نشست چهارم پیش همایش کنفرانس بین المللی گردشگری و معنویت در مسجد مقدس جمکران برگزار شد.
نشست هماهنگی پیش همایش گردشگری و معنویت در مسجد مقدس جمکران برگزار شد. این نشست هماهنگی در روز پنجشنبه ۶ اردیبهشت ۹۷ به میزبانی مسجد مقدس جمکران برگزار گردید. در این نشست که برای هماهنگی برگزاری پیش همایش اول که قرار است در جامعه المرتضی برگزار گردد افراد ذیل حضور داشتند: حاج آقای حسینی رئیس مرکز امام علی ع و امام جمعه لوگانوی سوئیس، حاج آقای سالار مدیر امور بین املل مجمع جهانی اهل البیت ع، آقای رضایی مدیرکل گردشگری و میراث فرهنگی استان قم، آقای پیمان راست مجمع جهانی شیعه شناسی، آقای اردکانی مدیر امور زائران بین الملل حرم مطهر حضرت معصومه س، حاج آقای طباطبایی مدیرعامل موسسه فقهی و فرهنگی بحرالعلوم ع، حاج آقای رمضانی نماینده جامعه المرتضی، آقای هنرمند مدیر اموربین الملل تکریم زائرین مسجد مقدس جمکران، آقای صبری مدیر آفرینش هنرهای رسانه ای مسجد مقدس جمکران، آقای عرب مدیر عامل شرکت مهر زیما، آقای علی پور معاون فضای مجازی و اطلاع رسانی و دبیر کارگروه گردشگری معنوی مجمع جهانی شیعه شناسی، خانم شهرابی مدیر کمیته علمی کنفرانس بین المللی گردشگری و معنویت، خانم ندافیان مدیر عامل و موسس اولین شرکت گردشگری در قم و خانم الماسی همکار افتخاری مجمع جهانی شیعه شناسی و فعال فرهنگی.
آقای پیمان : ایشان ۲ خبر خوش برای حضار داشتند ابتدا اینکه به پیشنهاد جناب آقای دکتر ایمانی خوشخو کنفرانس بین المللی گردشگری و معنویت در قم برگزار شود و دیگر پیشنهاد ایشان دعوت جناب آقای دکتر خوشخو از دوستان برای شرکت در همایش گردشگری و معنویت در مشهد که بعد از ماه مبارک رمضان برگزار میشود بود.
آقای سالار : ایشان تأکید کردند که نشست مشهد حتما با آستان مقدس رضوی هماهنگ شود. و افزودند که ۳۳ سازمان در گردشگری نقش دارند و هماهنگی آنها با هم بسیار مشکل است. ولی می توان با برنامه‌ریزی خوب همه این سازمان‌ها را در کنار هم جمع کرد. ایشان همچنین به برنامه مجمع جهانی اهل البیت ع برای ترجمه مطالبی که برای گردشگران مفید است به زبان های مختلف اشاره کردند و فرمودند که مجمع این مطالب را در اختیار دوستان برای نشر فضای مجازی قرار خواهد داد.
آقای طباطبایی : ایشان مدیرعامل موسسه فقهی و فرهنگی بحرالعلوم ع هستند. ایشان فرموند که در این موسسه فقه اجتماعی را کار می کند. یکی از مباحثی که در فقه اجتماعی مورد توجه این موسسه قرار گرفته است فقط گردشگران هست که با این نشست قرابت دارد. در این پژوهش حقوق گردشگران از منظر اسلام بررسی شده است که پیشنهاد دادند این مبحث نیز در نشست‌ها مطرح شود از دیگر مباحث فقهی که در این موسسه کار شده است فقه توریسم و گردشگری، فقه محیط زیست، فقه کودکان، فقه کودک آزاری و فقه معلولین است. ایشان افزودند که ترجمه ی بسیاری از آثار برای گردشگران جهت معرفی اسلام بسیار ضروری است ولی متأسفانه در بسیاری از ترجمه هایی که برای مخاطب خارجی انجام میشود ابهامات فراوانی وجود دارد زیرا که مقدمات بسیاری از آن حذف شده است و در ترجمه آن باید دقت فراوانی صورت گیرد.
