پانزدهم جمادی الاول
۱- میلاد امام سجاد (علیه السلام) ، بنا بر روایتی (۳۸ هجری قمری)
۲- ولادت آیت الله سید علی خان کبیر (۱۰۵۲ هجری قمری)
۳- ولادت آیت الله میرزای شیرازی (۱۲۳۰ هجری قمری)
۴- درگذشت آیت الله سید محمد حسینی”آقا نجفی همدانی” (۱۴۱۷ هجری قمری)
—
۱- میلاد امام سجاد (علیه السلام) ، بنا بر روایتی (۳۸ هجری قمری)
ولادت امام سجاد (علیه السلام) به روایتی در تاریخ یکشنبه پانزدهم جمادیالاولی سال ۳۸ هجری قمری و به روایت دیگر، در پنجم شعبانالمعظم همان سال در مدینه به وقوع پیوست.
مادر مکرمهی آن حضرت، شهربانو و پدر بزرگوارشان حضرت امام حسین (علیه السلام) میباشند. سجاد و زینالعابدین از القاب مشهور آن امام همام میباشد که این القاب بهدلیل کثرت عبادت به آن حضرت اطلاق شده است.
آن امام عظیمالشأن در طول عمر پربرکتشان و در حوزهی سیاسی براى پیش راندن مسلمانان به سوى نفرت از بنیامیه و افزودن حس مبارزهجویى با آنان، تلاشهاى مؤثرى را به انجام رساندند و در فرصتهای مختلف، مردم را بر ضد امویان تحریک میکردند. آن امام بزرگوار براى آگاهى مردم، شیوهی دعا را بهکار گرفتند، بهگونهایکه به گفتهی بسیاری از عالمان علوم اسلامی، دعاهاى آن حضرت، بازگوکنندهی رویدادهاى عصر آن حضرتاند.
صحیفهی سجادیه که به زبور آلمحمد (صلی الله علیه و آله) مشهور است، اثر بیهمتایی میباشد که در جهان اسلام، پیوسته مورد توجه بزرگان و علما و مصنفان قرار گرفته است.
—
۲- ولادت آیت الله سید علی خان کبیر (۱۰۵۲ هجری قمری)
سید علیخان مدنی در نیمه جمادی الاولی سال ۱۰۵۲ه.ق در مدینه متولد شد. چون زادگاه وی در مدینه بوده، به «مدنی» معروف شدهاست. چون ۱۶ جد از اجداد او در شیراز زندگی میکردهاند بعد از لقب مدنی به «شیرازی» مشهور شدهاست. او در حوزههای علمیه ایران به «سید علی خان کبیر»یا «سید علی شارح صحیفه» نیز مشهور است.
سیدعلی پس از مدتی زندگی در مدینه به همراه خانوادهاش به مکه مهاجرت کرد و تا سال ۱۰۶۶ه.ق دروس مقدماتی ادبیات عرب و بعضی از ابواب فقه و ریاضی را از پدش سید احمد نظام الدین، شیخ جعفر بحرانی و شیخ محمد بن علی شاه فرا گرفت.
در این سال (۱۰۶۶ ه.ق) به همراه پدر و خانوادهاش به حیدرآباد از شهرهای هند رفته و مورد استقبال سلطان عبدالله قطب شاه قرار گرفته و سلطان، اداره امور مملکتی قطبشاهیه را به پدرش واگذار میکند و پس از این که او را به دامادی برمیگزیند به ولیعهدی خود منصوب میگرداند. سید صدرالدین که در این هنگام حدود پانزده سال داشت، بین سالهای ۱۰۶۸ تا ۱۰۸۳ه.ق در درس پدرش شرکت میکرد.
در سال ۱۰۸۳ه.ق با مرگ سلطان عبدالله، داماد دیگر او میرزا ابوالحسن معروف به «تاناشاه» حکومت را غصب نموده و او و پدرش را تبعید یا زندانی کرده تا این که در سال ۱۰۸۵ه.ق پدرش وفات میکند. سید صدرالدین که متوجه خطر گردیده بود از حیدرآباد به برهانپور که تحت تسلط سلطان محمد بود فرار نموده و سربازان تاناشاه موفق به دستگیری وی نمیشوند. پس از رسیدن به برهانپور مورد استقبال سلطان محمد واقع شد و حدود ۱۳۰۰ سوارکار در اختیار او گذاشته شده و به «سید علی خان» ملقب میگردد. پس از شکست تاناشاه، سلطان محمد وی را والی نواحی لاهور و توابع آن که از سرزمینهای مسلمان نشین هند بوده است قرار داده و بعدها ریاست دیوان حکومتیش را در برهانپور به او میسپارد. پس از این بین سلطان محمد و وی رابطه مستحکمی ایجاد میشود و تا سال ۱۱۱۳ه.ق حدود ۲۵ سال در این منصبها باقی میماند.
از سال ۱۱۱۳ه.ق به سبب ظلم سلطان و بدگویی حسودان و کهولت سن به بهانه زیارت خانه خدا و قبر رسول اکرم(صلی الله علیه و آله) از مناصب خود کنارهگیری کرده، به طرف حجاز حرکت میکند. پس از رسیدن به مکه، املاکی را که در اختیار داشته تعمیر و آباد میکند و پس از وقف کردنشان، تولیت آنها را به پسر بزرگش میرزاحسن میسپارد. پس از مدتی توقف در مکه، به دلیل تغییر شرایط اجتماعی در مکه، آن شهر را ترک نموده و در سال ۱۱۱۷ه.ق به اصفهان میرود که در آن زمان شاه حسین صفوی ریاست آن را به عهده داشته است و مورد استقبال و تعظیم او قرار میگیرد.
