درباره ی امکان طول عمر امام مهدی(علیه‌السّلام) می‌توان از جنبه‌های متفاوت به بحث و بررسی پرداخت که ما در این‌جا به دو راهکار اکتفا می‌کنیم: 1ـ از راه امکان عقلی و مخالف نبودن‌علوم تجربی و دستاوردهای علمی با عمر طولانی ۲ـ اثبات مسئله از دیدگاه دینی و قرآنی.
راه اول: دلیل عقلی
دلیل عقلی : آیا عمر طولانی برای امام(علیه‌السّلام) یا هر انسانی دیگر امری ممکن است یا محال؟ پیش‌از این که به این پرسش پاسخ دهیم، باید گفت که در یک تقسیم بندی عقلی، تمامی امور عالم ازجهت امکان وقوع آن یا محال بودنش به سه دسته تقسیم می‌گردد:
تقسیم امور عالَم از لحاظ امکان و وقوع و یا محال بودن امر محال
دسته اول: اموری که تحقق آن محال و غیر ممکن است؛ مانند اجتماع نور و ظلمت(تاریکی و روشنایی) در یک نقطه و یک لحظه یا بودن و نبودن فردی در لحظه‌ی واحد در یک‌مکان. این دسته از امور، اصطلاحاً از مصادیق محال بودن اجتماع نقیضین است.
امور محقق الوقوع
دسته دوم: اموری که تحقق آنها ممکن است، و نظربه اینکه طبق یک سلسله علل عادی‌تحقق می‌یابد، امور طبیعی و کارهای عادی نامیده می‌شود؛ مانند بیشتر حوادث و کارهایی که درجهان صورت می‌گیرد.
امور ممکن الوقوع
دسته سوم: امور و حوادثی که تحقق آنها ممکن است، اما وقوع آنها غیرعادی وغیرمتعارف است؛ مانند شفا یافتن مریض با استمداد معنوی از آفریدگار جهان، یا آسیب ندیدن فردی که از نقطه ای مرتفع سقوط کند! بهترین دلیل بر امکان وقوع این‌گونه حوادث، وجود خارجی آنها است؛ بنابراین، می‌توان گفت که تحقق بسیاری از امور در عالم، محال نیست و امکان وقوع آن وجود دارد، هرچند که ممکن است تاکنون وقوع نیافته باشد. به‌عنوان مثال، بسیاری ازاکتشافات و اختراعاتی که در عصر جدید تحقق یافته است، در زمانهای گذشته از امور غیر طبیعی و غیرقابل وقوع تصور می‌شد؛ اما امروزه با شکوفایی علم از امور عادی و طبیعی تلقی می‌شود.بنابراین عدم وقوع یک پدیده و متعارف نبودن، دلیل بر محال عقلی بودن آن نیست. ما در این‌جابرای اثبات مدعای خویش به نقل دو نمونه‌ی مستند از امور غیرطبیعی اکتفا می‌کنیم.
نمونه اول: یکی از روزنامه‌ها می‌نویسد:در آلمان یک کودک سه ساله برای تماشای برفی که از آسمان می‌بارید به بالکن آپارتمان محل سکونت خود رفت؛ بدنش را کمی به خارج خم کرد تا برف‌ها بر روی دستش بریزد، اما ناگهان تعادل خود را از دست داد و از ارتفاع هیجده متری به زمین سقوط کرد. این کودک، که‌نامش «الیور گونتر» است، پس از سقوط در حالی که گریه می‌کرد از جای خود برخواست و به طرف خانمی که شاهد سقوط وی از بالکن بود، دوید و تنها ناراحتی کودک اختلال کبد وی بود.
