خانواده: شالوده هر جامعه خانواده است و در واقع هسته ی اولیه ی تشکیل جوامع نیز محسوب می شود. خانواده محل رشد، حرکت و تعالی است. ازدواج مرحله مهم و آغازین تشکیل خانواده است. با ازدواج پیمان زناشوئی محکم ترین قرارداد اجتماعی به وجود می آید که می توان آن را ناشی از دوستی و رحمت متقابل بین زن و شوهر دانست که قرآن کریم در سوره روم آیه ۲۱ به آن اشاره دارد و این پیمان را محکم ترین پیمان ها برای شکل گیری نهاد خانواده می داند (سوره نساء / ۴)
روابط عاطفی و جنسی: قرآن کریم بر ازدواج و تشکیل خانواده تأکید ورزیده و آن را یک سنت الهی در سیره انبیاء و رسولان الهی دانسته است. قرآن کریم به همه ی نیازهای جسمانی و روانی انسان ها توجه داشته و در این میان به نیازهای جنسی و عاطفی تأکید و در بسیاری از آیات قرآن، نکته هایی را درباره آن بیان داشته است. در قرآن کریم بر دوستی زوجین و روابط جنسی و عاطفی و زینت آن برای زندگی، تصریح شده است (آل عمران / ۳، آیه ۱۴) و حتی روابط عاطفی و جنسی در سیره ی پاک و طیب انبیاء مورد تأکید قرار گرفته است. (من اخلاق الانبیاء حب النساء) (وسائل الشیعه، ج ۱۴، ص ۱۰) به گونه ای که رسول الله (ص) فرموده اند: از دنیای شما عطر همسر صالحه و نماز را دوست می دارم (۱)یکی از ابعاد مهم زندگی انسان، لذت جوئی است که می توان اوج آن را در روابط عاطفی و جنسی زوجین دانست (وسائل الشیعه، ج ۱۴، ص ۱۰) تعالیم قرآنی این واقعیت زندگی بشری را تأکید می کند و حتی آن را به زندگی پس از مرگ تعمیم داده و گفته شده است که مردم در دنیا و آخرت از هیچ چیز به اندازه روابط جنسی لذت نمی برند. (۲)در معارف قرآن به روابط عاطفی و جنسی با دید معنوی و عبادی نگریسته شده است و قرآن ناطق (حضرات معصومین علیهم السلام) در موارد متعددی صحبت از پاداش اُخروی در روابط جنسی نموده اند. اولیای دین روابط عاطفی و جنسی زوجین را با معادل سازی پاداش اُخروی آن با تکالیف دشوار دینی همچون جهاد فی سبیل الله و ریزش گناهان و پاک شدن افراد مورد تأکید و توجه قرار داده اند. ایجاد این نگرش مثبت دینی به این روابط باعث می شود زوجین از روابط مشروع خود لذت و نشاط بیشتری ببرند و این از امتیازات مهم دین اسلام نسبت به برخی از ادیان است که غالباً روابط عاطفی و جنسی زوجین را با دید منفی نگریسته اند.
اهداف قرآن از طرح روابط عاطفی و جنسی زوجین: در بررسی آیات وحیانی و بررسی نظرات مفسرین قرآن می توان اهداف قرآن از طرح روابط عاطفی و جنسی را بدین ترتیب مطرح و برشمرد:
۱- ارضاء مشروع نیازهای عاطفی و جنسی زوجین: عدم توجه به ارضاء مشروع زوجین از سوی طرفین موجب پیدایش بیماری های روحی، روانی جسمانی و آسیب های فردی و خانوادگی و بعضاً اجتماعی می گردد. اسلام عزیز براساس آیات وحیانی قرآن آن را یک نیاز واقعی و صحیح دانسته و با القای تفکری مثبت نسبت به ارضاء عاطفی و جنسی زوجین در نهاد خانه و خانواده آن را موجب رشد و کمال انسان دانسته است.
