اما متن مقاله من:دوازده پیشنهاد راهبردی برای تحقق وحدت اسلامیبرای تحقق وحدت اسلامی، می بایست به سیاست های عملی و راهبردی در همه زمینه ها توجه شود. سیاست هایی که بتواند آرمان وحدت اسلامی را عملی سازد.در اینجا بر حسب تجربه تاریخی و سیاسی به چند اصل مهم پرداخته می شود:۱- در درجه نخست دولت های اسلامی ، الزاما می بایست وحدت را به عنوان یک اصل مسلم باور کرده و آن را مبنای سیاست های عمومی خویش قرار دهند. یکی از مهم ترین این سیاست ها، حرکت در جهت از بین بردن تعصب و طائفی گری است که هم برای ایجاد وحدت سیاسی در کشورها اهمیت دارد و هم برای ایجاد همگرایی در کلیت جهان اسلامی.بلافاصله باید تذکر داد که بیش از حد دولتی کردن سیاست وحدت طلبی، واکنش هایی را میان مردم برای مخالفت پدید می آورد، اما باید برای آن ها چاره ای اندیشید، زیرا ما برای آینده هیچ راهی جز این اتحاد نخواهیم داشت.در ارتباط با نقش دولت در حذف مسائل طائفی، یکی از مهم ترین نکات نظارت بر رسانه ها، اعم از صدایی و تصویری و مکتوب است تا مسائل طائفی را دامن نزنند. برای مثال مدتی قبل روزنامه الشرق الاوسط عربستان، البته در لندن چاپ می شود، درست در وقتی که دولت سعودی در صدد جلوگیری از مسائل طائفی است، مقاله ای درباره متعه و ارتباط آن با زنا و ایدز به چاپ رسانده بود که سبب خشم شیعیان شد و انعکاس آن را در برخی از سایت های شیعه دیدیم. آن چه مهم است تصویب قوانینی برای اجرای این سیاست است به مانند آن چه غربی ها در ارتباط با جلوگیری از حمله به یهود در اروپا در قوانین خود تصویب کرده و به لحاظ حقوقی هم پیگیری می کنند.۲- یک گام مهم ارائه پژوهش های عملی برای تبیین حقایق تاریخی از دیدگاه علمی بدون تعصبات مذهبی است. از آن جایی که بسیاری از تعصبات در اطراف مسائلی دور می زند که پایه علمی ندارد، این تحقیقات می تواند روشنگر بسیاری از نکات باشد. البته در این باره باید افرادی که خودشان از تعصب به دور هستند، کتاب و مقاله بنویسند و در نگارش هم حرمت همه چیز را پاس بدارند و در نوع نگارش، لطمه ای به عواطف و احساسات مذهبی نزنند. روشن است که نشر این قبیل پژوهش ها که باید با زبان کاملا علمی نوشته شده و تحریک کننده نباشد، می تواند دست کم روی قشری از فرهیختگان تأثیر بگذارد و از طریق آنان به توده های مردم منتقل شود.در سال های اخیر روشنفکران جهان اسلام، تألیفاتی در این زمینه داشته اند که گرچه برخی با واکنش های منفی مواجه شده اما روی نسل جدید تأثیر خاص خود را داشته و می توان امید داشت که به مرور فراگیر شود.۳- باید توجه داشت که بروز تعصبات مذهبی، بیش از آن که از ناحیه اکثریت باشد که نیازی به آنها ندارد، از ناحیه اقلیتی است که در میان یک اکثریت زندگی می کند و تحت فشار آنهاست. دلیل این امر آن است که هر اقلیتی وقتی خود را در تهدید ببیند، روی مسائل خاص خود تکیه می کند و با شدت و حدت بیشتری به حفظ آنها می پردازد. بنابرین تا وقتی مشکل اقلیت ها حل نشود، و آنان احساس نکنند که می بایست روی تفاوت های خودشان برای حفظ هویتشان انگشت بگذارند، ماجرای تفاوت میان آنان و دیگران حل نخواهد شد. اقلیت ها باید احساس کنند تفاوتی با دیگران ندارند و این امر تنها با اعطای حقوق حقه آنها امکان پذیر است.