در قرآن کریم درباره مرگ آیات متعددى وارد شده است که به ویژگیهاى آن اشاره دارد که از اینقرار است :
۱ـ همه انسانها خواهند مُردقرآن مجید, تاکید مى فرماید که همه انسانها (بلکه همه جانداران) خواهند مرد و در این عالم, هیچ کس جاودانه نخواهد زیست:کل من علیها فان ۱ هر کس روى زمین هست فانى مى شود.کل نفس ذائقه الموت.۲ هر کسى مرگ را خواهد چشید.و خطاب به پیامبر اکرم (صلی الله علیه واله) مى فرماید: انک میت و انهم میتون ۳. تحقیقاً تو خواهى مرد و ایشان (هم) خواهند مرد.و ما جعلنا لبشر من قبلک الخلد افان مت فهم الخالدون.۴پیش از تو براى هیچ انسانى, جاودانگى قرار ندادیم, پس آیا در صورتى که تو مردى ایشان جاودان خواهند بود؟!بنابراین مى توان مردن را یک قانون کلى و استثناناپذیر براى همه جانداران این جهان دانست.
۲ـ گیرنده جانهاقرآن کریم از یک سو, گرفتن جان را به خداى متعال, نسبت مى دهد و آنجا که مى فرماید:الله یتوفى الانفس حین موتها.۵ خدا جانها را هنگام مرگشان مى گیرد.و از سوى دیگر, ملک الموت را مامور قبض روح, معرفى مى کند.قل یتوفا کم ملک الموت الذى و کل بکم .۶ بگو شما را فرشته مرگ که بر شما گمارده شده است مى گیرد.و در جاى دیگر, گرفتن جان را به فرشتگان و فرستادگان خدا اسناد مى دهد.حتى اذا جا احد کم الموت توفته رسلنا.۷ تا هنگامى که مرگ یکى از شما فرا رسد فرستادگان ما (جان) او را مى گیرند.بدیهى است هنگامى که فاعلى کار خود را به وسیله فاعل دیگرى انجام دهد نسبت کار به هر دو, صحیح است و اگرفاعل دوم هم واسطه اى در انجام کار داشته باشد مى توان کار را به فاعل سوم هم نسبت داد. و چون خداى متعال, گرفتن جانها را به وسیله ملک الموت انجام مى دهد و او نیز به وسیله فرشتگانى که تحت فرمانش هستند هر سه نسبت, صحیح است .
۳ـ آسان یا سخت گرفتن جاناز قرآن مجید , استفاده مى شود که گماشتگان الهى , جان همه مردم را یکسان نمى گیرند بلکه بعضى را با راحتى و احترام, و بعضى دیگر را با خشونت و اهانت , قبض مى کنند. از جمله در مورد موئمنان مى فرماید:الذین تتوفا هم الملائکه طیبین یقولون سلام علیکم .۷کسانى که فرشتگان جانشان را با خوشى مى گیرند و به ایشان سلام (و احترام) مى کنند.و درباره کافران مى فرماید: و لوترى اذ یتوفى الذین کفروا الملائکه یضربون وجوههم و ادبارهم… .۹هنگامى که فرشتگان, روح کافران را مى گیرند به روى و پشت آنها مى زنند… .و شاید بتوان گفت که میان افراد موئمن و افراد کافر هم به حسب درجات ایمان و کفرشان تفاوتهایى در آسان یا سخت جان کندن, وجود دارد.
۴ـ عدم قبول ایمان و توجه در حال مرگهنگامى که مرگ کافران و گنهکاران فرا مى رسد و دیگر از زندگى در دنیا نومید مى شوند از گذشته خودشان پشیمان مى گردند و اظهار ایمان و توبه از گناهانشان مى کنند ولى هرگز چنین ایمان و توبه اى پذیرفته نخواهد شد. قرآن کریم در این باره مى فرماید:یوم یاتى بعض آیات ربک لا ینفع نفساً ایمانها لم تکن آمنت من قبل او کسبت فى ایمانها خیراً .۱۰روزى که بعضى از آیات پروردگار ظاهر شود ایمان کسى که قبلاً ایمان نیاورده یا در حال ایمانش کار خیرى انجام نداده است سودى براى او نخواهد بخشید.و لیست التوبه للذین یعملون السیئات حتى اذا حضر احدهم الموت قال انى تبت الان… .۱۱و توبه براى کسانى نیست که کارهاى بد را انجام مى دهند تا هنگامى که مرگ یکى از ایشان فرا رسد گوید: اکنون توبه کردم! و از قول فرعون, نقل مى کند که هنگامى که مشرف به غرق شد گفت:آمنت انه لا اله الا الذى آمنت به بنو اسرائیل و انا من المسلمین .۱۲ایمان آوردم به اینکه خدایى نیست به جز همان خدایى که بنى اسرائیل به او ایمان آورده اند و من از اهل اسلامم.و در پاسخ وى مى فرماید: الان و قد عصیت قبل و کنت من المفسدین. ۱۳آیا اکنون, در حالى که قبلاً عصیان کرده و از مفسدان بوده اى؟!