۲- آرامش روانی زوجین: از جمله اهداف ازدواج و تشکیل خانواده و ارضاء نیازهای عاطفی و جنسی رسیدن به آرامش روانی است. زن و شوهر در سایه روابط صحیح عاطفی و جنسی به یک سکونت قلبی و آرامش روانی دست می یابند.قرآن کریم در آیات متعددی به این واقعیت اشاره می کند(از نشانه های خداوند این است که از نوع خودتان، همسرانی برای شما آفریده تا در کنار آنان آرامش یابید و میانتان دوستی و رحمت نهاد) (سوره روم / ۳۰، آیه ۲۱)(و اوست خدایی که شما را از نفس واحدی آفرید و همسرانی را از آن پدید آورد تا در کنار او بیاسائید) (اعراف / ۷، آیه ۱۸۹)
نکته مهم: مفسران در تحلیل و بررسی این آیات به طرح سه نکته مهم پرداخته اند:نکته اول: هم شکلی در ساختمان و همنوعی زن و مرد است که در ایجاد آرامش آن ها نقش مهمی دارد.نکته دوم: مکمل بودن شخصیت زن و مرد برای یکدیگر است به طوری که ساختار بدنی و هورمونی زن و مرد و ویژگی های روانی آن ها مایه ی جذب طرف مقابل و انس زن و مرد با هم می شود.نکته سوم: زن و مرد به ویژه در دوران جوانی دچار احساسات و کشش های معارض هستند. ازدواج تسکین بخش این ناآرامی هاست چرا که با برقراری روابط عاطفی و جنسی زوجین در محیط خانه و خانواده آرامش و امنیت آن ها فراهم می گردد.
۳- سلامت یابی زوجین در عصر حاضر که رفتارهای جنسی از چارچوب ازدواج قانونی خارج شده اهمیت مهر و محبت متقابل که فقط در سایه ی ازدواج فراهم می شود اهمیت بیشتری دارد به گونه ای که نیاز به مهر و محبت و داشتن شریک و همراه در زندگی، از مهم ترین انگیزه های ازدواج و تشکیل خانواده است. گویا مهر و محبت به همسر و عطوفت کلامی و لمسی و غمخواری و پذیرش همدیگر از نهایت صمیمیت لازمه زندگی است. نقش روابط عاطفی و جنسی زوجین که با مهر و محبت و صمیمیت همراه می گردد در سلامت یابی زوجین و توسعه آن وقتی روشن می شود که تأثیر فقدان یا آسیب به این روابط را مشاهده کنیم در میان حوادث استرس زا، شدیدترین استرس ها مربوط به هم گسیختگی روابط خانوادگی است. از بهترین راه های مقابله با تنیدگی ها، برقراری روابط مناسب و رضایت بخشی عاطفی و جنسی بین زن و شوهر است. هنگام نیاز به حمایت اجتماعی نیز، زن و شوهر می توانند بهترین یاور یکدیگر باشند. قرآن کریم در توصیف رابطه بسیار نزدیک زن و شوهر، از کنایه زیبائی استفاده می کند که می توان نکته های ظریفی از آن برداشت نمود (زنان برای شما لباسی هستند و شما برای آن ها لباس هستید (هن لباس لکم و انتم لباس لهن) (بقره / ۲، آیه ۱۸۷) لباس مایه ی سلامت و آبروی انسان است.لباس برای انسان نقش های متعددی را ایفا می کند:۱- نقاط حساس بدن را می پوشاند و از دید دیگران محفوظ می دارد۲- بدن انسان را از سرما و گرما محافظت می کند۳- بدن را از یک سری خطرها و آسیب ها محافظت می کند۴- بدن انسان را زینت می دهد و نشانگر شخصیت انسان می گردد۵- عیوب انسان را می پوشاند و موجب زیبایی و رشد انسان می گردد۶- زوجین همانند لباس بلکه بهتر و کارآمدتر نقش پوششی، حفاظتی، زینتی و رشد دهنده برای همدیگر دارند و همین امور سلامت بخشی زوجین را در بر دارند.