آقای رضایی: ایشان مدیر کل گردشگری و میراث فرهنگی استان قم هستند. ایشان به ارائه گزارشی در خصوص آمار گردشگری در قم مطالبی را فرمودند ازجمله این آمار می‌توان به این موارد اشاره کرد. حدود یک میلیارد و ۲۰۰ میلیون نفر در سال ۲۰۱۷ در کل دنیا گردشگر بوده اند که در حوزه های طبیعی، تاریخی، معنوی، مذهبی و غیره سیاحت داشته اند. از تمام این حوزه‌ها ۲۵ درصد از این گردشگران، گردشگران زیارتی بوده اند. که شاید بعضی از این کشورها در این خصوص کارهای خاصی انجام می دهند مثلاً در ترکیه انسانهای متدین برنامه‌های خاص خود را دارند و حتی در تایلند هم برنامه گردشگری دینی خودشان را دارند.
رشد گردشگری دنیا به طور متوسط ۵ درصد بوده است ولی در تایلند این رقم به ۳۰ درصد رسیده است. در آمریکا ۵ درصد و در خاورمیانه چهار درصد ولی متأسفانه ایران در این خصوص آمار خاصی ندارد. البته می‌توان گفت که در دولت قبل حدود سه و نیم میلیون نفر گردشگر به ایران آمده اند که در دولت فعلی این تعداد به ۵ میلیون نفر رسیده است. و اکثر آنها گردشگران معنوی و زیارتی هستند. و متاسفانه هیچ نهادی برای این گردشگران برنامه ای ندارد و خوشبختانه از جمع ۵ میلیون گردشگر، حدود بیش از نیمی از این گردشگران یعنی دو میلیون و ۷۰۰ هزار گردشگر وارد به شهر قم شدند. ولی متأسفانه دستگاه‌های دولتی و دستگاه‌های فرهنگی هیچکدام برنامه ای برای آن ندارند. و هر کس هم در مجموعه خودش برنامه ای دارد در همان مجموعه آن برنامه را محدود کرده است مثل مسجد مقدس جمکران و یا حرم مطهر حضرت معصومه س. می‌توان به طور کلی گفت که گردشگران خارجی حدوداً سه شب نهایت در قم میهمان هستند ولی این تعداد برای مشهد حدود ۵ شب می باشد. و همین گردشگران جاهای دیگری کشور را یاد گرفته اند مثل کیش اصفهان شمال شیراز و این امر از ماندگاری آنها در قم می کاهد.
یکی دیگر از مشکلات گردشگری سرمایه‌گذاران هستند. مثلا شیعیان بسیاری از هند در ایران و در قم سرمایه‌گذاری کرده اند ولی به دلیل سکونت در امارات برای رفت و آمد به ایران دچار مشکل شده اند. ظرفیت های ما در استان قم حدود ۱۲ هزار تخت است که سالانه ۳ میلیون نفر را میتواند اسکان دهد و نزدیک به ۸ هزار تخت نیز در حال احداث است و خوشبختانه در این سالهای رکود، در این مورد رکود نداشتیم و بیش از ۵ هزار میلیارد تومان در این مبحث گردشگری سرمایه گذاری داشتیم. ده ها هتل در حال احداث هستند که ۵ هتل آن ۵ ستاره هستند و در حال اتمام نیز می باشند. برای مجموعه‌های تفریحی و یا برنامه‌های معنوی دیگر باید کارهای خوبی انجام دهیم تا بتوانیم گردشگران را درقم نگه داریم.
در قم حدود ۳۸۰ اثر تاریخی وجود دارد از جمله حوض سلطان، دریاچه نمک، کویر قم و غیره که در حال سرمایه‌گذاری هستیم و به ویژه اروپایی‌ها که از کویر قم بسیار لذت میبرند. از دیگر اماکن گردشگری قم می‌توان به حرم حضرت معصومه س، کاروانسرای دیرگچین، سد کبار و غیره نام برد که درحال ثبت آن در یونسکو هستیم که در جذب توریست بسیار موثر است.
در موضوع گردشگری معنوی، برداشت ما با برداشت جهان کمی متفاوت است ولی این زیاد اهمیت ندارد. ما یک پژوهشگاه میراث فرهنگی در سازمان گردشگری و میراث فرهنگی داریم که در دل آن یک پژوهشکده وجود دارد که به بحث گردشگری معنوی می‌پردازد. و ما حدود ۶ سال پیش به آنها گفتیم که پژوهشکده گردشگری مذهبی را در قم دایر کنید این گردشگری میتواند به گردشگری حلال، غذای حلال و همه آنها جایگاهی بدهد و قم را در این زمینه شاخص نماید.