سقوط از ارتفاع هیجده متری و زنده ماندن را می‌توان فقط یک معجزه نامید.(۱)
نمونه دوم: دکتر الکسیس کارل(۲) فیزیولوژیست و زیست شناس بزرگ فرانسوی وبرنده‌ی اولین جایزه‌ی نوبل در آمریکا است. وی در یکی از کتاب‌های خود در باره‌ی امور خارق عادت و کارهای غیر طبیعی چنین می‌نویسد: موارد زیادی از مشاهدات ما در باره‌ی کیفیت معجزه و درمان های غیرطبیعی جمع آوری‌شده است. اطلاعات کنونی ما در باره‌ی تأثیر فوری نیایش در شفای امراض، روی شرح حال‌بیمارانی که از امراض گوناگونی درمان یافته‌اند، متکی است. چگونگی معالجه نزد این و آن‌تفاوت زیادی ندارد؛ اغلب درد شدیدی احساس می‌کنند ، سپس شفای کامل فرا می‌رسد و بعداز چند ثانیه و یا چند دقیقه و یا حداکثر چند ساعت زخم‌ها جوش می‌خورد و علائم بیماری ازبین می‌رود و اشتهای مریض باز می‌گردد.(۳)دکتر نام برده در باره‌ی همین موضوع در کتاب دیگر می‌نویسد:واقعیت این گونه شفاها به اثبات رسیده است؛ نیایش گاهی تأثیرات شگفت‌آوری دارد.بیمارانی بوده‌اند که تقریباً به طور آنی از دردهایی چون خوره، سرطان و عفونت کلیه و زخم‌های‌مزمن و سل ریوی و … شفا یافته‌اند. (۴)بنابراین می‌توان تصور کرد که بسیاری از امور عالم، که در نگاه نخست محال جلوه می‌کند،اموری ممکن‌الوقوع هستند و لزوماً نمی‌توان هر پدیده‌ی غیرعادی را محال ذاتی دانست؛ به‌تعبیر اندیشمندان، غیر از پاره‌ای امور انگشت‌شمار که محال ذاتی هستند، غالب امور امکان‌تحقق دارند. نگاه به تاریخ علم بیانگر این است که دانشمندان توانسته‌اند با کوشش خود بسیاری‌از اموری را که روزی غیرقابل تصور بود، به واقعیت تبدیل کنند. شاید روزی انسان بتواند درپزشکی و فیزیولوژی به جایی برسد که رمز عمر طولانی را کشف کند. بنابراین نباید ساده‌اندیشانه‌تصور کنیم که هر چه امروزه کشف نشده است، امری محال و ناممکن است. البته تاریخ علم‌امروزه تا حدّ زیادی این تصور را تصحیح نموده است و ما در آینده شاهد وقوع پدیده‌هایی‌خواهیم بود که حتی برای ما قابل‌تصور نیست. بدیهی است عمر طولانی امام مهدی(علیه‌السّلام)از امور محال ذاتی و غیرممکن نیست و روزی به عادی و طبیعی بودن آن یقین علمی پیداخواهیم نمود.
با در نظر گرفتن این قبیل حوادث که نظایر فراوان دارد، بالخصوص در میان پیروان ودوست‌داران اهل بیت(علیهم‌السّلام) جای هیچ‌گونه انکار نیست که امور غیرطبیعی و خارق عادت واقع می‌شوند، هر چند که برخلاف باورهای رایج میان مردم باشد. اکنون که این موضوع روشنگردید می‌توان گفت که زندگی یک انسان در مدت هزار سال یا بیشتر، از این نوع است؛ یعنی محال و غیر ممکن نیست، زیرا هیچ‌گونه اصل علمی و عقلی در دست نیست که زندگی و عمر راتا هزار سال یا بیشتر محال و غیرممکن بشمارد. تنها چیزی که در این مورد می‌توان گفت این است که زندگی تااین حد غیر طبیعی و خارق عادت است. بنابراین، ازآنجاکه به‌طور کلی وجود امورخارق عادت و غیر طبیعی جای انکار نیست و هیچ گونه دلیل علمی و عقلی هم که طول عمر را تااین حد محال و غیر ممکن بداند ارائه نشده است، از این نظر نمی‌توان طول عمر را تا این مدت ردکرد و آن را نپذیرفت.با توضیح فوق، طول عمر امام مهدی«علیه‌السّلام» را باید در شمار امور غیرطبیعی به شمار آورد و از این نظر نمی‌توان از پذیرفتن و اعتقاد به چنین موضوعی که صرفاً غیرطبیعی‌است، سر برتافت.