۴- رشد و تکامل شخصیت زوجین:از آثار مهم ازدواج و برقراری روابط مشروع عاطفی و جنسی، کمال یابی معنوی و رشد شخصیت آن هاست کافی است بدانیم که در کلمات اولیای دین به تعدد به این موضوع تصریح شده است:۱- زن و مرد با ازدواج نیمی از دین خود را کامل می کنند؛ (۳)۲- زن و مرد با ازدواج ارزش اعمال عبادی خود را به چندین برابر افراد مجرد می نمایند. (همان، ص ۶)۳- زن و مرد با ازدواج اخلاق و عفت خود را بهتر حفظ خواهند کرد (مستدرک الوسائل، ج۱۴، ص۱۵۴)۴- زن و مرد با ازدواج از آلودگی های جنسی و عاطفی و مفاسد اخلاقی نجات پیدا می کنند. (۴)مفسر شهید آیت الله مطهری به این موضوع اشاره دارد که انسان یک نوع کمال روحی دارد که جز با ازدواج و تشکیل خانواده و روابط و رفتار جنسی مشروع کسب نمی شود. ایشان افرادی را که از ازدواج سرباز زده و رفتار جنسی خود را مهار نموده اند را دچار نوعی نقص و خامی و عدم کمال می داند.۵- تربیت فرزند:رسول الله (ص) در تشویق افراد به ازدواج و تشکیل خانواده بر تولید نسل صالح تأکید می کند و آن را موجب افتخار خود می دانند.(۵)نسل سالم، کارآمد، موفق، کوشا، و توانمند از روابط سالم و مشروع جنسی و عاطفی زوجین پدید می آید. ارتباط معنا دار، هدفمند و زیبای زوجین بستر مناسبی را برای تولید و تربیت فرزندانی سالم و صالح فراهم می آورد.
روابط عاطفی و جنسی و نقش آن در استحکام خانواده: در بررسی علل مشکلات خانوادگی که گاه خانواده ها را تا فروپاشی کامل جلو می برد به عوامل متعددی برمی خوریم که در گستره ای از مسائل روانی، اجتماعی، فرهنگی، دینی، اقتصادی و جسمانی قرار دارند. در میان این عوامل مسائل عاطفی و جنسی زوجین از نقش و تأثیرگذاری ویژه ای برخوردار است به طوری که به صورت معناداری ریشه خیلی از اختلافات زوجین ریشه در عدم ارضاء و تأمین مسائل عاطفی و جنسی آنها دارد. در روابط عاطفی و جنسی، عدم توجه به نیازهای یکدیگر، به نارضائی و اختلاف منجر می شود. عدم ارضای نیازهای عاطفی و جنسی به دلایل ناتوانی، بی میلی یا سرد مزاجی به روابط زوجین لطمه وارد می کند و زن و شوهر را دچار عصبانیت و دل سردی نسبت به همسر و زندگی می سازد و به تدریج موجب بروز رفتارهای پرخاشگرانه و در نهایت افسردگی می شود. مشکل ترین وضعیت برای افرادی است که همسرشان دچار سردمزاجی، بی میلی یا نوعی اختلال جنسی است. این افراد به دلیل ممنوعیت و شرایط اجتماعی، اقتصادی و خانوادگی، وابستگی به فرزندان و نگرانی نسبت به آینده به ناچار شرایط را با فشار تحمل می کنند.گاه ایرادگیری از هم، نارضایتی از زندگی قهرهای طولانی، کوبیدن یکدیگر، تهدید به جدائی، ابراز خستگی و تمارض از عوارض برآورده نشدن نیازهای جنسی زن و شوهر است. ارضای نیازهای جنسی در خارج از محدوده خانه و خانواده، نیز عامل مهمی برای اختلافات زن و شوهر است که در جامعه ما نیز دیده می شود. در آیات وحیانی قرآنی و متون روائی وارده از حضرات معصومین (علیهم السلام) بر اهمیت روابط عاطفی و جنسی در نظام خانواده تأکید شده و مضرات قصور و کوتاهی هر یک از زوجین و یا ارضاء نیازهای جنسی خارج از محدوده خانواده را بیان و نقش این رفتارها را بر تشدید اختلافات ذکر نموده اند.(۶)عدم آمادگی مرد و بروز رفتارهای نامناسب او در این زمینه، مشغولیت عاطفی مرد به نامحرمان و عدم توجه به نیازهای مناسب زن و نیز رفتارهای خلاف شرع در گفتار و حرکات زن که بار جنسی دارد چه در حد جزئی یا بیشتر، به روابط جنسی مناسب و مطلوب زن و شوهر آسیب زده و زمینه را برای مشکلات و فروپاشی خانواده فراهم می کند. (وسائل الشیعه، ج ۱۴، صفحات ۸۳، ۱۰۰، ۱۴۳، ۱۸۳، ۱۸۸)
