تبعید وی به سمنان منجر گردید و این عالم سترگ تا پایان عمر در سمنان اقامت گزید.
از این عالم ربانی در حدود سیصد تألیف و رساله بر جای مانده که حکمت بوعلی در ۵ جلد، سیمای ایمان، دیوانُ الادب و تاریخ معارف امامیه از آن جمله اند.
این فقیه مجاهد سرانجام پس از عمری خدمت و تلاش و زندگی پر بار، در ۲۳ ذیقعده سال ۱۳۹۱ ه.ق در سمنان به لقاء الله پیوست و پس از تشییعی با شکوه، در جوار حرم حضرت ثامنالحجج (علیه السلام) به خاک سپرده شد.
—
۶- درگذشت آیت الله «محمود انصاری قمی» (۱۴۱۹ هجری قمری)
شیخ محمود انصاری قمی در حدود سال ۱۳۴۰ ه.ق در خانواده تقوا و فضلیت در قم به دنیا آمد.
او در ده سالگی پدر را از دست داد و تحت سرپرستی برادرانش، دروس اولیه را فرا گرفت.
در جوانی برای ادامه تحصیلات خود راهی حوزه نجف شد و از محضر آیات عظام: سید عبدالهادی شیرازی، سید محسن حکیم و سید ابوالقاسم خویی کسب فیض نمود.
وی بعدها از این بزرگواران و عالمانی نظیر حضرات آیات: سید محمدرضا گلپایگانی، سید احمد خوانساری و امام خمینی اجازه اجتهاد و از شیخ آقا بزرگ تهرانی و سید شهاب الدین مرعشی نجفی اجازه روایت گرفت.
او با آغاز نهضت اسلامی مردم ایران و دستگیری امام خمینی، در ترغیب و تشجیع علمای نجف به حمایت از ایشان، نقش مهمی ایفا کرد و فعالیت زیادی نمود.
وی پس از آن به تهران آمد و به فعالیت های دینی و اجتماعی و امور خیریه پرداخت.
آیت اللَّه انصاری در کنار تاسیس دو مسجد و دو بیمارستان، در راه برطرف کردن مشکلات مردم تلاش فراوانی از خود نشان می داد و در این راه از هیچ کوششی فروگذار نمی کرد.
آیت اللَّه انصاری مورد وثوق و اعتماد بسیاری از مراجع تقلید بود و تعدادی از آنان، امر غُسل و تدفین خویش را به ایشان محوَّل کرده بودند.
از این عالم خدمتگزار، تالیفات چندی بر جای مانده که برخی از آثار ایشان عبارتند از: تقریرات درس فقه آیت اللَّه سید محسن حکیم و تقریرات دروس فقه، اصول و تفسیر آیت اللَّه خویی.
سرانجام آن خدمتگزار صادق دین در سحرگاه ۲۳ ذی قعده ۱۴۱۹ ه.ق بدرود حیات گفت و پس از تشییعی با شکوه، در قبرستان شیخان قم به خاک سپرده شد.