راه دوم: دیدگاه دینی و قرآنی (دلیل نقلی)
دیدگاه دینی و قرآنی پیرامون طول عمر : هنگامی که مسأله‌ی طول عمر را از دیدگاه قرآن کریم بررسی می‌کنیم، خواهیم دید بنابر باور ادیان افرادی بوده‌اند که دارای عمر طولانی بوده‌اند نمونه هایی از انسان‌ها را می‌یابیم که خدای جهان آفرین در مورد آنان چنین مقرر فرموده است که قرن های طولانی زندگی کنند واینجاست که نه تنها طول عمر امام مهدی«علیه‌السّلام» یک پدیده‌ی طبیعی جلوه می‌کند، بلکه طول عمر انسان های معمولی و عادی نیز یک پدیده‌ی طبیعی جلوه می‌نماید. اینک نمونه هایی ازقرآن شریف:
۱ـ «ولقد ارسلنا نوحاً الی قومه فلبث فیهم الف سنه الاّ خمسین عاماً فأخذهم الطّوفان و هم‌ظالمون».(5)ما نوح را به سوی قومش فرستادیم، پس او در میان جامعه‌ی خویش، ۹۵۰ سال درنگ‌کرد و آنان را به سوی حق و عدالت فراخواند…و آنگاه آن جامعه را در حالی که ستمکار و بیداد پیشه بودند، طوفان فرا گرفت.این آیه‌ی شریفه بیانگر این حقیقت است که تنها، دورانی را که نوح در جامعه ی خویش درنگ کرد و مردم را به سوی خدا دعوت نمود، ۹۵۰ سال بود. حال، عمر او به هنگام بعثت چقدر بوده؟ و پس از طوفان چقدر زیسته است؟ این ها دو دوره ی نامشخص دیگری است که بایدبه۹۵۰ سال افزوده شود تا عمر آن پیامبر بزرگ معلوم گردد. در روایتی از امام صادق(علیه‌السّلام) آمده است که: نوح علی‌َ نبینا و آله و علیه‌السّلام پیامبر ۲۳۰۰ سال زندگی کرده است. این ۲۳۰۰ سال بدینگونه بود که: 850 سال پیش از بعثت خویش زیست و۹۵۰ سال به پیام رسانی گذرانید و۵۰۰ سال هم پس از طوفان و نابودی ستمکاران بود که از کشتی معروف خویش فرود آمد و بنای شهرها و زندگی نوین را نهاد و فرزندان خویش را در شهرها سکونت داد.(۶)در روایت دیگری آمده است که نوح علی‌َ نبینا و آله و علیه‌السّلام ۲۵۰۰ سال زیست.به هرحال، روشن است که نوح علی‌َ نبینا و آله و علیه السّلام این قرن‌های طولانی را به خواست خدا و در پرتو اراده‌ی الهی و قدرت بی‌کرانش زندگی نموده است. و از حضرت سجّاد(علیه‌السّلام) نقل کرده‌اند که فرمودند: «فی القائم سنّه من نوح و هی طول‌العمر»؛(۷)در قائم ما خاندان وحی و رسالت، نشان و شیوه‌ای از نوح علی نبینا و آله و علیه السّلام‌است و آن طول عمر می‌باشد.
اراده خداوند بر طول عمر آن حضرت :
۲ـ و نیز قدرت بی کران خدا در تحقق خواست حکیمانه اش و به فرمان درآوردن طبیعت، درداستان حضرت یونس علی نبینا و آله و علیه السّلام تجلی پیدا می‌کند که می‌فرماید: «اِلتقمه الحوت و هو ملیم فلولا أنّه کان من المُسبحین للبث فی بطنه الی یوم یبعثون»؛(۸)و ماهی دریا او را به کام خود فرو برد، در حالی که مردم ملامتش می‌کردند. اگر ازستایش گران خداوند نبود، بی‌تردید تا قیامت در شکم ماهی می‌ماند. و بدین‌سان از این آیه‌ی شریفه، استفاده می‌شود که خداوند می‌تواند در جایی که نه‌هوایی جریان دارد و نه غذا و نه چیزی از ضروریات زندگی و ادامه‌ی حیات ، انسانی را از مرگ‌حفظ کند و نه تنها او را زنده بدارد، بلکه از هضم شدن در شکم ماهی و تجزیه شدن در پیکر آن موجود بزرگ دریایی، طی‌ّ میلیون‌ها سال، حراست و حفاظت کند. اینک! این خدای توانا، آیا قادر نیست که ولی‌ّ خویش را از مرگ محافظت و صدها سال عمر پرافتخار ــ به منظور اهدافی والا به اوــ ببخشاید؟
بنابراین، علاوه بر دلیل علمی و امکان عقلی، اگر ما معتقد به وجود خداوند باشیم بایدبگوییم که این مطلب (طول عمر شریف امام مهدی(علیه‌السّلام)) خواست و اراده الهی است وداشتن عمر طولانی در طول تاریخ برای افراد بسیاری ذکر گردیده است که در این جهان، قرن های طولانی زیسته‌اند که موّرخین نام آنها را برشمرده(۹) و سرگذشت برخی رانیز نوشته اند، همان گونه که برخی از علما در کتاب های خویش، بخش خاصی را به آن اختصاص داده و تحت عنوان سرگذشت کسانی که عمر طولانی داشته اند، به زندگی آنان پرداخته اند و یادآور شده اند که عمر طولانی برای انسان یک پدیده‌ی عجیب و غریبی نیست، بلکه در برخی روزگاران یک پدیده ی طبیعی و عادی بوده است.
