در پرتو پیروزی انقلاب شکوهمند اسلامی، و استقرار نظامی براساس ارزشهای معنوی و احکام الهی در ایران، بار دیگر تفکر دینی به عنوان اندیشه‌ای امیدزا، حیاتبخش و مترقی، در عرصه حیات انسان معاصر ظاهر گردید.

تجدید حیات اندیشه وحیانی و ارزشهای معنوی، از سویی سبب بیداری و خودباوری ملتهای مسلمان و احیای روح ستم ستیزی در آنان شد و از دیگر سو باعث نمایانتر شدنِ سست پایگیِ مسلکها و مکاتب بشر پرداخته و نظامهای استوار بر آنها گردید.

بایستگی تحقیق دقیق، جامع و منسجم، پیرامون زیرساختهای اندیشه‌ی دینی و نظامات اجتماعی مبتنی بر آن و ضرورت پرداخت علمی و روزآمد به حوادث واقعه‌ی فکری، به فراخور شرایط کنونی و درخور این رستخیز عظیم، و نیز لزوم آسیب‌شناسی در حوزه‌ی فرهنگ ملی و باورداشتهای دینی، به منظور تبیین عرضه‌ی صحیح و دفاع معقول از اندیشه دینی و زدودن پیرایه‌های موهوم و موهون از ساحت قدسی دین، و صیانت از هویت فرهنگی و سلامت فکری اقشار تحصیلکرده و نسل جوان کشور، تأسیس نهاد علمی ـ پژوهشی و آموزشیِ ممحض و کارآمدی را فرض می‌نمود.

اهداف و رویکردها

نقادی و بازپیرایی ذخائر فکری و علمی اسلامی در حوزه‌ی حکمت و معرفت دینی و الهیات،

تنسیق و ساماندهی مناسب معارف فکری و دینی با لحاظ نظرها و نیازهای نو،

اهتمام به نوآوری و گرهگشایی در قلمرو اندیشه‌ی دینی و نظامات اجتماعی اسلام،

مطالعه‌ی تطبیقی و نقد عالمانه مکاتب و مناظر فکری معارض،

دفاع علمی از حکمت و اندیشه و فرهنگ دینی.

وظایف کلی پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی

تحقیق، تألیف، ترجمه و نشر آثار علمی متقن و کاربردی، با بهره‌گیری از قالب و بیان فراخور نسل معاصر، در زمینه‌های:

ـ پایه ها و پی ساختهای تفکر دینی، حکمت و کلام اسلامی …،

ـ نظام ارزشی،‌ پایه‌ها و ویژگیهای نظامات سیاسی، اقتصادی، فرهنگی و اخلاقی ـ تربیتی اسلام،

ـ غربشناسی، دین‌پژوهی معاصر، فرهنگ، هنر و تمدن اسلامی و ایرانی،

ـ مبانی، آرمانها و مواضع اصولی انقلاب اسلامی،

بررسی علل و عوارض آسیب‌پذیری جامعه بویژه نسل جوان، در زمینه باورداشتهای دینی، فرهنگ ملی، و یافتن راهکارهای مناسب، و تألیف و نشر آثار مکتوب،

نقد و بررسی علمی مبانی و مواضع مکاتب فلسفی، فکریِ معارض و پاسخگویی به استفهامات و شبهات القایی آنان،

تشکیل دوره های آموزش عالی و رشته‌های تخصصی، در مقاطع تحصیلی کارشناسی ارشد و دکتری و سطح چهار حوزوی به منظور تربیت محققان و صاحبنظران کارآمد (برابر مقررات)،

اطلاع‌رسانی و تهیه و نشر گاهنامه‌ها و نشریه‌های علمی با تأکید بر نیاز دانشگاهیان، حوزویان، هنرمندان، فرهنگیان، و سایر اقشار اجتماعی تأثیرگذار، به منظور انگیزش و سمت‌دهی آنان به سوی اهداف پژوهشگاه،

برپایی همایشها و نشستهای علمی و تحقیقی،

ایجاد ارتباط فعال با شخصیتها، تشکلها، دستگاههای علمی تحقیقی، حوزوی و دانشگاهی داخل و خارج و رسانه‌های همگانی، به منظور همکاری و بهره‌برداری از نظرات، تجارب و دستاوردهای تحقیقاتی و مطالعاتی آنان در زمینه اهداف و وظائف پژوهشگاه،

شناسایی، جذب و به کارگیری محققان، مترجمان و حمایت از پژوهشگرانی که در حوزه فعالیت پژوهشگاه به پژوهش و نگارش می‌پردازند.