حدود ۶ سال پیش، از گردشگران چینی دعوت کردیم که به قم آمدند و ایده غذای حلال را با آنها مطرح کردیم و آنها در لیان شای چین بعد از سه سال حدود ۳۰۰۰ کارخانه تولید غذای حلال راه انداختند. ولی حاضر به راه اندازی این کارخانه ها در ایران نشدند و با اینکه ایده این کار را از بین برده بودند و ما اکنون در این صنعت سهمی نداریم. بحث گردشگری ایران نباید محدود به معنویت کنیم و غذای حلال را هم می‌توانیم یکی از موارد بحث گردشگری معنوی بدانیم. و اگر یک ستاد برای آن ایجاد شود بسیار جا دارد و ما خدمت آیت‌الله جوادی‌آملی رسیدیم و سوالاتی پرسیدیم که همه را آنها جواب دادند و اگر ستادی در قم باشد و دبیرخانه علمی آن نیز در قم باشد این مباحث و پرسش و پاسخ ها مطرح خواهد شد و برای جلب کمک بخش خصوصی بسیار موثر خواهد بود.
اگر بخش خصوصی به این همایش بین المللی کمک نماید مثل این است که به خودش کمک کرده است. و ما برای کنفرانس بین المللی گردشگری و معنویت می‌توانیم بحث استقرار میهمانان را در هتلهای قم ساماندهی کنیم. البته باید قبل از آن سند مدونی درباره اهداف و ضرورتهای این کار داشته باشیم تا بتوانیم بودجه آن را تامین کنیم و بخش خصوصی هم باید در آن دخیل شود. از پیشنهادهای ما یک ایجاد ستاد کنگره دبیرخانه ی بین المللی گردشگری و معنویت هست که می‌توانید این پیشنهاد را به آقای استاندار بدهید تا ادارات را مکلف به همکاری نمایند. از دیگر پیشنهادهای بنده این است که قم را برای پایتختی فرهنگی جهان اسلام در سال ۲۰۲۵ می‌توانیم آماده کنیم و این کنفرانس میتواند مقدمه ای برای این پیشنهاد باشد حتی شما می‌بینید که شهری مثل مزارشریف در افغانستان با امکانات بسیار کم هم خود را نامزد پایتخت فرهنگی جهان اسلام در سال ۲۰۲۵ کرده است.
یکی دیگر از پیشنهادهای بنده این است که با مراجع تقلید دیدار کنیم در همین کنگره معماری و شهرسازی که در قم برگزار کردیم و موضوع آن بحث معماری بود نزد علما رفتیم مانند آیت‌الله علوی گرگانی، آیت‌الله نوری همدانی، آیت‌الله جوادی آملی و همه به اتفاق در بحث معماری نظر داشتند. وقتی نوه آیت الله بروجردی که در این کنگره صحبت کردند اینقدر تاثیرگذار بود که مهندسین از ما خواستند که ایشان به صحبت‌های شان ادامه دهند. و همچنین آیت الله اراکی درباره فقه معماری صحبت کردند که خود ایشان فقط معماری را در درس خارج تدریس میکنند.
در همین کنفرانس هفت هزار ساله افرادی که خود دستی برآتش گردشگری داشتند وقتی که در این همایش شرکت کردند و با آثار تاریخی دیگر قم آشنا شدند بسیار شگفت زده شدند. و این موضوعات باید در استانداری و شورای فرهنگ عمومی مطرح شود تا بتوانیم به نتایج خوب و مثبتی برسیم.
آقای سالار : افراد صاحب نظر و صاحب وجهه نزد مراجع بروند مثل آیت‌الله اعرافی، آیت الله سعیدی، آیت الله مبلغی و حاج آقای زادهوش و برای آنها این مبحث را مطرح کنند تا آنچه دیگران به صورت منفی در ذهنشان از گردشگری به وجود آورده‌اند از بین برود و حاضر به همکاری جدی شوند.
آقای عرب : برگزاری همایش قم تمدن ۷۰۰۰ ساله بر مبنای توریست و گردشگر بود و ما آژانس های متعدد را از سراسر کشور و خارج کشور دعوت کردیم و تعدادی از علما و مسئولین هم در این کنفرانس شرکت کرده و از آن استقبال کردند.