قرآن و شیوه های درمانی: اولین شیوه قرآن برای پیش گیری و رفع اختلاف از حیث روابط عاطفی و جنسی (ایجاد شناخت برای انتخاب همسر) است. این جمله قرآن که؛ پاک ها به پاکان تعلق دارند و ناپاک ها به ناپاکان تعلق دارند.«الخبیثات للخبیثین و الخبیثون للخبیثات و الطیبات للطیبین و الطیبون للطیبات» (سوره نور، آیه ۲۶ و ۲۵)این آیه درواقع نوعی بینش دادن به افراد در انتخاب همسر شایسته و صالحه است و اگر جوان صالحی دختر ناصالح و ناپاکی را به همسری برگزیند او به قطع در روابط عاطفی و جنسی خود شکست خواهد خورد.- دومین شیوه قرآن برای استحکام نهاد خانواده و رفع مشکلات جنسی زوجین (ارائه آموزش ها و مهارت های عاطفی و جنسی از طریق ارائه آیات قرآن) است.*از نوع خودتان، همسرانی برای شما آفرید تا در کنار آنان آرامش یابید و میانتان دوستی و رحمت نهاد. (روم، آیه ۲۱)* و اوست خدایی که شما را از نفس واحدی آفرید و همسرتان را از آن پدید آورد تا در کنار او بیاسائید. (اعراف، آیه ۱۸۹)* زنان برای شما لباسی هستند وشما برای آنها لباس هستید(بقره، آیه ۱۸۷)* اساس ارتباط و معاشرت بین زوجین بایستی براساس معروف باشد. (نساء، آیه ۱۹ / طلاق، آیه ۶)* تأمین نیازهای عاطفی و جنسی همسر از نظر ارزش معادل دشوارترین تکالیف دینی مرد است. (وسائل الشیعه، ج ۱۴، ص ۱۱۵ و ۱۱۶)* نگاه زن و شوهر به همدیگر با مهربانی موجب نشاط و بهبودی روابط می گردد. (اصول کافی، ج ۲، ص ۱۰۳ / وسائل الشیعه، ج ۱۴، ص ۳۷ / مستدرک الوسائل، ج ۷، ص ۱۶۹)* بکارگیری آداب در روابط عاطفی و خانوادگی با اظهار سلام و تحیت بر خانواده (سوره نور، آیه ۶۱ / سوره ابراهیم، آیه ۲۳)* نشستن مرد نزد خانواده از اعتکاف و عبادت در مسجد النبی نزد خدا محبوب تر است. (آثارالصادقین، ج ۱۵، ص ۲۹۳)- سومین شیوه قرآنی در درمان و ساماندهی مشکلات عاطفی و جنسی زوجین (سلامت بخشی به روابط عاطفی و جنسی زوجین) است. از مهم ترین عوامل مؤثر در روابط عاطفی رضایت بخش بین زن و شوهر، رعایت حدود روابط زن و مرد نامحرم است.مهار تماس های چشمی بین زن و مرد نامحرم (قل للمومنات یغضض من ابصارهن) (سوره نور، آیات ۳۰ و ۳۱) (قل للمؤمنین یغضوا)مهار روابط کلامی بین زن و مرد نامحرم (من احسن قولا ممن دعا الی الله و عمل صالحاً) (سوره فاطر، آیه ۳۳)رعایت پوشش شرعی و پوشاندن زیبائی های زن از نامحرمان (وانکحوا الایمی منکم والصلحین من عبادکم واما ئکم ان یکونوا فقراء یغنهم الله من فضله والله واسع علیم)(سوره نور، آیه ۳۱)وقتی زوجین از نگاه ها و روابط کلامی معنادار که حتی بار جنسی کم هم داشته باشد اجتناب نموده و حجاب و پوشش شرعی و پوشاندن زیبائی های خود را رعایت نماید زمینه برقرار روابط عاطفی و جنسی مطلوب و لذت بخشی را فراهم آورده اند. راهکارهای قرآن در مهار تماس های چشمی، لمسی، روابط عاطفی و حفظ پوشش شرعی موجب سلامت بخشی به روابط عاطفی و جنس زوجین می گردد.