سی و چهار سال از روزی که رژیم بعثی عراق از زمین و هوا تجاوز گسترده خود را به سرزمین ایران اسلامی آغاز کرد می‌گذرد. تهاجمی که مبتنی بر آمال و توهمات طراحان آن قرار نبود بیش از چند روزی به طول بیانجامد و با شکست نظام نوپای جمهوری اسلامی به پایان رسد، اما با ایستادگی و رشادات جوانان این سرزمین جنگ بعد از هشت سال و با شکست متجاوزین بعثی به پایان رسیده است. دفاع مقدس پرونده قطوری است که برگه‌های زرین صفحات آن هر یک درس‌های فراوانی برای امروز ما داشته، و گنجینه گرانقدری است که تا همیشه تاریخ حرف‌هایی نو برای بیان خواهد داشت.
یکی از درس‌های بزرگ دفاع مقدس، شرح و تبیین فرهنگ مقاومت و ایستادگی است. مروری بر تاریخ ایران زمین به خوبی نشانگر آن است که ملت ما همواره در برابر متجاوزین ایستاده و سر تسلیم فرود نیاورده است. اما اوج این ایستادگی و استقامت در دوران هشت ساله دفاع مقدس تجلی یافت که در آن شاهد مقاومت همه جانبه ملت در برابر متجاوزی بودیم که توسط ابرقدرتها و تمامی کشورهای غربی حمایت می‌شد. به واقع رزمندگان اسلام تنها در برابر ارتش عراق قرار نداشتند، بلکه در مقابل جبهه واحدی جهانی ایستادند که با همه توان از رژیم بعثی حمایت می‌کرد. جنگ اثبات کننده این گزاره بود که در میدان تقابل حق و باطل، پایداری و ایستادگی در برابر باطل همیشه جواب خواهد داد.
درس بزرگ دیگر دفاع مقدس تحقق عینی شعار "ما می‌توانیم" بود. در طول دوران دفاع جمهوری اسلامی از کوچکترین کمکی توسط بیگانگان برخوردار نبوده و در عوض با محاصره همه جانبه نظامی – تسلیحاتی و اقتصادی و سیاسی روبرو بود. آنچه توانست در طول این هشت سال جمهوری اسلامی را در برابر همه دشمنان داخلی و خارجی سرپا و استوار نگه دارد، اراده‌ای بودکه شعار "ما می‌توانیم" را با همه توان در وجود یک ملت نهادینه کرده و مبتنی بر این نیروی الهی بود که همه توفیقات در طول دفاع مقدس حاصل آمد. همین اراده و همین تفکر، امروز نیز بدون شک رمز عبور ما از موانع و مشکلات و تحریم‌ها و فشارها خواهد بود.
درس بزرگ دیگر در دوران دفاع آن است که همواره می‌توان با تدبیر و هوشیاری، بزرگترین تهدیدات را به فرصت تبدیل نمود و از آن علیه دشمن استفاده کرد. تجاوز به خاک کشور اگر چه در نگاه اول تهدیدی علیه نظام اسلامی به حساب می‌آمد، اما همین تهدید در بستر تدبیر ملت و مسئولین نظام اسلامی به فرصتی برای شکوفایی استعدادها و تواناییها گردید. ملت ایران فرازهای شیوایی رهبر کبیر انقلاب اسلامی – حضرت روح الله(ره) – را به گوش جان سپرده است که فرمودند:
«هر روز ما در جنگ برکتی داشتهایم که در همه صحنهها از آن بهره جستهایم. ما انقلابمان را در جنگ به جهان صادر نمودهایم، ما مظلومیت خویش و ستم متجاوزان را در جنگ ثابت نمودهایم، ما در جنگ، پرده از چهره تزویر جهانخواران کنار زدیم، ما در جنگ، دوستان و دشمنانمان را شناختهایم، ما در جنگ به این نتیجه رسیدهایم که باید روی پای خودمان بایستیم، ما در جنگ ابهت دو ابرقدرت شرق و غرب را شکستیم، ما در جنگ ریشههای انقلاب پر بار اسلامیمان را محکم کردیم، ما در جنگ حس برادری و وطن دوستی را در نهاد یکایک مردمان بارور کردیم، ما در جنگ به مردم جهان و خصوصاً مردم منطقه نشان دادیم که علیه تمامی قدرتها و ابرقدرتها سالیان سال می‌توان مبارزه کرد، …»(3/12/67)
درس بزرگ دیگری که با تورق دفتر جنگ می‌توان آموخت آن است که در مورد دشمنی دشمنان با نظام اسلامی و ملت ایران نباید برای لحظه‌ای تردید به خود راه داد. دشمنان ما در طول جنگ تحمیلی نشان دادند تا آخرین توانشان برای نابودی ملت ایران و هویت انقلابی – اسلامی ما تلاش خواهند کرد و آنجایی هم که اقدامی نمی‌کنند نه از سر خیرخواهی بلکه از سر ناتوانی است. به واقع دشمنی و عداوت و زیاده‌خواهی دشمنان حدیقفی ندارد و تنها راه مقابله با آنان نه کوتاه آمدن و پا پس‌کشیدن که مبارزه و ایستادگی است.
