از جمله وظایف اهل دنیا در قبال اموات، زیارت قبور انها است.
در اخبار و احادیث برای زیارت قبور اموات مومنین، ثواب و بهره ای خاص ذکر شده است. به برخی از این روایات توجه کنید:
حضرت امیر علیه السلام می فرماید:
زوروا موتاکم فانهم یفرحون بزیارتکم، ولیطلب احدکم حاجته عند قبر ابیه و عند قبر امه بما یدعوا لهما.[۱]
امواتتان را زیارت کنید که انان به زیارت شما خوشحال می شوند، هر کدام از شما باید حاجت خود را نزد قبر پدر و مادرش از خدا بخواهد.
عبدالله بن سلیمان می گوید: از امام باقر علیه السلام، زیارت قبور و کیفیت ان را پرسیدم حضرت فرمود:
اذ کان یوم الجمعه فزرهم فانه من کان منهم فی ضیق وسع علیه ما بین طلوع الفجر الی طلوع الشمس، یعلمون بمن اتاهم فی کل یوم، فاذا طلعت الشمس کانوا سدی.
روز جمعه انها را زیارت نما، هر کدام در تنگی باشد بین طلوع فجر صادق و افتاب در گشایش قرار می گیرد و البته او هر روزه بر احوال زایرانش عالم است و چون خورشید طلوع کند، رها می گردند.
راوی پرسید: ایا زایرش را می بیند و شاد می شود؟
حضرت فرمودند:
نعم ویستوحشون له اذا انصرف عنهم.[۲]
بلی و وقتی زایرش برمی گردد وحشت وی را می گیرد.
پیامبر خدا صلی الله علیه و اله در مورد میزان بهره ای که به خاطر عبور عالم دینی از قبرستان نصیب اهل قبور می شود، می فرمایند:
ما من عالم او متعلم یمر قریه من قری المسلمین او بلده من بلاد المسلمین ولم یاکل من طعامهم ولم یشرب من شرابهم و دخل من جانب وخرج من جانب اخر، الارفع الله تعالی عذاب قبورهم اربعین یوما.[۳]
عالم و یا طالب علمی که به قریه ای از قراء مسلمین یا شهری از شهرهای مسلمانان گذر کنند، حتی اگر در انجا نماند و از غذایشان نخورد و از ابشان ننوشد، بلکه از سویی امده و از سوی دیگر خارج شود، خداوند بواسطه او چهل روز عذاب را از قبرهایشان بر می دارد.
لازم به ذکر است هر گونه خیراتی که برای میت صورت پذیرد، بی تاثیر در ترقی و تکامل او نیست. او دستش از اعمال قطع شده است و هیچ عملی را نمی تواند انجام دهد و همواره منتظر است تا بلکه از دنیا به او چیزی برسد.
امده است که:
اموات در هر جمعه و ماه مبارک رمضان می ایند و هر کدام از انان با صدای گریان و حزینی ناله می زنند که: ای خانواده ام و ای فرزندانم ای اقربایم، چیزی برای ما بفرستید، خدا شما را رحمت کند، ما را بیاد داشته باشید و از دعاهایتان فراموش نکنید، بر ما و غریبیمان رحم نمایید، ما در زندانی تنگ و غمی طولانی گرفتار شده ایم، بر ما از دعا و صدقه بخل نورزید شاید خدا به ما رحم نماید قبل از اینکه شما هم مثل ما از دنیا بروید. حسرت بر ما که مثل شما توانا نیستم.. ..[۴]
امام صادق علیه السلام می فرماید:
ست خصال ینتقع بها المومن من بعد موته، ولد صالح یستغفرله، و مصحف یقرا فیه، و قلیب یحفره، و غرس یغرسه، و صدقه ماء یجریه، و سنه حسنه یوخذ بها بعده.[۵]
شش چیزند که مومن را بعد از مرگش نفع می رسانند، فرزند صالحی که برای او استغفار کند، قرانی که او نوشته و دیگران ان را تلاوت کنند. چاهی که حفر کرده، درختی که غرس نموده، ابی که جاری ساخته و هر سنت حسنه ای که بعد از اوبدان عمل کنند.
امام صادق علیه السلام نیز می فرمایند: چه بسا میت در سختی باشد سپس فرجی به او رسد، می گویند این به جهت نماز فلانی به شما رسیده است.
متاسفانه فرفه وهابیت از اهل تسنن، بزرگداشت موالید و وفیات را بدعت می شمارد و حتی جشن ولادت و عزای وفات اولیاء خدا را شرک می داند.
بطلان این عقیده که حاکی از نوعی افراط و کوته بینی است، ظاهرتر از انست که از ان بحث شود. معنای شرک واضح است، شرک یعنی پرستش کسی یا چیزی در کنار ستایش خداوند. ولی محبت به چیزی و یا کسی که در طول محبت خداوند محسوب شود، هرگز شرک نیست. مثلا محبت به والدین، فرزندان، همسر، دوستان مومن، مکانهای مقدس چون کعبه و بیت المقدس و چیزهای مقدس چون حجرالاسود، هرگز شرک نیست.