- چهارمین شیوه قرآن در ساماندهی و درمان روابط عاطفی و جنسی زوجین (اصلاح رفتارهای زوجین در محیط خانه و خانواده) است.* مذمّت شدید پرخاش گری کلامی و غیر کلامی در محیط خانه و خانواده (وسائل الشیعه، ج ۱۴، ص ۱۵)* مذمّت شدید بی اعتنائی به هم و کم محلی به یکدیگر زوجین در محیط خانه و خانواده (بحارالانوار، ج ۱۰۳، ص ۲۳۹)* تأکید بر مدارا و مصالحه زوجین با یکدیگر (وسائل الشیعه، ج ۱۴، ص ۹۷)* پذیرش عذرخواهی همسر و گذشت از خطاهای او (وسائل الشیعه، ج ۱۴، ص ۱۸)* کنار زدن سوء ظن ها و حل سریع سوء تفاهم ها (وسائل الشیعه، ج ۱۴، ص ۱۵)اصلاح این گونه رفتارها توسط زوجین موجب تقویت محبت ها و روابط عاطفی مطلوب و جلوگیری از سردمزاجی و بی میلی جنسی می گردد.
قرآن و درمان نشوز زن و مرد: گاهی زوجین شیوه های چهارگانه قرآن برای روابط مطلوب عاطفی و جنسی را نادیده گرفته و اختلاف های آن ها تشدید می شود و به مرحله نشوز می رسد. در این جا به راه حل های درمانی قرآن برای نشوز زن و مرد می پردازیم.
نشوز: از نظر حقوقی، نشوز به معنای عدم ایفای وظائف زناشویی هر یک از زوجین است. کلمه نشوز در قرآن در مورد زن و مرد به کار رفته و در هر مورد روش مناسبی برای حل مشکل بیان شده است. (سوره نساء / آیات ۳۴ و ۱۲۸)اگر شرایط به گونه ای شود که زن در زندگی خانوادگی به وظائف خود از قبیل همراهی در روابط عاطفی و جنسی و هماهنگی با همسر در ورود و خروج از خانه عمل نکند و در امور خانواده ناسازگاری در پیش گیرد قرآن برای حل مسئله و بازگشت زن به زندگی خانوادگی و ایفای وظائف و برقراری روابط عاطفی و جنسی شیوه ای را در سه مرحله ارائه داده است که عمل به مرحله دوم یا سوم، مشروط به عدم تأثیر مرحله قبل می باشد. البته رفتار مرد باید به گونه ای باشد که شرایط به این حد نرسد. اگر مرد از در صمیمت و صداقت با همسر وارد شود و بخواهد با او کنار بیاید، مسئله ای در زندگی پدید نخواهد آمد (حسین انصاریان، نظام خانوادگی در اسلام، ص ۳۴۵) با وجود این، شیوه ای که برای حل اختلاف بیان می شود، بسیار منطقی و معقول است و عمل دقیق به آن در بیشتر موارد مشکل را حل می کند هر چه برداشت های نامناسبی از این راه حل میان خانواده های مسلمان دیده می شود.برای حل نشوز زن، قرآن کریم به سه مرحله اشاره دارد.۱- فعظوهن (سوره نساء / آیه ۳۴)الف) در این مرحله مرد از طریق ارتباط کلامی که شامل موعظه و نصایح دلسوزانه و راهنمائی مشفقانه است از زن بخواهد که به وظائف خود عمل کند البته نصیحت و موعظه بایستی با محبت و لحن دل نشین و از سر خیرخواهی و دلسوزی باشد و انگیزه های تشویق برای برقراری روابط را فراهم آورد.