«کربلا»،مدفن سید الشهداست،سرزمینى که عظیمترین حماسه خدایی بشر،درعاشوراى سال ۶۱ در آن اتفاق افتاد و موجش سراسر تاریخ و پهنه جهان را فرا گرفت.خاک آن،بوى خون می‏دهد و تربت کربلا مقدس و الهام‏ بخش است و در فضیلت آن،روایات بسیاری نقل شده است. (۱) امام علی‏«ع‏»پس از جنگ صفین،هنگام عبور از کربلا همراه برخى همراهان،چشمانش پر از اشگ شد و فرمود:اینجاست محل فرودآمدنشان…و اینجاست ‏شهادتگاه‏ عاشقان بی ‏نظیر که در گذشته و آینده،نمونه ندارند:«…مصارع عشاق شهداء لا تسبقهم من‏ کان قبلهم و لا یلحقهم من بعدهم…» (2) و به همین خاطر،«کربلا»سمبل ایثار و جانبازی وشهادت‏ طلبى و شوق و شور حماسى شناخته شده است و در طول تاریخ نیز،کانون‏ عشق های برتر بوده و همچون مغناطیسی،دلهاى مشتاق و شیدای معرفت را به سوى خودکشیده است.در حماسه دفاع مقدس ایران نیز،بسیاری از رزمندگان اسلام،به شوق کربلاو زیارت حرم حسینی،جبهه‏ ها را درمی‏ نوردیدند و با بعثیان کافر می‏ جنگیدند و رو به‏ کعبه عشق،کربلاى سید الشهدا«ع‏»شهید می‏ شدند،چون کربلا سمبل هر جایى است که‏ صحنه دیگرى حق و باطل باشد.در حسرت کوى کربلا می‏رفتند
مشتاق به سوى کربلا می‏رفتند
گلگون تن و خونین کفن و بی‏پر و بال
اینگونه به سوى کربلا می‏رفتند (۳)در روایات آمده است که سید الشهدا«ع‏»نواحى اطراف قبر خویش را از اهل نینوا وغاضریه به مبلغ شصت هزار درهم خریدارى کرد و به خود آنان صدقه داد و با آنان شرط کرد که مردم را به جایگاه قبرش راهنمایى کنند و هر که را به زیارت آن حضرت آید،سه‏ روز مهمان نمایند و پذیرایی کنند. (۴) باری،کربلا نام یکى از شهرهاى کشور عراق است که در کنار رودخانه فرات قرارداشته است.این شهر،تا سال ۶۱ هجری،بیابان بوده است.از آن زمان به بعد،بر اثرشهادت حسین بن علی‏«ع‏»در آن محل،بتدریج مورد توجه شیعیان آل على قرار گرفت وپس از بنای مرقدهاى شهدا،متدرجا مرکز جمعیت گردید و امروز،یکی از شهرهای‏زیارتى عراق می‏باشد که قریب ۶۵۰۰۰ تن جمعیت دارد و در ماههاى محرم و صفر وهنگام زمستان،به سبب ورود زایران،جمعیت‏شهر به ۰۰۰/۱۰۰ تن می‏رسد. (۵) در این که‏«کربلا»یعنى چه و ریشه لغوى آن چیست و از چه گرفته شده،بحثهای‏مفصلى انجام گرفته است. (۶) طبق برخى نقلها،این نام از ترکیب‏«کرب‏»و«ال‏»ساخته شده‏است، یعنى حرم الله،یا مقدس الله،«کرب‏»در لغت‏سامی به معنای‏«قرب‏»در عربی‏است(کرب:قرب).اگر«ال‏»هم به معنای‏«الله‏»باشد،کربلا به معناى محلى است که نزدخدا،مقدس و مقرب است،یا«حرم خدا»است. (۷) برخى هم آن را ترکیب یافته از«کوربابل‏»دانسته‏اند،یعنی مجموعه‏اى از آبادیها و روستاهاى بابل.موقعیتى که کربلا در آن‏قرار دارد،در بین النهرین است.این منطقه در گذشته‏هاى دور،مهد حوادث و احیانا تمدنها بوده است و بخشهای گوناگونى از این ناحیه، نامهاى مختلف داشته است.کربلا،کور بابل،نینوا،غاضریه،کربله،نواویس،حیر،طف،شفیه،عقر،نهر علقمی،عمورا،ماریه‏ و…که بعضى از اینها نام روستاها و آبادیهایى در این منطقه وسیع بوده است. (۸) حرم مطهر امام حسین‏«ع‏»که در این شهر قرار دارد،تاریخچه‏ای مفصل دارد و دردوره‏هاى مختلف تاریخی،بناى آن تغییرات و تعمیراتى یافته است.کربلا،شهرى است که‏خاندانهای ریشه‏دار در آن ساکن بوده‏اند.حوزه علمیه داشته و خانواده‏هایی شریف،ادیب و علماى برجسته از آن برخاسته و در آن زیسته‏اند.قبر حضرت عباس‏«ع‏»نیز درهمین شهر است.در قرون اخیر نیز شاهد تعدادى حوادث و انقلابها و فتنه‏ها بوده است. (۹) ولى به هر حال،در کربلا بیش از نشانهاى جغرافیایى و تاریخی،باید مفاهیم والاى انسانی‏و شورگستریها و الهام‏بخشیهای قداست آفرین را سراغ گرفت.————————————–پی ‏نوشتها۱- ر.ک:سفینه البحار،ج ۲،ص ۱۱ و ۴۷۵.معروفست که:«کل ارض کربلاء و کل یوم عاشورا».در باره این مرقد مطهر ازجمله‏«چهل حدیث کربلا»،نشر معروف نیز منتشر شده است.۲- همان،ص ۱۹۷ و ۴۷۵.۳- على مرادی.۴- مجمع البحرین،طریحی،واژه‏«کربل‏».5- فرهنگ فارسی،معین.برای آشنایى با تاریخ این شهر از دیر باز تا عصر حاضر،ر.ک:«تراث کربلا»از سلمان هادی‏الطعمه(این کتاب به فارسی هم ترجمه شده است:میراث کربلا)همچنین ر.ک:«موسوعه العتبات المقدسه‏»جلد ۸(قسم کربلا)از جعفر الخلیلی.۶- از جمله ر.ک:«موسوعه العتبات المقدسه‏»،ج ۸،ص ۹ به بعد.۷- همان،ص ۱۰.۸- تراث کربلا،ص ۱۹.۹- ر.ک:«تراث کربلا»،سلمان هادی الطعمه.