تحقق «بداء» در «علائم ظهور»؟!

پرسش : آیا امکان تحقق «بداء» در «علائم ظهور» وجود دارد؟

پاسخ اجمالی:

از برخى روایات استفاده مى شود که «علائم ظهور» بر دو قسم است؛ برخى حتمى اند و مورد «بداء» و تجدید نظر قرار نمی گیرند و برخى دیگر غیر حتمی اند و احتمال وقوع بداء در آنها وجود دارد. با این حال، اصل ظهور امرى حتمى است که خداوند آن را پاسخی بر فطرت بشر قرار داده و وعده تحقق آن را داده است و خداوند هرگز خلف وعده نمى کند.

پاسخ تفصیلی:

از برخى روایات استفاده مى شود که «علائم ظهور» بر دو قسم است؛ برخى حتمى اند که مورد «بداء» و تجدید نظر واقع نمى شوند و برخى دیگر در موردشان احتمال وقوع بداء وجود دارد؛ ولى اصل ظهور، امرى حتمى است که خداوند متعال آنرا جوابی برای فطرت و خواسته درونى بشر قرار داده و وعده تحقق آن را داده است و خداوند هرگز خلف وعده نمى کند.

داوود بن ابى القاسم مى گوید: «ما نزد ابى جعفر محمد بن على الرضا(علیهما السلام) بودیم که سخن از خروج سفیانى به میان آمد و اینکه در روایت آمده که ظهور او حتمى است. به ابو جعفر(علیه السلام) عرض کردم: آیا بداء در امور حتمی نیز واقع خواهد شد؟ حضرت فرمود: آرى. عرض کردم: ما مى ترسیم که در امر قائم نیز بداء حاصل شود. فرمود: امر قائم از امورى است که وعده داده شده و خداوند در وعده خود تخلف نخواهد کرد».(۱)

علائم حتمى که مورد بداء واقع نمى شود به چند دلیل تحقق یافتنشان قطعی است که به برخى از آنها اشاره مى کنیم:

۱٫ تصریح به حتمى بودن آن در روایات.

۲٫ تاکید به قسم.

۳٫ تاکید به «لابد».

۴٫ تاکید به «لام».

۵٫ تاکید به «ان».

۶٫ تاکید به وسیله تکرار.

۷٫ تاکید به «سین و سوف».(۲)

پی نوشت:

(۱). الغیبه( للنعمانی)، ابن أبی زینب، محمد بن ابراهیم‏، محقق / مصحح: غفارى، على اکبر، نشر صدوق‏، تهران،‏ ‏۱۳۹۷ ق‏مری، چاپ: اول، ص ۳۰۳، باب ۱۸ (ما جاء فی ذکر السفیانی و أن أمره من المحتوم و أنه قبل قیام القائم)؛ بحار الأنوار، مجلسى، محمد باقر بن محمد تقى‏، محقق / مصحح: جمعى از محققان‏، دار إحیاء التراث العربی‏، بیروت‏، ۱۴۰۳ قمری‏، چاپ: دوم، ج ‏۵۲، ص ۲۵۰، باب ۲۵ (علامات ظهوره صلوات الله علیه من السفیانی و الدجال و غیر ذلک و فیه ذکر بعض أشراط الساعه).

(۲). گردآوری از: موعود شناسی و پاسخ به شبهات، رضوانی، علی اصغر، مسجد مقدس جمکران، قم، چاپ هفتم، ۱۳۹۰ ش، ص ۵۲۰٫