ب) در این مرحله مرد بایستی در مقابله رفتار و گفتار نامناسب زن، مدارا کند و عواطف خویش را مهار سازد و رفتار نامناسب زن را با خوبی پاسخ دهد در این صورت آرام دشمنی و کینه زن به دوستی همراه با صمیمت و یکدلی تبدیل خواهد شد. هر چه در پیش گرفتن چنین رفتاری مستلزم صبر، ایمان و تقوا در مرد است. (فصلت / آیه ۳۴ و ۳۵)ج) در این مرحله بایستی زن را متوجه پیمان محکمی که برای بنای خانواده بسته است نمود. پیمان محکمی که بین زن و شوهر برقرار شده و تضعیف آن از لحاظ عاطفی و شناختی، نامناسب است. (نساء / آیه ۲۱)۲- واهجروهن فی المضاجع (نساء / آیه ۳۴)قطع روابط کلامی و معاشرت دومین مرحله است. مرد در این مرحله یک تنبیه روانی و عاطفی برای زن با جدائی بستر یا ترک روابط عاطفی و اظهار قهر ارائه می کند تا زن را به تفکر درباره رفتار خود و ارائه و زمینه را برای اصلاح رفتار او فراهم کند البته این مرحله نباید بیش از سه روز ادامه پیدا کند.۳- واضربوهن:در این مرحله تنبیه بدنی یا زدن زنان است. صاحب نظران مسلمان و مفسران قرآنی چگونگی این تنبیه بدنی را محدود به شرایط و قیودی نموده اند (جواهر الکلام، ج ۳، ص ۲۰۲ / تفسیرالمنیر، ج ۵، ص ۵۷)از مجموع نظرات به دست می آید که این تنبیه در حد خفیفی جایز شمرده شده است تا در واقع، نوعی ضربه عاطفی به زن وارد شود که شدتش از دوری نمودن در بستر کمی بیشتر باشد. دیدگاه قرآن نسبت به این روش را با پاسخ به سه سؤال می توان روشن کرد؟- در چه شرایطی این تنبیه بدنی هر چند خفیف را می توان اجرا کرد؟- شدت این تنبیه چگونه باید باشد؟- سیره عملی و دیدگاه اولیای دین و مفسران قرآنی در مورد این تنبیه چگونه بوده است؟-در پاسخ به سؤال اول باید گفت که براساس صریح آیه ی قرآن این روش فقط بعد از موعظه و نصیحت زن و دوری از بستر قابل اجراست. در صورتی که مردان در مواجهه با مشکل رفتاری همسر، از دو شیوه اول استفاده کنند مشکل حل خواهد شد و درصد بسیار کمی از زنان به این شیوه ها پاسخ نداده و کار را به مرحله سوم می کشانند. در هر صورت مرد حق ندارد قبل از دو شیوه اول از تنبیه بدنی استفاده کند. علاوه بر این شیوه، تنبیه فقط در مورد عدم همراهی زن در روابط جنسی توصیه شده است و در هیچ مشکل خانوادگی دیگری نمی توان از آن استفاده نمود. در بعضی از روایات این تنبیه فقط در صورت ارتکاب فحشا از سوی زن تجویز شده است (ابن ماجه السنن، ج ۲، ص ۱۰۲۵)- در پاسخ به سؤال دوم، همه صاحب نظران مسلمان، زدن زن را در حدی جایز می دانند که هیچ گونه آسیبی مانند جراحت، سیاهی و کبودی و حتی قرمزی به بدن زن وارد نشود. در برخی روایات زدن را با چوب مسواک که چوب نازک و کوتاهی است تجویز شده و همین روایات زدن به صورت را اجازه نمی دهند. در برخی از روایات، اولیاء دین (علیهم السلام) زدن را تحت فشار قرار دادن زن در مسائل اقتصادی از قبیل غذا و پوشاک تفسیر نموده اند.- در پاسخ به سؤال سوم نیز باید گفت: رسول الله (ص) زدن و آسیب رساندن به زنان را به شدت نهی فرموده و مردانی که چنین روشی دارند را دور از اخلاق و دیانت شمرده اند (تفسرالمنیر، ج ۵، ص ۵۷) برای نمونه به چند روایت رسیده از آن حضرت می پردازیم.- هر مردی که به زنش آسیب وارد کند خداوند به نگهبان آتش دستور دهد که به گونه ی او هفتاد صدمه در آتش دوزخ وارد سازد.-هر مرد مسلمانی که به گیسوی زن مسلمانی چنگ زند دست او با میخ های آتشین کوبیده خواهد شد.هر مردی که زنش را بیش از سه بار بزند خداوند او را در قیامت در حضور همه خوار و رسوا می سازد.مردی که همسرش را کتک بزند باید او را قصاص نمود. (مستدرک الوسائل، ج ۱۴، ص ۲۵)