۴- رهبران هر مذهبی، می بایست برای وحدت، زمینه سازی کنند. این کار در دو مرحله انجام می گیرد: ایجاد زمینه های ذهنی که اندیشمندان باید فراهم کنند. دوم توصیه های عملی و راهبردی که نمی تواند از سوی علمای درجه سوم و حتی دوم مطرح شود. این اقدام برای آن که به نتیجه برسد باید از سوی بالاترین مقامات مذهبی که مورد اعتماد مردم و هم مذهبان خود هستند، اعلام شود. اظهار نظر در این باره از سوی دیگران ممکن است زمینه ای را فراهم کند، اما بسا تردیدهایی را هم به وجود می آورد. باید تلاش کرد تا رهبران مذهبی اصلی،رهبری جریان وحدت اسلامی را در دست بگیرند.شاید همین جا نکته دیگری هم اهمیت داشته باشد و آن این است که نباید اصلاح صرفا از سوی محافل روشنفکری مذهبی باشد. زیرا این جماعت در میان توده های مردم نفوذ چندانی ندارند و هر از گاهی به لائیک بودن هم متهم می شوند. قشری که باید وحدت را بپذیرد و ترویج کند، قشری است که به طور مستمر به عنوان رهبر مذهبی، کار هدایت مردم را بر عهده دارد. مردم به امام جماعت مسجد خود بیش از یک استاد دانشگاه بها می دهند. البته در این سالها قدری فضا تغییر کرده اما همچنان این مسأله وجود داشته و خواهد داشت که اعتماد مردم به رهبران مذهبی آنهاست که صرف نظر از قیل و قال های علمی، مسائل دینی را بسیار صریح و بدن تردید بیان می کنند.۵- یک اقدام اساسی برای وحدت آن است که ایجاد شعارها و نمادها برای وحدت می بایست در دستور کار مراکز تبلیغی و رسانه ای قرار گیرد. برای این کار باید تمامی مراکز هنری آماده شوند. یک مثال خوب تاریخی، درباره نشریه ای است که حدود پنجاه سال پیش از این در تهران با نام مسلمین به چاپ می رسید و نشریه ای وحدت گرا بود. در این نشریه به اخبار جهان اسلام به طور یکسان نگاه می شد و به هیچ مسال طائفی در آن دخالت داده نمی شد. بحث هندوستان، اندونزی، مسائل افریقا و غیر آن. اما جالب بود که به لحاظ شعاری، روی جلد آن، در حاشیه، در سه سمت بالا و چپ و راست ، تصویر کوچک شده دهها مسجد بزرگ جهان اسلام را که هر کدام از یکی از شهرهای برجسته در جهان اسلام بود، انتخاب کرده و تقریبا به صورت دائمی این حاشیه را روی جلد نشریه به چاپ می رساند.۶- یک اقدام لازم برای ایجاد زمینه ذهنی آن است که محققان و نویسندگان و رسانه ها درباره بیان ضرر و زیان اختلافات مذهبی در گذشته و این که تا چه اندازه خسارتبار بوده و هر بار سبب از میان رفتن نیرو و انرژی بخش مهمی از جهان اسلام شده بدون آن که این اختلاف مشکلی را حل کرده و در بسته ای را گشوده باشد، تحقیق کنند و کتاب بنویسند و خبر و گزارش تهیه کنند. به عبارت دیگر، بیان تجارب تلخ اختلاف ها می تواند راه را برای ساختن ذهنیتی در جهت بی فایده بودن تکرار آن مسائل هموار کند. البته گفتنی است که برخی از طوایف، دقیقا از این مسائل برای تعمیق و توسعه اختلافات استفاده کرده هر بار می کوشند تا با مرور بر آن تجربه ها، دیگری را مقصر نشان داده و زمینه را برای خشمگین کردن طائفه مقابل فراهم سازند.۷- فاصله معرفتی میان دو طایفه مذهبی، دشواری هایی را در داشتن یک تصور شگفت از یکدیگر در اذهان آنان فراهم می سازد. راه حل این نیست که ما دو طایفه را از صحنه حذف کنیم تا وحدت فراهم شود، راه حل قرآنی (اصل تعارف میان اقوام و قبایل) آن است که این تفاوت را زمینه آشنایی آنان نسبت به یکدیگر قرار دهیم. به عبارت دیگر راه حل رفع این مشکل آن است که زمینه هایی برای معرفت متقابل میان آنان فراهم آید. این زمینه ها به خصوص با تأکید روی جنبه های مثبت دیندارانه از طرف هر یک نسبت به دیگری است تا تصور نکند گروه مقابل کافر هستند و اساسا توجهی به دین ندارند. این معرفت را می توان با رفت و آمدهای وسائل مذهبی که به نوعی با هنر نیز ممزوج باشد شبیه فیلم های تلویزیونی و سینمایی و یا پدیده های هنری دیگر توسعه داد.