برخی از عمر درازان :
ما در این‌جا نام برخی از آنان را به طور فشرده می‌آوریم:
۱ـ حضرت آدم (علی نبینا و آله و علیه السّلام) که ۹۳۰ سال در این جهان زندگی کرد.
2ـ حضرت سلیمان (علی نبینا و آله و علیه السّلام) نیز ۹۳۰ سال زندگی کرد.
3ـ لقمان حکیم، ۴۰۰۰ سال و برخی نیز ۴۰۰ سال نوشته‌اند.
4ـ ربیع بن ضبع، ۳۸۰ سال.
5ـ شدّاد بن عامر، ۹۰۰ سال.
6ـ عمربن عامر، ۸۰۰ سال.
7ـ قس بن ساعده، ۶۰۰ سال.
8ـ عزیز مصر، ۷۰۰ سال.
9ـ ریان پدر عزیز مصر، ۱۷۰۰ سال.
10ـ لقمان عادی، ۵۶۰ سال و امثال آنها که در تاریخ نام آنان ذکر گردیده است و هر کدام صدها سال در این جهان زیسته‌اند لیکن ما به همان بیان قرآن شریف در داستان نوح علی نبینا و آله وعلیه السّلام اکتفا می‌کنیم که برای هر حقیقت جوی با ایمانی، کافی است. (10)
پی نوشتها :
۱ – کیهان شماره ۶۷۱۸ مورخ ۵ دی ماه ۱۳۴۴ ه،ش.
2 – Dr. Alexis Carrel
3 – انسان موجود ناشناخته، صفحه ۱۴۲.
4 – نیایش، صفحه ۲۲.برای اطلاع بیشتر در این باره به کتاب «دعا بزرگترین نیروهای جهان»؛ نوشته‌ی دکترفرانک لاباخ و همچنین جزوه«معجزه چیست» نوشته پروفسور لئونیان مراجعه شود.
5 – سوره عنکبوت، آیه ۱۴.
6 – تفسیر برهان، ذیل آیه‌ی شریفه و اکمال الدین، ج2، ص ۵۲۳.
7 – اکمال الدین، ج1 ، ص322 و ۵۲۴ ؛ معجم احادیث الامام المهدی علیه السّلام، ج3 ، ص ۱۹۲.
8 – سوره صافات، آیه ۱۴۴-۱۴۲.
9 – جهت اطلاع بیشتر و دقیق‌تر رجوع شود به: کتاب گرانسنگ «خورشید مغرب» ص ۱۹۷، تألیف دانشمند ونویسنده‌ی فرزانه معاصر، محمدرضا حکیمی و کتاب «او خواهد آمد» ص ۸۹، همچنین کتاب «امام مهدی (علیه السّلام)حماسه‌ای از نور» از شهید صدر، «نوید امن و امان» و «امامت و مهدویت» از آیت الله صافی، «دیرزیستی‌حضرت مهدی (علیه السّلام)« از مهدی کامران، «منتظر جهان و راز طول عمر» از سیداحمد علم‌الهدی، «چند مقاله» ازعلامه طباطبایی، «مهدی علیه السّلام رهبر بزرگترین انقلاب جهان» از حسن شجاعان و «طول عمرامام زمان(علیه السّلام)» از علی‌اکبر مهدی‌پور.
10 – برای توضیح بیشتر به: اکمال الدین ج2، ص623 به بعد و بحارالانوار ج ۵ ، ص ۲۲۵ به بعد مراجعه شود.