نشوز مرد: در صورتی که مرد حقوق مادی، عاطفی و جنسی زن را اداره نکند به تعبیر قرآن دچار نشوز شده است و همسرش باید از راه مطالبه حقوق خود و موعظه و نصیحت او مرد را به انجام مسئولیت های خانوادگی وادارد. دومین مرحله استفاده از متخصصان خانوادگی برای مشاوره و حکمیت است تا به حل مشکل کمک کنند. و سومین مرحله مراجعه به مراجع قانونی و احیای حقوق است اما در عین حال قرآن به زن و مرد توصیه می کند که با همدیگر مصالحه کنند.(سوره نساء / آیه ۱۲۸)
غذا درمانی: حضرات معصومین (علیهم السلام) برای درمان ضعف جنسی که نوعی بیماری است راه حل های درمانی برای تقویت رفتارهای جنسی ارائه نموده و معمولاً افراد را به خوردن برخی میوه ها و غذاهائی توصیه می کردند که می توانست به تقویت قوای جنسی آن ها بینجامد و مشکل آن ها مرتفع گردد و با این توصیه های درمانی استحکام بخش نهاد خانه و خانواده بوده اند.
حکمیت و شقاق: در صورت اختلاف در خانواده تشدید ناسازگاری زن و مرد که با مخالفت و عدم روابط عاطفی و جنسی همراه باشد. قرآن این وضعیت را به شقاق یعنی قهر و دشمنی کردن و زوجین تعبیر نموده است که در این حالت توصیه می شود دو داور از بستگان زن و مرد انتخاب شوند تا به اختلاف ها رسیدگی نموده و نسبت به اصلاح بین زوجین و تحکیم روابط خانوادگی آن ها اقدام نمایند.(ان خفتم شقاق بینهما فابعثوا حکما من اهله و حکماً من اهلها ان یریداً اصلاحاً یوفق الله بینهما) (نساء / آیه ۳۵)
نتیجه: قرآن شناسی و تقیّد به قرآن درمانی و توجه به راهبردها و راهکارهای درمانگر قرآن در نهاد خانه و خانواده و عناصر فعال در این نهاد بایستی مورد باور جدی جامعه اسلامی ما قرار گیرد. بر این اساس به حل و فصل یک موضوع مهم و حیاتی در استمرار و سلامت بخشی نهاد خانه و خانواده پرداخته ایم و راهکارهای درمانی قرآن را برای کیفیت بخشی به روابط عاطفی و جنسی زوجین به عنوان یکی از زمینه های کمال یابی و ارتقاء شخصیتی زوجین مطرح ساخته ایم بر همه ما فرض است که با تبعیت محض از احکام و فرامین قرآن به عنوان کتاب زندگی به ساماندهی نهاد خانه و خانواده بپردازیم تا خانه های ما جایگاه پرورش و تربیت انسان های سالم، صالح و کارآمد گردد. در این مقاله ابتدا به روابط عاطفی و جنسی به عنوان یکی از ابعاد زندگی مشترک انسانی پرداخته شده و اهداف قرآن در این ارتباط شامل ارضاء مشروع، آرامش روانی، امنیت اجتماعی، سلامت جسمانی و رشد و کمال یابی و تربیت فرزند مطرح گردیده و آن گاه زمینه های نشوز و سپس شیوه های درمانی قرآن به صورت کلی شامل انتخاب همسر شایسته، آموزش ها و مهارت های بینشی و سلامت بخشی و اصلاح رفتارها و راهکارهای کاربردی شامل موعظه، ترک بستر و تنبیه مشروط و خفیف ارائه و همچنین موعظه، مشاوره و مراجعه به مراجع قانونی و غذا درمانی و حکمیت به عنوان راهکارهای اصلاحی در نشوز و شقاق زوجین مطرح گردیده است.