به نظر نمی رسد که وهابیت تبعات انچه را که می گویند بپذیرند، که در این صورت حتی بوسیدن همسرانشان شرک خواهد بود.
انان صرفا برای بیان عداوت خود با دیگر مسلمانان اعم از شیعیان و واقع گرایان سنی، چنین مطالبی را عنوان کرده اند و از ان فقط در مورد اظهار محبت به فرزندان پیامبر صلی الله علیه و اله و قبور انان استفاده می کنند و لذا این ایده چیزی جز معاندت با محبت مسلمانان به ال بیت پیامبر صلی الله علیه و اله نیست.
قران کریم بارها پیامبران خدا و پیامبر اسلام و کسانی که عمل خیری انجام داده اند ستوده است و موارد این ستایشها در قران بسیارند.
یعقوب برای یوسفش چهل سال گریست، پیامبر اسلام در مرگ حمزه فرمود: حمزه گریه کننده ندارد و اهل مدینه را با این سخن گریاند و.. .
روایات وارده از رسول خدا صلی الله علیه و اله نیز در مورد دعوت به زیارت قبور در کتب روایی اهل سنت کم نیست و مثلا ابن ماجه و ترمذی هر دو، روایت ذیل را از ان حضرت نقل کرده اند که فرمودند:
کنت نهیتکم عن زیاره القبور فزوروها فانها تزهد فی الدنیا و تذکر الاخره.[۶]
من شما را از زیارت قبور نهی کرده بودم، از این به بعد به زیارت قبور بروید که موجب بی اعتنایی در دنیا شده و اخرت را به خاطر ادمی می اورد.
ناگفته نماند که هنگام زیارت قبور، می توان تلاوت قران نمود و برای بخشش خطاهای اهل قبور استغفار کرد.
علاوه اینکه دعاها و زیارتهایی نیز وارد شده است که به نمونه هایی از انها اشاره می شود.
عمر بن ابی المقدام می گوید: امام باقر علیه السلام در بقیع بودم که نزد قبر مردی از شیعیان کوفه امدیم، حضرت بر ان قبر ایستاد و گفت:
اللهم ارحم غربته و صل وحدته و انس و حشته (و امن روعته) و اسکن الیه من رحمتک ما یستغنی بها عن رحمه من سواک و الحقه بمن کان یتولاه.[۷]
خدایا بر غربتش ترحم فرما، و تنهایی اش را به رحمت متصل فرما. و وحشتش را ایمن بخش و رحمت خود را نصیب او ساز، بدان حد که از لطف غیر تو غنی گردد، از رحمت خودت بر او عطا فرما و او را به کسی که وی را دوست می داشته ملحق ساز.
دعای ذیل نیز برای اموات در قبرها، از امام صادق علیه السلام نقل شده است:
اللهم جاف الارض عن جنوبهم وصاعد الیک ارواحهم و لقهم منک رضوانا و اسکن الیهم من رحمتک ما تصل به وحدتهم و تونس به وحشتهم، انک علی کل شی ء قدیر.[۸]
بار الها، زمین را از پهلویشان تهی کن، و روانشان را به سوی خودت بالا بر و با خشنودیت با انان ملاقات فرما و از رحمتت همنشینشان ساز تا تنهایی انان را به ان متصل کنی و وحشتشان را به ارامش مبدل سازی، که تو بر همه چیز قادر و توانایی.
عبدالله بن سنان می گوید: به امام صادق علیه السلام گفتم: سلام دادن بر اهل قبور چگونه است؟
حضرت فرمودند: بگو:
السلام علی اهل الدیار من المسلمین و المومنین و انتم لنا فرط و نحن انشاء الله بکم لاحقون.[۹]
سلام بر اهل این دیار، از مسلمانان و مومنان شما بر ما پیش گرفتید و ما به خواست خدا به شما ملحق می شویم.
پی نوشت ها
[۱] فروع کافی، ج ۳، ص ۲۲۹.
[۲] وسایل الشیعه، ج ۷، ص ۴۱۵.
[۳] جامع الاخبار، ص ۱۷۹.
[۴] مستدرک الوسایل، ج ۲، ص ۱۶۲.
[۵] بحارالانوار، ج ۶، ص ۲۹۳.
[۶] سنن ابن ماجه، ج ۱، ص ۱۱۴؛ صحیح ترمذی، ج ۳، ص ۲۷۴؛ این روایت در منابع شیعی نیز وارد شده است. ر. ک. وسایل الشیعه، ج ۱۴، ص ۱۷۰؛ بحارالانوار، ج ۱۰، ص ۴۴۱.
[۷] فروع کافی، ج ۳، ص ۲۳۹.
[۸] من لا یحضره الفقیه، ج ۱، ص ۱۸۰.
[۹] فروع کافی، ج ۳، ص ۲۲۹.
منبع