بسیاری از گردشگران خارجی که به قم می‌آیند می‌گویند بهترین تجربه ما حرم‌حضرت‌معصومه س بوده است. این نظرات را در اختیار مراجع قرار دادیم و آنها تاکید داشتند تا بروشورهایی که در اختیار توریست‌ها قرار داده شود تا آداب ورود به حرم و اماکن مقدس را یاد بگیرند و باعث بی حرمتی نشوند. و حتی اگر توریست ها می‌خواستند با ما (مراجع عظام) هم دیدار داشته باشند ما این فرصت را در اختیار آنها می‌گذاریم. نکته دیگری که باید به آن توجه کرد این است که زمان برگزاری کنفرانس بین المللی گردشگری و معنویت باید زمانی باشد که در پیک کاری آژانس ها و هتل ها نباشد. ما می توانیم هزینه های رفت و آمد و هدایایی را در نظر بگیریم تا میهمانان خارجی با خاطره خوب از اینجا راهی شوند و این پتانسیل برای برگزاری این کنفرانس بین المللی در قم وجود دارد.
آقای اردکانی : سال گذشته حدود ۲۰ هزار و ۵۰۰ نفر توریست خارجی به حرم آمدند ولی متاسفانه بعد از بازدید حرم فوری از قم خارج می‌شوند. و بهتر است برنامه های دیگری هم برای آنها تدارک شود مسائل زیادی مثل مسائل امنیتی، بهداشتی، اسکان و غیره برای گردشگران زیارتی وجود دارد که همه آنها از حرم درخواست دارند و انتظار دارند که حلال آن مشکلات شود.
آقای طباطبایی : لطفاً موسساتی که در این امر ( همایش گردشگری و معنویت ) دخیل هستند در دبیرخانه ی اجرایی دعوت شوند و پیشنهاد داریم که بعد از کنفرانس بین المللی گردشگری و معنویت یک همایش فقه و گردشگری هم در فصل زمستان داشته باشیم. مبحث دیگری هم که می توان پیشنهاد داد برند کردن یک نشان کاملا شیعی هست مانند مشروع که پسوند موضوعات مختلفی شود مثل: گردشگری مشروع، صنعت مشروع و دیگر مباحث مشروع
آقای حسینی : ایشان رئیس مرکز امام علی ع لوگانوی سوئیس و امام جمعه آنجا هستند. ایشان با بیان یک خاطره از گردشگران به اهمیت این موضوع و دیدن زوایایی دیگر آن اشاره کردند. گروهی از سوئیس وارد قم شدند و جامعه المصطفی میزبان آنها بود برنامه‌هایی برای آنها تدارک دیده بودند که شامل سخنرانی های متعدد بود و باعث خستگی آنان شد و دیگر هیچ کدام از آن افراد حاضر به آمدن به قم نشدند. خیلی از افراد که در اروپا زندگی میکنند به دلیل تبلیغات رسانه ای از جان و امنیت خود در ایران ترس دارند که بعد از حضور در ایران تجربه متفاوتی را گزارش میدهند.
آقای رمضانی : نماینده جامعه المرتضی بودند. ایشان درخصوص برگزاری پیش همایش گردشگری و معنویت در جامعه المرتضی فرمودند که همایش را در دهه اول ماه رمضان برگزار خواهند کرد و افزودند ما حدود ۵۰ نفر صندلی می توانیم میزبان افراد باشیم. همچنین دبیر این همایش حاج آقای میرفندرسکی خواهد بود که خود از مبلغان زباندان و خبره در بحث گردشگری است. زمان این همایش حدود ۲ ساعت است که دو سخنرانی و ۲ ارائه مقاله خواهیم داشت. موضوع این همایش نیز توسط آقای دکتر پیمان مشخص شد: مبانی فلسفی و تعالی انسان در گردشگری.
به پیشنهاد اعضای این نشست قرار بر این شد موضوعات کنفرانس بین المللی گردشگری و معنویت هر کدام سرفصل پیش همایش‌هایی شود که قرار است از اردیبهشت تا مهرماه برگزار گردد. و این موضوعات به تفکیک هر نهاد به ترتیب برگزاری پیش همایش به قرار زیر است:
- جامعه المرتضی : مبانی فلسفی و تعالی انسان در گردشگری
- مسجد مقدس جمکران : مبانی روانشناسی و سلامت معنوی در گردشگری
- مجمع جهانی اهلبیت ع : معنویت راهی برای تحقق گردشگری پایدار
- دفتر تبلیغات : مبانی جامعه شناسی و تعامل اجتماعی در گردشگری
- حرم مطهر حضرت معصومه س : مبانی زیبایی شناسی فرهنگ هنر و معماری در گردشگری
- موسسه ی فقهی بحرالعلوم ع : مبانی برنامه‌ریزی اقتصاد و مدیریت در گردشگری با رویکرد معنوی