تقویم شیعه پانزدهم ذی القعده
١- قتل عام بنى امیه توسط بنى عباس (١٣٢ هجرى قمرى)
٢-شهادت “ملا محمدتقی برغانى” یکى از اشخاص مشهور به “شهید ثالث” (١٢۶٣ هجرى قمرى)
٣- تولد آیت الله العظمى “میرزا محمدحسین نایینى” (١٢٧۶ هجرى قمرى)
۴- رحلت آیت الله “شیخ زین العابدین مازندرانى” (١٣٠٩ هجرى قمرى)
—
١- قتل عام بنى امیه توسط بنى عباس (١٣٢ هجرى قمرى)
مروان بن محمد بن مروان معروف به “مروان حمار”، آخرین زمامدار بنی‌امیه بود که به مقام خلافت دست یافت.
وی پس از خلع ابراهیم بن ولید در صفر سال ۱۲۷ ه.ق، از مردم برای خویش بیعت گرفت {۱} و تا محرم سال ۱۳۲ ه.ق در این منصب قرار داشت و در این زمان به دست انقلابیون عباسی کشته شد و به حکومت پنج ساله مروان و خلافت نود و چند ساله امویان پایان داده شد.
سپاهیان بنی‌عباس پس از فتح شهرهای مختلف به سوی دمشق رهسپار شده و آن را در محاصره خویش گرفتند. پنجاه هزار تن از مدافعان اموی به فرماندهی ولید بن معاویه بن عبدالملک بن مروان در برابر مهاجمان بی شمار عباسی به فرماندهی عبدالله بن علی بن عبدالله بن عباس قرار گرفتند و نبرد سنگینی میان آنان به وقوع پیوست و سرانجام امویان متحمل شکست و اضمحلال شدند و عباسیان به قتل عام آنان پرداختند.
ابن ابی الحدید در این باره گفت: و قتل عبدالله بن علی بدمشق خلقا کثیراً من اصحاب مروان و موالی بنی‌امیه و اتباعهم. {۲}
آنگاه عباسیان به سوی رود ابی فطرس در اردن هجوم آوردند و در این مکان که بازماندگان اموی از جمله خانواده و کسان مروان حمار را که پناه گرفته بودند مورد تاخت و تاز خویش قرار داده و تعدادی از آنان را قتل عام کردند. {۳}
صاحب وقایع الایام در این باره گفت: در این روز (۱۵ ذی القعده( سال ۱۳۲ه.ق، بنی‌عباس جمع کثیری از بنی‌امیه را در نهر اردن به قتل رسانیدند. پس از آن فرشی بر روی ایشان گسترانیدند و به طعام خوردن مشغول شدند، در حالی که بنی امیه ناله و اضطراب می نمودند و در زیر آنها جان می دادند. {۴}
۱) تاریخ الطبری (محمد بن جریر طبری)، ج ۶، ص ۲۹۸؛ تاریخ الیعقوبی (احمد بن ابی یعقوب)، ج ۲، ص ۲۶۵٫
۲) شرح نهج البلاغه (عبدالحمید بن ابی‌الحدید)، ج ۴، جزء ۷، ص ۱۲۲٫
۳) همان.
۴) وقایع الایام (شیخ عباس قمی)، ص ۹۴٫
—
٢-شهادت “ملا محمدتقی برغانى” یکى از اشخاص مشهور به “شهید ثالث” (١٢۶٣ هجرى قمرى)
ملا محمد تقی برغانی معروف به “شهید ثالث” از علمای بزرگ قرن سیزدهم هجری قمری در سال۱۱۸۰ در روستای برغان کرج به دنیا آمد. این دانشمند شیعه مذهب در برغان متولد شد و در قزوین و قم و اصفهان ادبیات عرب و دروس حوزه را فراگرفت.
وی پس از عزیمت به عتبات از شیخ جعفر کاشف الغطاء علوم دینی را آموخت. او بسیار زاهد و با تقوا بود و بیشتر اوقاتش را به ترویج احکام دین اختصاص می داد. از این عالم ربانی و مبارز علاوه بر شاگردان بسیار چون: میرزا محمّد تنکابنی و سیّد محمّد حسین قزوینی، تالیفات گرانبهایی به یادگار مانده است که: عیون الاصول در اصول فقه، مجالس المتقین در مواعظ، منهج الاجتهاد در شرح شرایع الاسلام نمونه ای از این تألیفات است.
ملا محمد تقی نقش مهمی در مبارزه با شیخیه و بابیه داشت. شیخ احمد احسایی به سبب روابط صمیمانه ای که با فتحعلی شاه قاجار داشت مورد توجه دربار ایران قرار گرفته بود. وی در اواخر عمر خود به قزوین آمد و در خانه ملاعبدالوهّاب قزوینی مهمان شد و در مدّت اقامتش در شهر به تدریس و ترویج آرای خود پرداخته و به اقامه نمازجماعت مشغول بود.
