پیشینه عزادارىآیا عزادارى براى امام حسین علیه‏السلام، در زمان امامان علیهم‏السلام سابقه دارد؟بلى، در این‏جا تنها به ذکر نمونه‏هاى اندکى از آن چه که در تاریخ نقل شده، بسنده مى‏کنیم:۱- عزادارى بنى‏هاشم در ماتم سیدالشهدا؛ از امام صادق علیه‏السلام چنین روایت شده است: «پس از حادثه عاشورا، هیچ بانویى از بانوان بنى‏هاشم، سرمه نکشید و خضاب ننمود و از خانه هیچ یک از بنى‏هاشم دودى که نشانه پختن غذا باشد، بلند نشد تا آن که ابن زیاد به هلاکت رسید. ما پس از فاجعه خونین عاشورا پیوسته اشک بر چشم داشته‏ایم».12- عزادارى امام سجاد علیه‏السلام؛ حزن امام سجاد علیه‏السلام بر آن حضرت به صورتى بود که دوران زندگى او، همراه با اشک بود. عمده اشک آن حضرت بر مصایب سیدالشهداء علیه‏السلام بود و آن چه بر عموها، برادران، عموزاده‏ها، عمه‏ها و خواهرانش گذشته بود تا آن‏جا که وقتى آب مى‏آوردند تا حضرت میل کند، اشک مبارک‏شان جارى مى‏شد و مى‏فرمود: چگونه بیاشامم؛ در حالى که پسر پیامبر را تشنه کشتند؟۲ و مى‏فرمود: «هرگاه شهادت اولاد فاطمه زهرا سلام‏الله‏علیها را به یاد مى‏آورم، گریه‏ام مى‏گیرد».3امام صادق علیه‏السلام به زراره فرمود: «جدم على‏بن‏الحسین علیه‏السلام هرگاه حسین‏بن‏على علیه‏السلام را به یاد مى‏آورد، آن قدر اشک مى‏ریخت که محاسن شریفش پر از اشک مى‏شد و بر گریه او حاضران گریه مى‏کردند».43- عزادارى امام محمد باقر علیه‏السلام؛ امام باقر علیه‏السلام در روز عاشورا براى امام حسین علیه‏السلام مجلس عزا برپا مى‏کرد و بر مصایب آن حضرت گریه مى‏کرد. در یکى از مجالس عزا، در حضور امام باقر علیه‏السلام، کمیت شعر مى‏خواند. وقتى به این‏جا رسید که: «قتیل‏بالطف…»، امام باقر علیه‏السلام گریه زیادى کرده، فرمود: «اى کمیت! اگر سرمایه‏اى داشتیم در پاداش این شعرت به تو مى‏بخشیدیم؛ اما پاداش تو همان دعایى است که رسول خدا صلى‏الله‏علیه‏وآله درباره حسّان‏بن‏ثابت فرمود که همواره به جهت دفاع از ما اهل‏بیت علیهم‏السلام، مورد تأیید روح‏القدس خواهى بود».54- عزادارى امام صادق علیه‏السلام؛ امام موسى کاظم علیه‏السلام مى‏فرماید: «چون ماه محرم فرا مى‏رسید، دیگر پدرم خندان نبود؛ بلکه اندوه از چهره‏اش نمایان مى‏شد و اشک بر گونه‏اش جارى بود، تا آن‏که روز دهم محرم فرا مى‏رسید. در این روز، مصیبت و اندوه امام به نهایت مى‏رسید. پیوسته مى‏گریست و مى‏فرمود: امروز، روزى است که جدم حسین‏بن‏على علیه‏السلام به شهادت رسید».65- عزادارى امام موسى کاظم علیه‏السلام؛ از امام رضا علیه‏السلام نقل شده است که فرمود: «چون ماه محرم فرا مى‏رسید، کسى پدرم را خندان نمى‏دید و این وضع ادامه داشت تا روز عاشورا؛ در این روز، پدرم را اندوه و حزن و مصیبت فرا مى‏گرفت و مى‏گریست و مى‏گفت: در چنین روزى حسین را – که درود خدا بر او باد – کشتند».76- عزادارى امام رضا علیه‏السلام؛ گریه امام رضا علیه‏السلام در حدى بود که فرمود: «همانا روز مصیبت امام حسین علیه‏السلام ، پلک چشمان ما را مجروح نموده و اشک ما را جارى ساخته است».8دعبل خدمت حضرت رضا علیه‏السلام آمد. آن حضرت درباره شعر و گریه بر سیدالشهدا علیه‏السلام کلماتى چند فرمود؛ از جمله این‏که: «اى دعبل! کسى که بر مصایب جدم حسین علیه‏السلام گریه کند، خداوند گناهان او را مى‏آمرزد» آن گاه حضرت بین حاضران و خانواده خود پرده‏اى زد تا بر مصایب امام حسین علیه‏السلام اشک بریزند.سپس به دعبل فرمود: «براى امام حسین علیه‏السلام مرثیه بخوان که تا زنده‏اى، تو ناصر و مادح ما هستى؛ تا قدرت‏دارى، از نصرت ما کوتاهى مکن». دعبل در حالتى که اشک از چشمانش مى‏ریخت، قرائت کرد:أفاطم لوخلت الحسین مجد لاو قد مات عطشاناً بشط فرات‏صداى گریه امام رضا علیه‏السلام و اهل‏بیت آن حضرت بلند شد.۹۷- عزادارى امام زمان علیه‏السلام ؛ بنابر روایات، امام زمان علیه‏السلام در زمان غیبت و ظهور، بر شهادت جدّشان گریه مى‏کند. آن حضرت خطاب به جد بزرگوارشان سیدالشهدا علیه‏السلام مى‏فرماید:«فلئن اخرتنى الدهور و عاقنى عن نصرک المقدور و لم اکن لمن حاربک محارباً و لمن نصب لک العداوه مناصبا فلاَنْدُبنّک صباحا و مساء و لابکین لک بدل الدموع دما، حسره علیک و تأسفاً على ما دهاک؛۱۰ اگر روزگار مرا به تأخیر انداخت و دور ماندم از یارى تو و نبودم تا با دشمنان تو جنگ کنم و با بدخواهان تو پیکار نمایم، هم اکنون هر صبح و شام بر شما اشک مى‏ریزم و به جاى اشک، در مصیبت شما خون از دیده مى‏بارم و آه حسرت از دل پردرد بر این ماجرا مى‏کشم».در سوگ تو، با سوز درون مى‏گریم‏از نیل و فرات و شط، فزون مى‏گریم‏گر چشمه چشم من، بخشکد تا حشراز دیده به جاى اشک، خون مى‏گریم‏11تذکر: پى‏نوشت‏ها در پرسمان موجود مى‏باشد.
پى‏نوشت‏

۱- نگا: امام حسن و امام حسین، ص ۱۴۵.۲- بحارالانوار، ج ۴۴، ص ۱۴۵.۳- خصال، ج ۱، ص ۱۳۱.۴- بحارالانوار، ج ۴۵، ص ۲۰۷.۵- مصباح المتهجد، ص ۷۱۳.۶- امام حسن و امام حسین، ص ۱۴۳.۷- حسین، نفس مطمئنه، ص ۵۶.۸- بحارالانوار، ج ۴۴، ص۲۸۴.۹- همان، ج ۴۵، ص ۲۵۷.۱۰- بحارالانوار، ج ۱۰۱، ص ۳۲۰.۱۱- مصطفى آرنگ به نقل از اشک حسینى، سرمایه شیعه، ص ۶۶.