۸- تاریخ تمدن اسلامی نشان می دهد که همگرایی در دنیای اسلام با تأکید روی عرفان و معنویت بسیار سریع فراهم می آمده است. زمانی که دنیای اسلام علائق عرفانی گسترده داشت توانسته بود نسل ها و نژادها و طوایف مختلف را زیر سایه وحدتی فراگیر جای دهد و از آنان یک امت واحده که زبان یکدیگر را راحت می فهمیدند بسازد. تصوف منهای جنبه های منفی آن، به دلیل آموزه های معنوی و تأکیدی که روی جنبه های الهی موجود در انسان -که مهم ترین جنبه های مشترک انسانها محسوب می شود- دارد می توانست و می تواند زمینه این وحدت را در سرتاسر جهان اسلام فراهم کند. اگر در دستگاه تصوف اصلاحاتی صورت بگیرد و شکل حزبی آن که فرقه سازی است و خود اسباب مخالفت و معارضت است کنار گذاشته شده و تنها آموزه های اصلی آن در رواج معنویت به عنوان مهم ترین هدف دین است مورد توجه قرار گیرد، می توان امیدوار بود که به مقدار زیادی همگرایی و وحدت اسلامی مورد نظر فراهم آید. شاید همین امر سبب آن شد تا در مصر مسأله تقریب پذیرفته شده اما در سعودی که تفکر وهابی شدیدا ضد فلسفه و تصوف است نه.۹- در حال حاضر بحث عَوْلمه و جهانی شدن بحثی فراگیر است. این رویه به دنبال یکسان سازی در جهان از طریق تبلیغ ارزش های اجتماعی و انسانی فراگیر است. مسلم این تجربه ها به کار ما می آید . ما باید در مقابل آن، نظریه جهانی شدن اسلامی را مطرح کنیم. یعنی اکنون که فضایی در جهت جهانی شدن فراهم آمده، دقیقا آن را به سمت جهانی شدن اسلامی یا یک پارچه کردن جهان اسلام بکشانیم. طبعا برای این کار باید ارزش های تعریف شده در اسلام را تا آنجا که بتواند تمامی جهان اسلام و طوایف درونی آن را پوشش دهد، تعریف کنیم و بشناسانیم و بر اساس آنها نوعی جهانی شدن اسلامی را تبلیغ کنیم. با این کار، هم در مقابل جهانی شدن به سبک غربی ها ایستاده ایم و هم وحدت طوایف داخلی جهان اسلام را استوار کرده ایم.۱۰- جلوگیری از کارهای افراطی و محکوم کردن اعمال غیر انسانی افرادی که جزو مشددین هستند یکی از کارهایی است که باید دنبال شود. در قدم نخست این اعمال که به نام دفاع از مذهب علیه دیگران خشونت به خرج داده می شود باید محکوم گردد.به علاوه نباید برای آنها زمینه سازی صورت گیرد، یعنی از سوی افراد غیر مسؤول یا مسؤول مطالبی ابراز شود که نوعی پوشش مشروعیت گونه پنهانی برای آنها درست کند.بر دولت هاست تا عملا در برابر این قبیل اعمال حساسیت خاص نشان بدهند و چنان که پیگیری جدی نکنند، عاملین آن اعمال تصور خواهند کرد اعمالشان مورد تأیید برخی از دولت هاست.این برخورد سرد، مشکل دیگری را هم پدید خواهد آورد و آن این که جناح مقابل برای به کار گرفتن خشونت توجیه مشروعی به دست می آورد و بعد از آن است که یک دور غیر قابل انتها پدید خواهد آمد که آغاز و شروع کننده مشخص نخواهد بود.