حضور وی در شهر باعث شد ملامحمد تقی خطر را جدی احساس کند. او بهترین راه را تشکیل جلسه مناظره می بیند لذا از احسایی برای مناظره علمی دعوت به عمل می آورد. احسایی نیز درخواست وی را اجابت می کند. در این مناظره طولانی که در منزل ملا محمد تقی برگزار می شود ملا محمد تقی اشکالات فراوانی بر عقاید احسایی وارد می کند و بر پاسخ های سست وی خط بطلان می کشد. به نحوی که احسایی مغلوب می گردد.
با این وجود احسایی به نظرات غیر مستند خود پافشاری می کند، لذا ملا محمد تقی به کافر و مرتد بودن احسایی فتوا می دهد. تأثیر حکم شهید ثالث آن چنان سریع بود که هیچ فردی پشت سر احسابی جز ملا عبدالوهّاب قزوینی نماز نمی خواند. از همان زمان مورد کینه و نفرت فرقه ضاله بابی و بعدها بهائی قرار گرفت.
این فقیه مجاهد آنچنان با شور و شعور به مبارزات خود علیه این فرقه ضاله ادامه داد تا اینکه به دست یکی از دست نشاندگان بابی (متاثر از فاطمه زرین تاج فرزند ملا محمد صالح برغانی قزوینی برادر زاده و عروس خودش که در آن هنگام به عنوان یکی از بزرگان این فرقه معروف بود و بعدها از سوی باب در بدشت به طاهره قره العین ملقب گردید)، در هنگام نماز مورد سوءقصد قرار گرفت و سرانجام بر اثر همان جراحت در ۱۵ذیقعده سال ۱۲۶۳ هجری قمری به فیض شهادت نائل آمد از این رو به شهید ثالث نیز مشهور است.
—
٣- تولد آیت الله العظمى “میرزا محمدحسین نایینى” (١٢٧۶ هجرى قمرى)
میرزا محمدحسین نایینی از بزرگ ترین علما و فقهای قرن چهاردهم هجری است که به کثرت تحقیق و فصاحت و کتابت معروف می باشد.
وی درنایین به دنیا آمد و پس از تحصیل مقدمات به اصفهان رفت و پس از ده سال، راهی حوزه ی نجف گردید.
درنجف از محضر آیات عظام: فشارکی، صدر و میرزای بزرگ شیرازی و آخوند خراسانی بهره گرفت و پس از مدتی بر کرسی تدریس نشست.
سیدمحسن حکیم، سیدمحمود شاهرودی، سید محمد حجت، سیدابوالقاسم خویى و میرزا هاشم آملی و ده ها فاضل، مجتهد و فقیه از جمله شاگردان او می باشند.
میرزای نایینی از طرفداران نهضت مشروطه و یکی از رهبران آن بود و کتاب تَنبیهُ الاُمَّه را در زمینه ی حکومت اسلامی نگاشت.
وسیلهُ النَّجاه، قاعده ی لاضرر، احکام خلل و تعلیقه بر عُروَهُ الوُثقی ازدیگر کتب اوست.
این عالم عالی قدر سرانجام در ۲۶ جمادی الاولی سال ۱۳۵۵ ه.ق در ۷۹ سالگی بدرود حیات گفت و در جوار حرم حضرت امام علی(علیه السلام) مدفون گردید.
—
۴- رحلت آیت الله “شیخ زین العابدین مازندرانى” (١٣٠٩ هجرى قمرى)
شیخ زین العابدین مازندرانی حدوداً در سال ۱۲۲۴ه.ق در مازندران و شهر بارفروش (بابل کنونی) به دنیا آمد.
وی تحصیلات خود را در بارفروش آغاز کرد و در رجب ۱۲۵۰ه.ق به کربلا و سپس در سال ۱۲۵۸ه.ق به نجف سفر کرد. نقل شده که در این سفر استادش سعیدالعلماء هم وی را همراهی کرده است.
برخی از اساتید وی که از ایشان اجازه روایت هم داشت، عبارتند از: سعید العلماء مازندرانی ، سید ابراهیم قزوینی ، شیخ انصاری ، شیخ محمد حسین حائری اصفهانی ، شیخ محمد حسن نجفی ، شیخ علی کاشف الغطاء .
از شاگردان شیخ زین العابدین می‌توان به آقایان: میرزا محمد تقی شیرازی ، سید ابوالقاسم دهکردی اصفهانی ، ابراهیم لکنهوی ، تاج العلماء ، ملا قادر حسین ، و… اشاره کرد.
از وی آثاری چند برجای مانده است از جمله: ذخیره المعاد ، زینه العباد ، رساله در مناسک حج ، زادالعقبی ، تقریرات درس خارج اصول سید ابراهیم قزوینی ، زاد المتقین.
از او به عنوان مرجع تقلید بسیاری از شیعیان پس از وفات صاحب ضوابط، در عراق و ایران و هند یاد شده است .رساله عملیه او بارها در آن زمان به چاپ رسیده است.
شیخ زین العابدین مازندرانی سرانجام در ذی قعده سال ۱۳۰۹ه.ق درگذشت و در باب قاضی الحاجات در صحن حرم امام حسین(علیه السلام) به خاک سپرده شد.