منشأ عصمت   چه عاملی باعث شده است تا این ملکه نفسانی برای معصومین حاصل شود و آنها از ارتکاب گناهان و حتی خطا و نسیان مصون بمانند؟ در پاسخ به این سؤال اقوال مختلفی وجود دارد. اما از میان آنها نظریه‌ای کامل و مقبول است که به دو سؤال

عصمت موهوبی است یا اکتسابی؟   اما سؤال دوم که آیا عامل عصمت با اختیار خود معصوم به دست آمده یا اعطای آن موهبت الهی است، با پاسخ‌های مختلفی روبه‌رو شده است.([۱]) چنانچه از تعاریف بیشتر فلاسفه ـ که عصمت را به «ملکه نفسانی» تعریف می‌کنند ـ و نیز تعریف

امکان عصمت     پس از بحث در ماهیت عصمت و منشأ آن، نخستین بحث درباره عصمت، امکان معصوم بودن انسان‌هاست؛ زیرا اگر معصوم بودن انسان محال باشد، بحث‌های دیگر بی‌معنی خواهد بود. برخی می‌پندارند لازمه عصمت پیامبران این است که آنها از نوع ملائکه و فرشتگان باشند و انسان

عصمت فرشتگان     یکی از گروه موجودات که دارای مقام عصمت‌اند، فرشتگان الهی هستند. البته با پذیرفتن این فرض که آنها را مختار و دارای تکلیف و مسئولیت بدانیم، زیرا در غیر این صورت سخن از عصمت آنها منطقی و بجا نخواهد بود. از دقت در آیات قرآن([۱]) و

دلایل عصمت انبیاء علیهم السلام   نخستین گروه از انسان‌ها که معصومند، پیامبران هستند. وجـوب عـصمت انبیا و پاکی آنها از هرگونه آلودگی یکی از مهم‌ترین مسائل علم کلام است. تمام مسلمانان بر ضرورت عصمت أنبیا از تعمد کذب در ادعای رسالت و تبلیغ وحی تأکید دارند.([۱]) با توجه به

عصمت امامان   گروه دیگر از معصومان، أئمّه(علیهم السلام) ـ امامان دوازدگانه شیعه ـ هستند. امامیه عصمت را از اساسی‌ترین صفات امام می‌دانند و بر این عقیده‌اند که امامان، هم چون پیامبران، باید در تمام دوران زندگی از همه گناهان و پلیدی‌ها ـ عمداً و سهواً ـ معصوم باشند.([۱]) در

عصمت امامان در آیات قرآن   الف ـ آیه امامت {وَإِذِ ابْتَلَی إِبْرَاهِیمَ رَبُّهُ بِکَلِمَاتٍ فَاَتَمَّهُنَّ قَالَ إِنِّی جَاعِلُکَ لِلنَّاسِ إِمَاماً قَالَ وَمِن ذُرِّیَّتِی قَالَ لاَ یَنَالُ عَهْدِی الظَّالِمِینَ}.([۱]) لغات آیه: ابتلاء: امتحان و اختبار از امور و صفات نفسانی ـ مانند إطاعت، شجاعت، سخاوت، عفت، علم، وفاء و اضداد

ادلّه عقلی عصمت امامان   مقام امامت از عصمت جدا نیست([۱]) و این مطلب را با چند دلیل زیر می‌توان اثبات نمود: الف  امامت؛ استمرار نبوت مقام امامت آنگونه که از کتاب و سنّت بر می‌آید در رهبری سیاسی جامعه اسلامی خلاصه نمی‌شود، بلکه دنباله نبوّت و کامل‌کننده رسالت است.([۲])

عصمت انسان‌های دیگر   آیا مقام عصمت، به پیامبر(صلی الله و علیه و آله) و ائمه(علیهم السلام) اختصاص دارد یا انسان‌های دیگر نیز می‌توانند به این مقام برسند؟ در پاسخ به این پرسش باید گفت، عصمت مقامی نیست که در انحصار انبیا و ائمه قرار داشته و دست سایر انسان‌ها

پیامبران از چه چیزهایی و در چه مقام‌هایی معصوم هستند؟   پیامبران از چه چیزهایی و در چه مقام‌هایی معصوم هستند؟ در این نگاه عصمت از دو منظر تقسیم می‌شود: الف  عصمت سه قسم دارد: عصمت در تلقی و ابلاغ وحی؛ عصمت در عمل و امور عادی زندگی و عصمت