۵ـ آرزوى بازگشت به دنیاهم چنین قرآن کریم از کافران و تبهکاران, نقل مى کند که هنگامى که مرگشان فرا مى رسد یا عذاب هلاک کننده اى برایشان نازل مى شود, آرزو مى کنند که اى کاش به دنیا بر مى گشتیم و از اهل ایمان و کارهاى شایسته مى شدیم, یا از خداى متعال درخواست مى کنند که ما را به دنیا برگردان تا گذشته هایمان را جبران کنیم. ولى چنین آرزوها و درخواستهایى عملى نمى شود.۱۴و در بعضى از آیات, اضافه مى کند که اگر برگردانده مى شدند به همان شیوه گذشته, ادامه مى دادند.۱۵ و نیز در روز قیامت هم چنین آرزوها و درخواستهایى خواهند داشت که به طریق اولى, جواب منفى خواهند شنید:حتى اذا جا احدهم الموت قال رب ارجعون لعلى اعمل صالحاً فى ما ترکت کلا انهاکلمه هو قائلها… ۱۶.تا آنگاه که مرگ یکى از ایشان فرا رسد گوید: پروردگارا , مرا برگردان شاید کار شایسته اى در موردى که ترک کرده ام انجام دهم. هرگز! این سخنى است که او مى گوید (و آرزویى است که هرگز عملى نمى شود).او تقول حین ترى العذاب لوان لى کره فاکون من المحسنین .۱۷یا هنگامى که عذاب را مى بیند گوید: اى کاش بازگشتى مى داشتم تا از نیکوکاران شوم …. اذ وقفوا على النار فقالوا یا لیتنا نرد ولا نکذب بآیات ربنا و نکون من الموئمنین .۱۸هنگامى که بر آتش دوزخ, عرضه مى شوند گویند: اى کاش باز گردانده مى شدیم و (دیگر) آیات پروردگارمان را تکذیب نمى کردیم و از موئمنان مى بودیم…. اذا المجرمون ناکسوا رووسهم عند ربهم ربنا ابصرنا و سمعنا فارجعلنا نعمل صالحاً انا موقنون. ۱۹هنگامى که بزهکاران سرهاى خویش را نزد پروردگارشان فرو افکنده اند (و مى گویند): پروردگارا (اکنون) دیدیم و شنیدیم , پس ما را برگردان تا کار شایسته اى انجام دهیم, اینک ما اهل یقین هستیم.از این آیات, به خوبى استفاده مى شود که عالم آخرت, جاى انتخاب راه و عمل به تکالیف نیست و حتى یقینى که هنگام مرگ یا در عالم آخرت, حاصل مى شود تاثیرى در تکامل انسان ندارد و استحقاق پاداشى نمىآورد, از این رو, کافران و گنهکاران, آرزو مى کنند که به دنیا برگردند تا اختیاراً ایمان بیاورند و کارهاى شایسته انجام دهند.
پی نوشت :

۱ـ الرحمن ۲۶/.۲ـ آل عمران ۱۸۵/, انبیا ۳۵/.۳ـ زمر ۳۰/.۴ـ انبیا ۳۴/.۵ـ زمر ۴۲/.۶ـ سجده ۱۱/.۷ـ انعام ۶۱/.۸ـ نحل ۳۲/, و نیز رجوع کنید به: انعام ۹/.۹ـ انفال ۵۰/, و نیز رجوع کنید به: محمد (ص) ۲۷/.۱۰ـ انعام ۱۵۸/, و نیز رجوع کنید به: سبا ۵۱/ ـ ۵۳, غافر ۸۵/, سجده ۲۹/.۱۱ـ نسا ۱۸/.۱۲و۱۳ـ یونس ۹۰/ـ۹۱.۱۴ـ باید دانست که قرآن کریم, بازگشت کسانى را نفى مى کند که عمرى را با کفر و عصیان گذرانده اند و در حال مرگ, آرزوى بازگشت به دنیا و جبران گناهانشان رادارندونیز بازگشت از عالم قیامت به دنیا را مطلقاً نفى مى کنند و این, به معناى نفى هرگونه بازگشت به دنیا نیست زیرا چنان که قبلاً کفته شد کسانى بوده اند که بعد از مرگ, دوباره در همین دنیا زنده شده اند و طبق عقیده شیعیان,بعدازظهور حضرت ولى عصر (عج) نیز کسانى به دنیا رجعت خواهند کرد.۱۵ـ انعام ۲۷/ـ۲۸.۱۶ـ موئمنون ۹۹/.۱۷ـ زمر ۵۸/, و نیز رجوع کنید به: شعرا ۱۰۲/.۱۸ـ انعام ۲۷/ـ۲۸, و نیز رجوع کنید به: اعراف ۸۳/.۱۹ـ سجده, و نیز رجوع کنید به: فاطر ۳۷/.۲۰ـ موئمنون ۱۰۰/.منبع : آموزش عقاید, ج ۳, ص ۸۱ ـ ۷۷