در اینجا باید گفت رفتارهای وحشیانه ای که این روزها در عراق بر ضد شیعه به بهانه های مذهبی و سیاسی صورت می گیرد یا حرکت های تروریستی که در پاکستان بر ضد شیعه صورت می گیرد، یکی از مهم ترین مسائلی است که باید از سوی دولت های اسلامی محکوم شود. زیرا این قبیل مسائل در آینده فجایع دیگری را به دنبال خواهد داشت که در حال حاضر قابل پیش بینی نیست.اما نکته دیگر آن است که این قبیل اقدامات، یک مشکل دیگر هم ایجاد خواهد کرد و آن این است که برای مثال، موضع جناح افراطی داخل شیعه را چندان استوار می کند که دیگر جایی برای سخن گفتن از وحدت در میان شیعه باقی نمی گذارد. افراطی ها برای جناح میانه رو چنین استدلال می کنند با این قبیل اعمال چرا شما اظهارات وحدت گرایانه سر می دهید؟ طبیعی است که در میان طرفداران هر مذهب، این قبیل جناح بندی ها وجود دارد و شروع این قبیل اعمال در یک سمت، موضع این جناح را در سمت مقابل تقویت می کند.به علاوه این قبیل رفتارها اگر با سکوت برگزار شود، دامنه اش به کشورها و جوامع دیگر هم کشانده می شود. زیرا وقتی در جایی امکان تلافی نباشد، این اقدام در جای دیگری دنبال می شود.۱۱- نکته دیگر آن است که عالمان و اندیشمندانی که در تلاش برای وحدت میان مسلمانان هستند، می بایست از اظهار نظرهایی که سبب تحریک هم مذهبان آنان می شود جلوگیری کنند. در واقع آنان باید توجه داشته باشند که روی یک لبه باریک و در عین حال تیز حرکت می کنند. آنان باید مراعات احسات مذهبی هر دو طرف را بکنند. هرگاه آنان، اظهاراتی بکنند که تحت عنوان اطلاح طلبی نوعی مخالفت با عقاید و باورهای پذیرفته شده داشته باشد، طبعا نقش آنان دیگر نقشی وحدت آفرین نیست. بسا این کارها لازم باشد اما نه از زبان کسی که دنبال وحدت است. این کار را باید علمای اصلاح طلب انجام دهند و تبعات آن را هم بپذیرند. اما کسی که طالب وحدت است اگر در این زمینه ها اظهار نظر کند، سبب برآشفتن هم مذهبان خود شده و آنان را نسبت به اهداف خود مشکوک می کند.۱۲- در جریان وحدت، می بایست هر چه بیشتر به دنبال مقاطعی از تاریخ گشت که بتواند نقطه اتکای هر دو طرف باشد. برای مثال، سیره نبوی باید با نهایت اهمیت در این چند جامعه شیعه دنبال شود. مسلما در طرح سیره نبوی (ص) امکان آن هست که بدون مسائل فرقه ای به آن پرداخته شود و بر اسلامیت به طور کلی و تجربه اسلامی منهای آنچه که به مسائل مذهبی مربوط می شود تأکید صورت گیرد.اما منهای آن به عقیده نویسنده این سطور، حادثه کربلا یکی از نقاط بسیار مهم برای ایجاد وحدت است. این حادثه امتیازاتی برای وحدت دارد که باید با تأمل بیشتری روی آن توقف کنیم.اولا قیام کربلا توسط سبط پیامبر (ص) به انجام رسیده و این نکته بسیار مهمی است.ثانیا این قیام جنبه ضد ظلم دارد و این برای همه مسلمانان ارزشمند است.ثالثا کربلا برای احیای دین پیامبر (ص) صورت گرفته و حرکتی است در برابر انحرافاتی که در زمان خلافت یزید رواج یافته است.در این صورت، چرا نتوان از این حادثه که چنین ارزش های نهفته ای را دارد و می تواند در کنار سیره نبوی، یک الگوی مناسب برای پیروی از آن باشد به عنوان یک نقطه اتکا در وحدت اسلامی استفاده کرد؟در طول تاریخ و طی قرن ها، علاوه بر شیعیان، بسیاری از مسلمانان سنی هم روی آن حساسیت مثبت و هوادارانه داشته اند و این برای شیعیان بسیار امیدبخش است.این مسأله را در تألیف کتاب ها می توان ملاحظه کرد که آثار متعددی درباره کربلا از قدیم تا جدید نوشته شده است.
ادامه دارد…
منبع: www.historylib.com