تحلیل انتقادی دیدگاه تراجم‌نگاران درباره نسب و آثار محدّث جزایری   چکیده محدّث جزایری (۱۰۵۰ـ۱۱۱۲ق) از دانشمندان برجسته شیعه، دارای آثار بسیاری است. به همین جهت از دیرباز گزارش شرح حال و معرفی آثار وی مورد اهتمام تراجم‌نویسان و محققان بوده است. با این همه، در خصوص نسب‌نامه و برخی نوشته‌های وی کاستی‌ها و اشتباه‌هایی […]

امکان‌سنجی «روزگار مهدیان» با رویکرد احمد بصری در اخبار خاصه چکیده مقوله مهدویت و لزوم توجه جدی به آن در روایات اسلامی از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است. حوزه مهدویت، مانند دیگر حوزه‌های معنوی، شاهد نمونه‌هایی از انحراف در سطوح خُرد و کلان بوده است. بهترین راه مقابله با این کج‌روی‌ها برای معتقدان، مراجعه به اخبار […]

تبیین جایگاه سیاسی، اجتماعی و اخلاقی امام علی(علیه السلام) در هاشمیاتِ کمیت بن‌زید اسدی چکیده در این پژوهش جایگاه سیاسی، اجتماعی و اخلاقی امیرالمؤمنین۷ در اشعار کمیت بن‌زید اسدی، شاعر شیعی دوران اموی، واکاوی شده است. او از پیشتازان ادب متعهد است که در دوران خفقان اموی شعر خود را بُرنده‌‌ترین سلاح برای دفاع از […]

تحلیل چگونگی استدلال امام علی(علیه ‌‌السلام) به آیه ۳۵ سوره نساء در مواجهه با خوارج در جریان حکمیت   چکیده در جریان حکمیت پیکار صفین، خوارج دست‌کم دو اشکال به امام علی برای پذیرش حکمیت وارد می‌کردند: نخست با استدلال به آیه «إِنِ الْحُکْمُ إِلَّا لِلَّهِ» حکمیت را در صلاحیت بندگان خداوند نمی‌دانستند؛ دوم اینکه […]

معناشناسی اوصاف الاهی از منظر روایات چکیده انسان آنگاه که از خداوند سخن می‌گوید اوصاف دربارهٔ او را بر زبان جاری می‌کند. از این‌رو، برای فهم معنای درست گزاره‌های ناظر به اوصاف الاهی، ناگزیر از تحلیل معناشناختی در این باره هستیم. اسماء و صفات الاهی همگی نشانه‌ای هستند که خودِ خداوند آنها را برای خواندن […]

ناکارآمدی فرهنگی و اجتماعی تصوف در عصر صفوی و نقش آن در تحکیم موقعیت فقیهان شیعی   چکیده از تحولات تاریخی مهم ایران، ظهور درویشان صفوی و قزلباشان صوفی است. حکومتی با بیش از دو قرن که فقهای شیعه در اصل بنیانش نقشی ندارند، ولی با این همه از همان ابتدا، شاه اسماعیل صفوی (۹۰۷-۹۳۰ […]

بررسی تفسیر آیات اهل ذکر در منابع تفسیری چکیده این مقاله مسئله‌ مطرح‌شده در آیات اهل ذکر را بررسی می‌کند. آیهٔ ۴۳ نحل و ۷ انبیا، به مخاطبان دستور داده است مطلبی را از اهل ذکر بپرسند. در تعیین مخاطب، پرسش، پرسشگر و پاسخ‌گو، دیدگاه‌های مختلفی مطرح شده است. مسئلهٔ تأمل‌برانگیز، تبیین مراد از اهل […]

ارزیابی الگوهای دسته‌بندی معارف قرآن از نگاه امامیان چکیده معارف قرآن به مجموعه دانش‌هایی اطلاق می‌شود که از قرآن قابل برداشت‌اند. بنابراین، همه گزاره‌های قرآنی مشمول و داخل در عنوان معارف قرآن‌اند. این دانش‌ها و گزاره‌ها بی‌شمار و گوناگون‌اند. از این‌رو لازم است در قالب‌هایی دسته‌بندی شوند. مقاله حاضر الگوهای دسته‌بندی معارف قرآن، اعم از […]

رحمت و رأفت با مخالفان در سیره پیامبر (ص) عبدالحسین ابراهیمى سرو علیا*[۱] چکیده‏ اسلام دین صلح و پیام‏آور آن پیامبر رحمت است. اصل اولى در اسلام، رعایت اصول انسانى و فطرى و تاکید بر صلح و دوستى میان مؤمنان و همه افراد جامعه است. با بررسى آیات قرآن و سیره نبوى، تأکید بر سازش […]

جریان ‏شناسى تکفیرى در افغانستان‏ سیدمحمدعلى احسانى‏[۱] چکیده‏ جریان تکفیر در افغانستان به سده قبل برمى‏گردد؛ زمانى ‏که عبدالرحمن، پادشاه وقت افغانستان، از این جریان استفاده ابزارى کرد. آن‏ها مولویان دربارى یا مطیع دربار و تحصیل‏کرده در دیوبند هند بودند. عبدالرحمن، که تفکر تکفیرى آن‏ها را مطابق منویات خود مى‏دید، به‏وسیله ایشان تکفیرنامه‏اى علیه شیعیان […]