موقعیت جغرافیایی:   جمهوری اسلامی پاکستان در جنوب آسیا قرار گرفته و وسعت آن ۸۰۳/۹۴۳ کیلومتر مربع است. پاکستان از غرب با ایران، از شمال با افغانستان، از شمال شرق با چین، و از شرق با هند هم مرز است و از جنوب به دریای عمان و آب های آزاد راه دارد. (۱) در تحلیل ژئوپلیتیکی پاکستان، باید گفت: این کشور از هنگام استقلال تاکنون همواره در معرض تهدید هند از جبهه ی شرقی قرار داشته است. تفاوت جهت های جغرافیایی، تهدید بیرونی، و عدم تعارض طبیعی ژئوپلیتیک دو کشور ایران و پاکستان، این دو را به سوی نوعی همدردی، همکاری و هماهنگی آشکار و پنهان سوق داده است. (۲) با این حال، ایران و پاکستان در نواحی همجوار، به ویژه جدار مرزی، دارای منابع متعدد تنش هستند. از جمله منابع تنش، می توان به مسئله ی بلوچ ها، قدرت هسته ای پاکستان، و درگیری فرقه ای پاکستان، بخصوص حملات افراطی وهابی ها علیه شیعیان، اشاره کرد. جمعیت و پراکندگی جغرافیایی شیعیان: شیعه در پاکستان دومین گروه مذهبی را از لحاظ جمعیت تشکیل می دهد، اما آمار دقیقی از میزان جمعیت آن وجود ندارد. محققان و کارشناسان مسائل پاکستان ارقام متفاوتی ذکر کرده اند که از ۱۰ تا ۲۵ درصد را در برمی گیرد. (۳) برخلاف بسیاری از کشورهای اسلامی، که شیعیان در آنها از نوعی تمرکز جغرافیایی برخوردارند، در پاکستان چنین چیزی به چشم نمی خورد. شیعیان این کشور در تمام شهرها پراکنده اند و این پراکندگی در سطح روستاها هم به چشم می خورد. مهم ترین شهرهایی که شیعیان در آنها سکونت دارند، عبارتند از : «کراچی، لاهور، ملتان، اسلام آباد و پیشاور». وضعیت سیاسی – اقتصادی شیعیان: نظام سیاسی کشور و دولت پاکستان نظامی باز است که تبعیض های مذهبی کمتر در آن اعمال می شود. شیعیان گرچه در میان اکثریت سنی، اقلیت به شمار می روند، اما از نظر سیاسی، از موقعیت خوبی برخوردار بوده اند. هر چند در دهه های اخیر، تمام رؤسای جمهوری و نخست وزیران این کشور از میان سنیان انتخاب شده اند، اما شیعیان در سطوح پایین تری در تمام نهادهای دولتی حضور دارند. در حال حاضر، افسران و ژنرال های زیادی از شیعیان در ارتش مشغول خدمتند و در مجلس «سنا» و «ملی» نیز شیعیان کم و بیش حضور دارند. بدین روی، پاکستان در مجموع، شرایط مناسبی برای شهروندان خود در عرصه های اجتماعی، فرهنگی و سیاسی فراهم کرده است. علی رغم آنکه تعصب مذهبی در میان توده های عوام به شدت ادامه دارد، اما ساختار سیاسی در مجموع، کمتر از آن متأثر شده است. هر چند نفوذ برخی تندروهای مذهبی در ساختار دولت، زمینه ی خشونت های فرقه ای به نحوی فراهم ساخته و در مواردی، مانع اجرای قانون نسبت به مجرمان گردیده، اما بدنه ی اصلی دولت بر مشی غیر مذهبی خود ادامه داده و بی طرفی را در ارائه ی خدمات و استخدام افراد تا حد زیادی رعایت نموده است. شیعیان پاکستان می توانند از شرایط موجود به خوبی استفاده کنند، اما پراکندگی جمعیتی آنان مانع حضور قدرتمندانه ی آنان در عرصه ی انتخابات و مشارکت سازمان یافته در دولت می گردد. علاوه بر این، جامعه ی شیعی پاکستان با برخی تهدیدها و آسیب ها رو به روست که تاکنون صدمات فراوانی از ناحیه ی آنها، متوجه شیعیان گردیده. بزرگ ترین تهدید و خطر، تهدید تروریسم فرقه ای است که توسط «سپاه صحابه» و «لشکر جنگوی» هدایت می شود. افراطی های مذهبی اهل سنت از سال ۱۹۸۵ به بعد، به صورت سازمان یافته و فعال، مبارزه با شیعیان را آغاز کرده اند. تاکنون چهره های سیاسی یا مذهبی و اجتماعی زیادی قربانی این ترور گردیده اند که از آن جمله، می توان به ترور رهبر فقید شیعیان علامه عارف حسین حسینی، و دبیرکل نهضت جعفریه، انور علی آخوند زاده و ده ها عضو فعال دیگر «تحریک» اشاره نمود. خطر تروریسم مذهبی یکی از خطرات بسیار جدی کشور پاکستان است که دولت این کشور تاکنون نتوانسته بر این بحران غلبه کند.  پی نوشت ها:   ۱- محمد اکرم عارفی، «شیعیان پاکستان»، فصل نامه ی تخصصی شیعه شناسی، ش ۳ و ۴، ص ۱۹۷. ۲- یدالله کریمی پور، «مقدمه ای بر ایران و همسایگان»، فصل نامه ی سیاست خارجی، ش ۴ ص ۱۲۶۸. ۳- محمد اکرم عارفی، «شیعیان پاکستان»، فصل نامه ی تخصصی شیعه شناسی، ش ۳ و ۴، ص ۲۰۱.   منبع: کتاب ژئوپلیتیک شیعه و نگرانی غرب از انقلاب اسلامی