پس از اصفهان، وی به شیراز، شهر اجدادش، رفته و در مدرسه منصوریه آن شهر به تدریس مشغول شده و تا آخر عمر در آن شهر میماند.
یکی از مشهورترین آثار سید علیخان کبیر، ریاض السالکین فی شرح صحیفه سید الساجدین(علیه السلام) که به شرح ادعیه صحیفه سجادیه پرداخته است. این شرح آکنده از مباحث مختلف ادبی، قرآنی، فقهی، کلامی و تاریخی است، به گونهای که این کتاب را به دایره المعارفی از معارف اسلامی تبدیل کرده است.
—
۳- ولادت آیت الله میرزای شیرازی (۱۲۳۰ هجری قمری)
ابومحمد، محمد حسنبنمحمودبناسماعیل حسینیشیرازی معروف به میرزای مجدد، معزالدین و میرزای بزرگ شیرازی، مرجع تقلید شیعیان زمان خود و فقیه امامی و مجاهد استکبار ستیز در ۱۵جمادی الاولی سال۱۲۳۰ ه.ق در شیراز متولد شد.
وی قبل از ۲۰سالگی، صاحب اجازه از سیدمحقق میرسیدحسن بیدآبادی شد . ایشان پس از شیخمرتضی انصاری، مرجع عالم اسلام شد و در حدود ۳۰سال این سِمت را بهعهده داشت.
از شاگردان ایشان می توان علامه سیدمحمد کاظم یزدی، آخوند خراسانی، شیخفضلالله نوری، میرزاحسین نوری، سید اسماعیل صدر، ابراهیم دامغانی، سیداسماعیل شیرازی و شریف جواهری را نام برد.
صدور فتوای تاریخی تحریم تنباکو از طرف ایشان در زمان شاه قاجار بهعنوان نخستین مقاومت منفی مردمی علیه بیگانگان بود.
متن حکم بدین شرح است: «بسم الله الرحمن الرحیم الیوم استعمال تنباکو و توتون بای نحو کان در حکم محاربه با امام زمان علیهالسلام است. حرره الاقل محمدحسن الحسینی.»
علاوه بر این اقدام تاریخی، میرزای شیرازی دست به تحرکات سیاسی و اجتماعی فراوان دیگری هم مثل:۱٫ ارسال تلگراف به ملکه انگلستان برای جلوگیری از ادامه قتل عام شیعیان افغانستان توسط عبدالرحمن محمدزایی در سال ۱۳۰۹ه.ق ؛ ۲٫ تلاش برای تحکیم وحدت شیعه و سنی از طریق تقویت حوزه علمیه تشیع در شهر سنینشین سامرا، پرداخت مستمری و کمکهای مادی به طلاب و علمای سنی، برخورد با اختلافافکنان بین شیعه و سنی و… ؛ ۳٫ تربیت و اعزام مبلغان ویژه برای مناطق حساس و زیر سلطه نظیر هند، کشمیر، افغانستان، قفقاز و عراق، زده است.
سرانجام میرزای بزرگ، در روز ۲۴ شعبان ۱۳۱۲ه.ق در ۸۲ سالگی در سامرا درگذشت و پس از انتقال به نجف اشرف در یکی از حجرات صحن حرم امیرالمومنین(علیه السلام) دفن شد.
—
۴- درگذشت آیت الله سید محمد حسینی”آقا نجفی همدانی” (۱۴۱۷ هجری قمری)
سید محمد حسینی همدانی در ۱۳۲۲ه.ق در نجف به دنیا آمد. پدرش سید علی بن سید کاظم همدانی معروف به میرسید علی عرب، از شاگردان آخوند خراسانی و سید محمدکاظم یزدی (مؤلف عروهالوثقی) بود.
سید محمد در ۱۳۳۰ه.ق به همراه پدرش به همدان رفت و به تحصیل علوم دینی نزد وی پرداخت.
در سال ۱۳۴۳ه.ق به نجف بازگشت و نزد علمای به نام آن شهر، مرحله سطوح را تکمیل کرد و پس از آن، در سال ۱۳۴۵ه.ق در آخرین دوره درس اصول محمدحسین نائینی حاضر شد و مورد توجه وی قرار گرفت؛ تا آنجا که میرزای نائینی او را به دامادی خود برگزید.
سید محمد پس از تکمیل مدارج علمی نزد استادانی چون آقا ضیاء عراقی و شیخ محمدکاظم شیرازی، به همدان بازگشت و به تألیف و تدریس و امامت نماز جماعت پرداخت و پس از درگذشت پدرش، در مسجد کولانج همدان به وعظ و ارشاد پرداخت.
وی در ۱۵ جمادیالاولی ۱۴۱۷ه.ق در همدان وفات یافت. پیکرش، پس از تشییع، به مشهد انتقال داده شد و در دارالزهد حرم امام رضا(علیه السلام) به خاک سپرده شد.
انوار درخشان در تفسیر قرآن، مهمترین اثر وی و تفسیر فارسی همه قرآن است.