دفاع مقدس به ما آموخت که فتنه‌گران داخلی همواره زمینه‌ساز تجاوز بیگانگان و دشمنان خارجی هستند. در حقیقت ترفندهای بیگانگان بدون هموارسازی ایادی داخلی آنها آغاز نمی‌شود و جان نمی‌گیرد! تجاوز عراق به ایران، بدون اقدامات منافقانه لیبرالها و جریانهای نفاق و عملکرد خائنانه عناصری چون بنی صدر و رجوی کلید نمی خورد. امروز نیز دشمن بدون مقدمه سازیهای ایادی داخلی خود نخواهد توانست خللی در مسیر انقلاب ایجاد کند.
درس بزرگ دیگری که در دل ماجرای دفاع هشت ساله نهفته است، آن است که پیروزی جز از طریق وحدت کلمه در ذیل سایه تبعیت از رهنمودهای رهبری الهی حاصل نخواهد شد. بدون شک اگر نبود روحیه همکاری و تعاون و بسیج عمومی ملت برای دفاع در برابر تجاوز و هدایت رهبری پیامبرگونه فقیه عالیقدر جهان تشیع، و اعتقاد عمومی و اطمینان قلبی ملت به این رهبری الهی، محال بودکه بتوان در برابر چنین هجوم پرقدرت و همه‌جانبه‌ای برای نابودی نظام نوپای جمهوری اسلامی ایستادگی نمود. و به همین خاطر است که از همان ابتدای پیروزی انقلاب اسلامی تلاش برای اختلاف افکنی بین ملت و شقه‌شقه کردن جبهه واحد توده‌ها و همچنین تضعیف جایگاه ولایت فقیه و تخریب چهره رهبری درصدرسناریوهای تبلیغاتی دشمنان قرار دارد. امروز نیز بدون شک رمز موفقیت ملت ایران در همین یکپارچی و اطاعت از زهبری نهفته است و با تمسک به این دو حبل متین برآمده از آموزه های تشیع علوی است که تحقق همه آرمانهای رفیع این ملت ممکن خواهد بود.
بزرگ درس دفاع هشت ساله، آشکار ساختن این مساله بود که باید به جوانان اعتماد کرد و کارهای بزرگ را به آنان سپرد! در بستر همین اعتماد بود که جوانان ۱۵ تا ۳۰ ساله میدان دار عرصه نبرد شده و در حالی که مستشاران کارکشته نظامی از عدم تحقق بسیاری از عملیاتهای نظامی با توجه به کمبود امکانات سخن می‌گفتند، حماسه های بزرگی چون ثامن الائمه، فتح الامبین، بیت المقدس، خیبر، والفجر۸ و کربلای ۵ را خلق نمایند. فتح بسیاری از قله های رفیع افتخار در عرصه های مختلف در دهه چهارم انقلاب اسلامی نیز امروز بدست جوانانی حاصل آمده که آلبوم گشاده دوران طلایی هشت ساله را در پیش روی خود دارند.
ملاحظه آخر در مورد دفاع مقدس که در زمانه ما نیز خریدار فراوانی خواهد داشت، الگویی از زیستن است که در این دوره متولد شد و در سراسر جبهه‌ها جنوب و غرب کشور فراگیر و به سبکی برای زندگی در طول دفاع مقدس بدل گردید. این سبک از زندگی جمعی که تبلور همه شعائر دینی و مولفه‌های اخلاقی و انسانی بود در درون همان خاکریزها و سنگرها و پادگان‌ها متعین شده بود. در آن مدرسه، ادب و عشق و عرفان و مبارزه توامان به شاگردان بااستعداد آن زمانه آموخته می‌شد و گوشه‌ای از سرزمین بسیجیان نبود که رنگ و بوی الهی نداشته و گل معنویت و اخلاق نشکفته باشد. مدینه فاضله‌ای که در آن بدی‌ها عرصه تجلی نداشتند و ناپاکان نیز به سرعت پاک شده و ازگناه و پلشتی فاصله می‌گرفتند. آن سبک از زیستن امروز نیز نیاز زمانه ماست. زمانه‌ای که جوانان آن در تیررس همه جانبه فرهنگ غربی که آنان را به سوی لاابالی‌گری و بی‌هویتی می‌خواند قرار دارند و برای آنکه مصون و سربلند از این میدان خارج شوند بیش از هر زمان دیگر به بازخوانی سبک زندگی بسیجی در دوران دفاع مقدس نیازمندند.