منابع۱- قرآن کریم (تراجم فولادوند، خرمشاهی، مجتبوی و مکارم شیرازی)۲-انصاریان، حسین، نظام خانواده در اسلام، قم، نشر ام ابیها، ۱۳۷۶ .۳-بهشتی، احمد، خانواده در قرآن نشر طریق القدس، ۱۳۶۱ .۴-حر عاملی، محمد حسن، وسائل الشیعه، بیروت، دارالاحیاء التراث العربی، ۱۹۹۱ م.۵-خمینی، روح الله، تحریرالوسیله، قم، دارالعلم، ۱۳۶۲.۶-زحیلی، وهبه، التفسیر المنیز، ج ۵، بیروت، دارالفکر المعاصر، ۱۹۹۱م.۷-سالاری، محمدرضا، درآمدی بر نظام خانواده در اسلام، مرکز نشر هاجر، قم ۱۳۸۵ .۸-طباطبائی، سید محمد حسین، تفسیر المیزان، قم، نشر جامعه مدرسین، ۱۳۷۴ .۹-عک خالد عبدالرحمن، آداب الحیاهالزوجیه فی ضوء الکتاب و السنته، بیروت، دارالمعرفه، ۱۹۹۸م.۱۰-فرید، مرتضی، نهج الفصاحه، راهنمای انسانیت کلمات قصار حضرت رسول اکرم (ص)، تهران، دفتر نشر فرهنگ اسلامی.۱۱-کلینی، محمد بن یعقوب، فروع کافی، بیروت، دارالضواء، ۱۹۹۲.۱۲-مجلسی، محمدباقر، بحارالانوار، بیروت، مؤسسه الوفاء، ۱۹۸۳ .۱۳-مطهری، مرتضی، تعلیم و تربیت از نظر اسلام، نشر صدرا، تهران، ۱۳۷۲ .۱۴-مطهری، مرتضی، نظام حقوق زن در اسلام، نشر صدرا، تهران، ۱۳۷۱ .۱۵-نجفی، محمد حسن، الجواهر الکلام فی شرح شرایع الاسلام، تهران، دارالکتب الاسلامیه، ۱۳۶۲ .۱۶-نوری طبرسی، حسین، مستدرک الوسائل و مستبط المسائل، بیروت، نشر مؤسسه البیت، ۱۹۹۸ م.

 
پی نوشت:

۱- (بحار الانوار ، ج۷۳،ص۶۴۹)۲- (وسائل الشیعه،ج ۴، ص۱۰)۳- (وسائل الشیعه، ج۱۴،ص۵)۴- (طباطبائی ،تفسیر المیزان، ج۲،ص۴۴).۵- (وسائل الشیعه ، ج۱۴،ص۳۳)۶-(وسائل الشیعه ، ج۱۸،ص۱۸۳وص۱۲۹) منبع: فصلنامه قرآنی کوثر / شماره ۳۳